Drodzy Uczniowie,
na dzisiejszej lekcji wymienimy powody stosowania wielkiej litery, wymienimy części mowy, z którymi partykułę „nie” piszemy łącznie oraz części mowy, z którymi partykułę „nie„ piszemy rozdzielnie oraz wymienimy zasady łącznej bądź rozdzielnej pisowni partykuły „by”.
Temat: Kiedy używamy wielkich, a kiedy – małych liter? Łącznie czy rozdzielnie? Pisownia partykuł „nie” i „by”.
- Funkcja wielkich liter
- Zasady stosowania wielkiej litery
- Funkcja wielkich liter w tekstach literackich
- Terminy i pojęcia: etykieta językowa
Zapoznaj się z materiałem teoretycznym w zakresie kształcenia językowego umieszczonymi w podręczniku na stronach 101-103.
Reguły nie do końca oczywiste:
– nazwy geograficzne i miejscowe (np. Morskie Oko, Dolny Śląsk) – tu jest jednak haczyk: Morze Bałtyckie, ale morze Bałtyk – zasada głosi, że jeśli nazwa własna składa się z dwóch członów i człon drugi jest nieodmieniającym się rzeczownikiem w mianowniku, wtedy człon pierwszy (wyraz pospolity) piszemy małą literą, a człon drugi – dużą (wyspa Uznam czy pustynia Gobi),
– przymiotniki dzierżawcze (odpowiadające na pytanie czyj?) utworzone od imion własnych (np. dramat Szekspirowski, Zosina chustka – jak widać, nie wszystkie przymiotniki piszemy małą literą),
– nazwy czcionek (niezależnie od tego, czy to Times New Roman, czy Calibri),
– nazwy systemów komputerowych (Windows),
– tytuły modlitw („Modlitwa Pańska”, „Litania do Najświętszej Maryi Panny”),
– nazwy gwiazd, planet, konstelacji (wyrazy Ziemia i Słońce w znaczeniu terminów astronomicznych piszemy dużą literą),
– nazwy firm, marek i typów wyrobów przemysłowych (ta zasada jest nieco dziwna i wymaga kilku słów wyjaśnień, porównajcie: Mam samochód marki Polonez. i Mam poloneza. – spodziewajcie się osobnego tekstu na ten temat. Tymczasem zajrzyjcie tutaj: Jak wymawiać nazwy obcych marek? Czy robisz to poprawnie?),
– niektóre skróty, np. od nazw pierwiastków chemicznych (P – fosfor, Ra – rad).
Etykieta (grzeczność) językowa – zbiór przyjętych w danej połeczności wzorów językowych zachowań grzecznościowych, zwyczajowo podporządkowanych określonym sytuacjom pragmatycznym (Małgorzata Marcjanik).
Zapraszam was na krótki wykład profesora Jerzego Bralczyka na temat etykiety językowej – https://www.youtube.com/watch?v=DgdIM5jhoUo
- Zasady pisowni łącznej i rozdzielnej partykuły „nie”
https://www.youtube.com/watch?v=aMnU6Awb65I
- Zasady pisowni łącznej i rozdzielnej partykuły „by”
https://www.youtube.com/watch?v=8bVupkm24Qk
- Terminy i pojęcia: partykuła – przerysuj do zeszytu obrazek w formie chmurek – rodzaje partykuł i ich funkcje
Zapoznaj się z materiałem gramatycznym w podręczniku ze stron 105 – 106.
- Na platformie edukacyjnej epodręczniki.pl zapoznaj się z treścią rozdziału „Forma bez zmian – nieodmienne części mowy”
- Na platformie quizizz – WYKRZYKNIK I PARTYKUŁA
https://quizizz.com/admin/quiz/5de94bc41f3fdc001ca65103/wykrzyknik-i-partykua
Przypominam Wam o lekturze „Odprawy posłów greckich” Jana Kochanowskiego, pozdrawiam i życzę udanej, choć bezpiecznej majówki
Agnieszka Piekarska