Drodzy Uczniowie,
Temat 1: Ponadczasowość wersów o kochankach z Werony.
- Znamy przykłady współczesnych postaci Romea i Julii jako symbolu miłości zakazanej i skazanej na tragiczny finał (np. główni bohaterowie filmu „Titanic” Jamesa Camerona, miłość do wroga w „Małej Moskwie” Waldemara Krzystka).
- Posłuchajcie wierszy w wersji śpiewanej, które pośrednio nawiązują do dzieła Szekspira:
- „W Weronie” Cypriana Norwida w wykonaniu Wandy Warskiej do muzyki Andrzeja Kurylewicza – https://youtu.be/2QTxaiXjGJ0
- „Jestem Julią” Haliny Poświatowskiej w wykonaniu Małgorzaty Bańki w jej własnej kompozycji – https://www.youtube.com/watch?v=B7ieEaNbFg0&t=50s
- „Kochankowie z ulicy Kamiennej” Agnieszki Osieckiej w wykonaniu Sławy Przybylskiej do muzyki Wojciecha Solarza – https://www.youtube.com/watch?v=ZWlkNMqt1wk
3. Uzupełnijcie kolejne karty pracy i porównajcie swoje odpowiedzi z proponowanymi.
Odpowiedzi do karty pracy W Weronie
Odpowiedzi do karty pracy Jestem Julią Haliny Poświatowskiej
Karta pracy Agnieszka Osiecka Kochankowie z ulicy Kamiennej
Odpowiedzi do karty pracy Kochankowie z ulicy Kamiennej Agnieszki Osieckiej
4. Zapoznajcie się z kartą powtórzeniową.
Temat 2: Apel o ratowanie tonącego okrętu ojczyzny – „Kazania sejmowe” Piotra Skargi.
- Wyjaśnimy tytuł utworu. „Kazania” – przemówienia wygłaszane do wiernych w czasie nabożeństw, teksty przemówień moralizatorskich; „sejmowe” – skierowane do króla i posłów.
- Odczytajcie z podręcznika notatkę biograficzną oraz wprowadzenie do lektury „Literacka legenda „Kazań sejmowych” Skargi” ze s. 67
- Dokładnie przyjrzyjcie się obrazowi Jana Matejki „Kazanie Skargi” ze s. 67 podręcznika.
Obraz Matejki przedstawia scenę kazania Piotra Skargi, zlokalizowaną w prezbiterium katedry krakowskiej. Przez nagromadzenie statycznych sylwetek i brak jakiejkolwiek akcji dzieło sprawia wrażenie portretu zbiorowego. Jedyną dynamiczną postacią, ukazaną w ruchu, jest właśnie Skarga, reszta trwa pogrążona w zadumie. Wrażenie to pogłębia kompozycja, zrównoważona i zharmonizowana, zbudowana na osi centralnej dzielącej płótno na pół i dwóch równoważących się diagonalach, przecinających całą kompozycję. Kolorystyka dzieła jest ciemna i stonowana, a postaci wydobywane są z tła za pomocą punktowo kierowanego światła. Najważniejsze z nich, Skarga i król Zygmunt III, wyróżniają stroje utrzymane w kontrastowych barwach czerni i bieli. Historia, która zresztą nie zdarzyła się naprawdę (o czym Matejko nie wiedział), opowiadana jest nie poprzez akcję czy narracyjność obrazu, ale przez mimikę i ekspresję twarzy postaci. Są one czytelnymi znakami, odsyłającymi do dawnych wydarzeń, a malarz charakteryzuje wzajemne stosunki między nimi i reakcję na słowa Skargi przez pokreślenie stanów emocjonalnych. Obraz Jana Matejki wpisuje się w nurt historyzmu silnie rozwijający się w malarstwie europejskim drugiej połowy dziewiętnastego wieku. Miało to silny związek z kształtowaniem się w XIX stuleciu pojęcia świadomości narodowej.
