Drodzy Uczniowie,
na dzisiejszej lekcji zajmiemy się sytuacją rodzinną w „Skąpcu” Moliera.
Temat : Obraz rodziny w kryzysie – „Skąpiec” Moliera.
- Określmy wpływ rodziny na życie człowieka z uwzględnieniem treści zawartych w artykule Ewy Trzebińskiej „Urodzeni pechowcy”.
Pytania do tekstu
– W jakim stopniu to, jacy jesteśmy i jakie decyzje podejmujemy, jest zakorzenione w środowisku rodzinnym?
– Czy pochodzenie z rodziny określonego typu (z problemami, szczęśliwej, bogatej) na zawsze determinuje nasz los? Czy możemy go zmienić?
– Jak w tekście „Urodzeni pechowcy” przedstawiono wpływ dzieciństwa na przyszłe życie człowieka?
– Czy zgadzasz się z teoriami psychologicznymi zaprezentowanymi w tekście Ewy Trzebińskiej?
– Jakie są wasze ogólne refleksje po przeczytaniu tekstu „Urodzeni pechowcy”? Czy coś zwróciło waszą uwagę?
- Sytuacja rodziny w XVII-wiecznej Francji.
Ówczesne podejście do życia rodzinnego, w tym do wychowania dzieci, niewiele ma wspólnego z Waszymi własnymi doświadczeniami. Dzieci, nawet w bogatych rodzinach, były całkowicie uzależnione od decyzji rodziców. W wyższych sferach dziećmi zajmowały się mamki albo bony. Dzieci często były zaniedbywane emocjonalnie, oddawane na wychowanie do szkół z internatem, a wyrażanie uczuć wobec potomstwa należało do złego tonu (psychologia wychowania pojawia się dopiero w okresie oświecenia). Małżeństwa z miłości stanowiły rzadkość, częściej zawierano kontrakty małżeńskie służące łączeniu majątków. Wszystkie postacie obracające się wokół Harpagona grają jakieś role (osoby bezwolnej, naiwnej, utracjusza, pochlebcy, osoby nadmiernie usłużnej, podległej) i są zmuszone, by udawać się do podstępów. Choć Walery i Marianna jeszcze faktycznie nie należą do rodziny – już znaleźli się w tym systemie. Warto sprawdzić, co by było, gdyby bohaterowie mieli szansę wziąć udział w sesji psychoanalizy u samego Zygmunta Freuda.
Psychoanaliza została zapoczątkowana na przełomie XIX i XX wieku przez wiedeńskiego lekarza Zygmunta Freuda. Specyfika sesji psychoanalitycznej polega na tym, że pacjent siedzi bądź leży tyłem do swojego terapeuty (nie widzi go) i swobodnie opowiada o swoich problemach, natręctwach, fobiach, a nawet marzeniach sennych, terapeuta zaś je interpretuje i nazywa bieżące przeżycia pacjenta.
za internetowym Słownikiem Języka Polskiego PWN:
– kierunek w psychologii XX w., wyjaśniający funkcjonowanie i rozwój osobowości człowieka działaniem nieświadomych instynktów, popędów i dążeń pozostających we wzajemnym konflikcie
– metoda diagnozowania i leczenia zaburzeń psychicznych polegająca na odkrywaniu i usuwaniu nieuświadamianych konfliktów emocjonalnych i kompleksów pacjenta
Przykładowe wnioski wynikające z psychoanalizy wybranych postaci
| Eliza | Marianna | Walery | Kleant |
| – zależna od woli ojca
– nie może sama decydować o sobie |
– Harpagon chce pojąć ją za żonę, bo widzi w niej cichą, usłużną, ubogą kobietę
– nie kocha Skąpca |
– inteligentny
– chce wziąć sprawy w swoje ręce – wie, jak rozmawiać z Harpagonem |
– zdobywa pieniądze, uprawiając hazard
– musi oszukiwać i pożyczać na procent – jako młody mężczyzna nie ma prawa do decydowania o sobie (co rodzi desperację, niezadowolenie, frustrację) |
- Zastanówcie się nad odpowiedziami na pytania:
- Jak jest? – diagnoza stanu aktualnego, czyli tego, jak wyglądają relacje w rodzinie Harpagona i w rodzinie Anzelma
- Jak być powinno? – propozycje, jak powinny wyglądać relacje w rodzinie Harpagona, a jak – w rodzinie Anzelma
- Dlaczego nie jest tak, jak być powinno? – analiza przyczyn nieprawidłowości
- Co powinno się zrobić? – wyciągnięcie wniosków, co można zrobić, by relacje w rodzinie były prawidłowe.
Propozycja odpowiedzi metaplan
- Podsumowanie
Choć sztuka kończy się pomyślnie, nie wynika to z faktu, że w rodzinie Harpagona coś się zmieniło na lepsze. Pozytywne zakończenie związane jest z nieoczekiwanym odkryciem, kto jest kim. Harpagon pozostaje skąpcem skupionym jedynie na sobie i swojej szkatułce.
Dzieci i inne powiązane osoby, aby poradzić sobie z trudną sytuacją w rodzinie, muszą stosować fortele, szukać wybiegów, korzystać z metod nie zawsze moralnych. Są zmuszone odgrywać swoje role, przez co przyswajają pewne wzorce postępowania.
Molier zwracał w swoich komediach uwagę na problemy społeczne ówczesnej Francji, co nie zawsze przysparzało mu przyjaciół. W ten sposób jednak realizował misję dydaktyczną.
- Napisz rozprawkę „Czym dla człowieka może być rodzina? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do komedii „Skąpiec” Moliera oraz wybranego tekstu kultury”. Odpowiedź prześlij na mojego e-maila.
Pozdrawiam
Agnieszka Piekarska