31.03.2020.
Temat: Obraz dworu u Orzeszkowej i Mickiewicza.
- Sposób kreacji przestrzeni w tekście literackim – technika realistyczna, dominująca w literaturze 2. połowy XIX wieku. Przypomnij, czym charakteryzuje się realizm np. w malarstwie.
- W kontekście zależności od fabuły utworu oraz bohaterów opisy mogą pełnić różne funkcje, np.:
– ukazanie świata, na tle którego będą działać bohaterowie;
– przestrzeń jako element opisu emocji i uczuć bohatera – technika pejzażu mentalnego;
– opis przestrzeni jako jeden z elementów charakteryzujących bohaterów – technika milieu.
- Podstawowe typy opisu w prozie polskiej XIX stulecia to:
– opis dydaktyczny – selektywny, stypizowany, wartościujący, spójny pod względem aksjologicznym;
– tzw. opis malowniczy / opis flamandzki – rejestrujący realia obyczajowe, kulturowe, osobliwości folkloru, fauny i flory;
– opis sentymentalny – estetyzujący, wartościujący pod względem emocjonalnym;
– opis realistyczny.
- Przeczytaj pierwszy fragment powieści Orzeszkowej zamieszczonym w podręczniku.
Możesz wykorzystać także
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/nad-niemnem-tom-drugi.html – tom II, rozdział I (1)
a następnie spróbuj zinterpretować go w kontekście informacji podanych na wstępie. W przypadku trudności, wykorzystaj załącznik nr 1 Opis dworu – załącznik nr 1
- Wykonaj polecenia do tekstu:
Wskaż epitety opisujące dom Kirłów w Olszynce i jego bezpośrednie otoczenie.
Na podstawie epitetów pojawiających się w tekście ustal cechy mieszkańców dworu.
Wymień rośliny otaczające dom (podziel je na uprawne, użytkowe, estetyczne i dzikie)
Zbadaj proporcje między krajobrazem „udomowionym” a dziką przyrodą.
- Przeczytaj fragment „Pana Tadeusza” zamieszczony w podręczniku (lekcja nr 52) lub wykorzystaj link
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/pan-tadeusz.html – księga I (dom)
- Wskaż podobieństwa i różnice między dworami opisanymi w obu fragmentach. Wypełnij tabelę i wyciągnij wnioski. Opis dworu – tabela
- Podsumowanie. Zapoznaj się z tekstem poniżej:
Zestawienie tekstów odsyła współczesnego czytelnika do mitu Kresów, który stanowi jeden z fundamentów kultury Rzeczpospolitej. Zależności między dziełem Orzeszkowej a utworami romantyków są dużo bardziej złożone niż podobieństwa między rozwiązaniami fabularnymi – sięgają one do wspólnego dla wszystkich „kresowych” tekstów „doświadczenia utraty”, wynikającego z przeświadczenia, że opisany świat z każdą chwilą przestaje istnieć, pozostając jedynie śladem w pamięci.
Teksty opisują tę samą przestrzeń w sensie topograficzno-kulturowym (prowincja litewsko-białoruska), która w świadomości Polaków XIX stulecia była tożsama z rajem (utraconym)1 . Zestawienie fragmentów utworów ujawnia zachodzenie zmiennych relacji między naturą a cywilizacją: opisy przestrzeni ukazują proces zanikania śladów kultury polskiej na Kresach. Przestrzeń prowincji zasadniczo pozostaje bez zmian – te zachodzą w dziedzinie kultury i cywilizacji. Powieść Orzeszkowej, nawiązując do stworzonego po części przez Mickiewicza mitu Kresów, ukazuje niebezpieczeństwo zniknięcia kultury polskiej w obliczu historii XIX wieku.
1 J. Błoński, Polski raj, [w:] Dziedzictwo. Ziemianie polscy i udział ich w życiu narodu, red. T. Chrzanowski, ZNAK, Kraków 1996, s. 213
Na przyszły poniedziałek proszę przeczytać nowelę Marii Konopnickiej „Mendel Gdański”.
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/mendel-gdanski.html
Pozostajemy w stałym kontakcie
Pozdrawiam – Katarzyna Nowak