- Reputację najsłynniejszego polskiego kaznodziei zawdzięcza Piotr Skarga romantykom i obrazowi Jana Matejki, na którym przedstawiony jest jako natchniony profeta, wieszczący przyszły upadek Polski. Kazania zaczęto czytać uważnie dopiero w XIX wieku, ze względu na ich proroczy charakter (zabory). U współczesnych wezwanie do bezinteresownej służby ojczyźnie spotkało się z niezrozumieniem – wówczas nie istniało jeszcze pojęcie patriotyzmu w dzisiejszym rozumieniu tego słowa. Podstawą identyfikacji była przynależność stanowa. Wierność wobec Rzeczypospolitej wynikała z traktowania jej jako własności całej szlachty. Powszechne więc było przekonanie, że służba dla kraju winna być wynagrodzona.
- Celem oratorskich ataków Skargi były choroby toczące państwo. W „Kazaniach sejmowych” mówca surowo potępia brak miłości ojczyzny, niezgodę wewnętrzną szlachty, rozwiązłość obyczajową oraz osłabienie władzy królewskiej. Ostrze krytyki wycelowane zostało także przeciw innowiercom.
Kazania zostały opublikowane dopiero w 1792 r. i forma sugeruje, że zostały wygłoszone. Prawdopodobnie autor napisał je po burzliwych obradach, które miały miejsce zimą 1597 r. w Warszawie.
- Przeczytajcie tekst Piotra Skargi „Kazania sejmowe” (podręcznik s. 68–70) wraz ze wskazówkami do analizy i interpretacji utworu.
- Określimy adresata kazania oraz cel jego wygłoszenia – ćw. 1. ze s. 70
Adresat: szlachta, posłowie i senatorowie, cel: przekonanie do podejmowania odpowiedzialnych i mądrych decyzji dotyczących Rzeczpospolitej, uzasadnienie: groźba upadku państwa.
- Wykonujemy ćw. 2. ze s. 70 – wskazanie obrazów i porównań, których autor kazań użył w odniesieniu do ojczyzny oraz określenie skojarzeń i odczuć, które one budzą.
Ojczyzna jako matka – odwołanie do wartości bliskich ludziom: poczucie więzi, szacunku, miłości; zyskanie przychylności słuchaczy; ojczyzna jako organizm dotknięty chorobami – wstrząśnięcie uczuciami słuchaczy, wzbudzenie troski, zainteresowania; ojczyzna jako tonący okręt – sugestywne oddziaływanie na wyobraźnię, poczucie odpowiedzialności.
- Ocena sytuacji XVI-wiecznej Rzeczpospolitej.
Wypełnij kartę pracy Oceń sytuację
Proponowane odpowiedzi do karty pracy Propozycja odpowiedzi do zadania z karty pracy
10. Wskażemy środki retoryczne zastosowane w kazaniu – ćw. 5. ze s. 70.
11. Spróbujemy odnaleźć w tekście kazań nawiązania do Biblii i wyjaśnimy ich znaczenia – ćw. 6. ze s. 70 podręcznika
„Nie masz nic pod słońcem trwałego […]”* – parafraza fragmentu księgi Koheleta – wskazanie na nietrwałość i kruchość tego świata, która dotyka rodziny, narody, królestwa; „To wam rozkazuję – mówi Pan Jezus – abyście się społecznie miłowali. Pokój mój daję wam, pokój mój zostawuję wam […]”. – słowa Chrystusa z Ewangelii św. Jana, które wskazują na potrzebę miłości, bez której nie uda się podjąć działań na rzecz dobra ogółu;
„Miłujcie ojczyznę tę swoję i to Hieruzalem swoje, to jest Koronę tę i Rzeczpospolitą […]” – opisane w ostatniej wizji Apokalipsy św. Jana Nowe Jeruzalem, czyli miejsce, w którym godni dostąpili nagrody po śmierci; Rzeczpospolita to największa świętość, którą powinien szanować każdy obywatel;
„Nie tak jest , ale jako Pan rzekł: »Kto zdrowie swe miłuje, traci je. A kto je utraca, najduje je«” – parafraza słów Chrystusa z Ewangelii św. Jana – gdy ginie ojczyzna, giną wraz z nią obywatele.
Dziękuję za Waszą obecność. Proszę, byście do środy, 6 maja 2020 r., przeczytali kolejną krótką lekturę, której tekst bez problemu odnajdziecie w internecie – Jan Kochanowski „Odprawa posłów greckich”. Życzę Wam udanych świąt majowych.
Pozdrawiam
Agnieszka Piekarska