Uncategorized

język polski I BT

29.05.2020., 01.06.2020. Temat: „Mów prawdę, mów śmiało, satyro rzetelna” – Ignacy Krasicki –  Satyry.

 

SATYRA – ten gatunek wywodzi się z antyku. Obejmuje utwory pisane wierszem, ośmieszające i krytykujące obyczaje, zachowania i poglądy różnych grup społecznych.

 Słowo satyra z łaciny, dosłownie oznacza mieszaninę.

 Jest to gatunek synkretyczny, łączy w sobie elementy liryki, epiki i dramatu. Głównym celem satyry jest naprawienie tego, co złe, ułomne lub zepsute poprzez ośmieszenie konkretnych osób, środowisk czy instytucji albo piętnowanie negatywnych postaw lub poglądów.

Satyrę od bajki odróżnia sposób widzenia świata. Bajki ukazują pesymistyczny obraz świata, nie pozostawiają złudzeń, że jest on źle urządzony, satyry zaś zakładają możliwość zmiany na lepsze, zatem zawierają podejście optymistyczne.

W swoich satyrach Krasicki świat, postaci i kraj ukazuje są w krzywym zwierciadle – widzimy jedynie ludzką głupotę, pychę, próżność i wiele innych wad.  Autor wciela się w tych utworach w rolę poety-filozofa, badającego zagadki ludzkiej natury.

W Satyrach Krasicki zawarł swoje obserwacje z życia warszawskich mieszczan i najbliższego otoczenia. Satyry stanowią odzwierciedlenie problemów, jaki trawiły ówczesną Polskę. Jest to wyrazisty obraz życia XVIII-wiecznej sarmackiej szlachty, z jej wszelkimi wadami i przywarami.

Przeczytaj satyrę „ Świat zepsuty” (podręcznik, s.258)

Możesz również wysłuchać audiobooka:

https://www.youtube.com/watch?v=6DZEkPYnLo4

treść satyry znajdziesz również na:

https://epodreczniki.pl/a/naprawic-swiat-satyry-ignacego-krasickiego/D479GBKDA

 

Struktura satyry przypomina mowę:

wstęp z określeniem celu to wersy 1.–6.

rozwinięcie z argumentacją i przykładami to wersy 7.–70.

podsumowanie to wersy 71.– 80.

Poszczególne części łączy przede wszystkim temat: „świat zepsuty”.

Środki  stylistyczne zastosowane w pierwszych wersach utworu :Pytanie retoryczne – wersy 1.–4., apostrofa do satyry – wersy 4.–5 zapowiadają retoryczny charakter tekstu – przemówienie)

 

Przykładowy plan:

Teza: W kraju panuje bezprawie. Satyra to zepsucie obnaży.

Argument 1.: Przepadły wartości takie jak cnota i prawda czczone przez naszych przodków (wersy 7.–20.).

Argument 2.: Społeczeństwo jest zdemoralizowane: panuje nierząd, rozpusta, bezprawie (wersy 21.–34.).

Argument 3.: Dzieci nie szanują tradycji przodków (wersy 35.–58.).

Argument 4.: Zepsucie obywateli prowadzi do zguby państwa (wersy 59.–70.).

Wniosek: Państwo może się podnieść, jeśli obywatelom będzie zależało na jego dobru.

 

Przeczytaj satyrę „Pijaństwo” (podręcznik, s.261)

Możesz również wysłuchać audiobooka:

https://www.youtube.com/watch?v=Moif1akKUtk

tekst satyry znajdziesz również na:

https://epodreczniki.pl/a/naprawic-swiat-satyry-ignacego-krasickiego/D479GBKDA

 

Po zapoznaniu z utworem wykonaj polecenia 1 – 6 ze strony 263.

Swoje odpowiedzi porównaj z propozycjami w załączniku: satyry – załącznik

 

 

„Pijaństwo” Ignacego Krasickiego, to zgodnie z tytułem satyra na jedną z najpopularniejszych polskich przywar.

Spróbujmy dokładnie zanalizować opisaną w utworze sytuację.

Jak jest? (postawa pierwszego rozmówcy):

szukanie okazji do pijaństwa, usprawiedliwianie pijaństwa potrzebami zdrowotnymi, koniecznością poprawy nastroju, staropolskie pojmowanie gościnności (częstowanie alkoholem), marzycielstwo polityczne, kłótliwość i skłonność do bijatyk pod wpływem alkoholu.

Jak powinno być? postawa drugiego rozmówcy):

abstynencja gwarantuje zachowanie zdrowia i wesołości, człowiek trzeźwy ma siły i chęci do pracy, sprawnie zarządza swoim majątkiem, dzięki czemu zapewnia sobie dostatek.

Dlaczego nie jest tak, jak powinno być?

brak oświecenia obywateli, nieracjonalność myślenia, brak zdrowego rozsądku, przywiązanie i przyzwyczajenie do sarmackiej tradycji (wychowanie w kulturze sarmackiej), niechęć do zmian, wynikająca z konieczności podjęcia wysiłku reformatorskiego, nieumiejętność wytrwania w postanowieniu o abstynencji.

 

Co można zrobić, aby zmienić ten stan rzeczy?

Literatura dydaktyczna (realizacja zasady „ucząc bawić, bawiąc uczyć”)

Zapewnienie dostępu do wiedzy: rozpowszechnianie oświaty (KEN, Biblioteka Załuskich), propagowanie nowoczesnych rozwiązań edukacyjnych (Collegium Nobilium)

Czasopisma oświeceniowe (zwłaszcza „Monitor”) publikujące teksty zwalczające ideologię sarmacką.

Publicystyka (np. Stanisława Staszica) propagująca idee oświeceniowe.

Teatr Narodowy, jako miejsce starcia zwolenników reform i sarmackich konserwatystów („świecka kazalnica”)

 

Krasicki  krytykuje pijaństwo jako przejaw stylu życia stojącego w jaskrawej sprzeczności z oświeceniowym kultem rozumu.

Pijaństwo powoduje:

  • niestosowne, niezgodne z normami społecznymi zachowanie;
  • nieracjonalne nadwerężanie zdrowia, prowadzące nawet do przedwczesnej śmierci;
  • utratę pamięci;
  • otępienie (niemożność racjonalnego myślenia);
  • skłonność do złych czynów, których potem na trzeźwo się żałuje.

Najważniejszym argumentem przeciwko pijaństwu jest upadek moralny człowieka: porównanie go do bydlęcia – z powodu nieużywania rozumu, a więc tego, co odróżnia ludzi od zwierząt.

 

 

Podsumowanie: satyry – podsumowanie

 

Praca domowa dla chętnych: zadanie 7, s 260.

Pozdrawiam Katarzyna Nowak