12.05.2020r Temat: Choroby roślin uprawnych.
Celem lekcji jest poznanie chorób roślin uprawnych
Chorobą nazywamy długotrwałe zaburzenia w czynnościach fizjologicznych roślin
i wynikające z nich zmiany w wyglądzie zewnętrznym, budowie wewnętrznej i rozwoju.
Choroby są wywoływane przez czynniki chorobotwórcze, które dzielimy na:
– nieorganiczne (nieinfekcyjne), zaliczamy do nich czynniki atmosferyczne i glebowe,
– organiczne (infekcyjne), zaliczamy do nich wirusy, bakterie i grzyby.
Objawy chorobowe
Do najczęściej spotykanych objawów chorób należą następujące:
☻ więdnięcie roślin,
☻ zgnilizny,
☻ zmiany zabarwienia,
☻ zniekształcenie roślin,
☻ skarłowacenia, narośla,
☻ nekrozy, czyli obumieranie tkanek,
☻ wydzieliny.
Choroby wirusowe czyli wirozy nie powodują śmierci roślin, ale znacznie obniżają plon.Zakażenia wirusami następuje poprzez kontakt roślin zdrowych z chorymi i materiał rozmnożeniowy. Rozprzestrzenianie wirusów może następować poprzez narzędzia uprawowe, odzież pracowników, owady o aparacie gębowym kłująco-ssącym.
Choroby wirusowe dzieli się na
☻ mozaiki,
☻ żółtaczki i
☻ deformacje.
Mozaiki objawiają się zmianami barwy liści tworzącymi zabarwienie mozaikowate, występują również różne zniekształcenia liści, np. kędzierzawka. Żółtaczki objawiają się żółknięciem liści, po których następuje karłowatość i zamieranie liści.
Do najgroźniejszych chorób wirusowych ziemniaka zalicza się liściozwój, smugowatość kędzierzawkę i mozaikę, a u buraka żółtaczkę.
Choroby bakteryjne, czyli bakteriozy. Bakterie wywołujące choroby przenoszone są przez
owady, człowieka, deszcz i wiatr. Wnikają do roślin przez naturalne otwory – szparki
oddechowe oraz przez zranienia. Powodują zgnilizny i inne objawy. Do najważniejszych
i najgroźniejszych chorób bakteryjnych należy czarna nóżka ziemniaka (przenosić się może
przez sadzeniaki i przez glebę), a z chorób kwarantannowych bakterioza pierścieniowa
ziemniaków.
Występowaniu czarnej nóżki ziemniaka sprzyja wilgotne lato oraz gleby
o nadmiernej wilgotności. Porażone rośliny mają barwę jasnozieloną lub żółtą, liście
(szczególnie górne) zwijają się łyżeczkowato, a w miarę postępu choroby rośliny więdną i
giną w wyniku zniszczenia tkanek u nasady łodyg (czarne, błyszczące plamy i smugi).
Porażone pędy przełamują się i łatwo dają się wyciągnąć z gleby.
W przypadku bakteriozy pierścieniowej objawy pojawiają się na
przechowywanych bulwach ziemniaka. Po przekrojeniu bulw widać przebarwiony pierścień
wiązek przewodzących, z których po naciśnięciu wydostaje się serowaty białawy lub żółty
śluz, zawierający bakterie i zniszczone tkanki bulwy.
Choroby grzybowe, czyli mikozy, stanowią ok. 85% chorób roślin. Grzyby zimują
głównie w postaci zarodników przetrwalnikowych, wytrzymałych na niesprzyjające warunki
pogody, niektóre w postaci strzępek wegetatywnych grzybni. Przenoszone są na rok następny
z resztkami porażonych roślin, nasionami i bulwami. Przykładem chorób grzybowych są: rak
ziemniaka, zaraza ziemniaka, mączniaki, głownie, rdze zbóż, choroby podstawy źdźbła.
Rak ziemniaka jest chorobą będącą w Polsce obiektem kwarantanny podlegającą
obowiązkowi zwalczania na terenie całego kraju. Jest chorobą pochodzenia grzybowego.
Zarodniki przetrwalnikowe tego grzyba są bardzo trwałe, a wprowadzone do gleby zachowują zdolność do infekcji nawet do 20 lat. Grzyb ten rozprzestrzenia się przez zakażone bulwy, ziemię i obornik. Objawami raka ziemniaka są więdnięcie roślin, występowanie zielonkawych, rakowatych narośli u podstawy łodygi lub w miejscach pączków. Porażane są zawiązki bulw oraz bulwy, ale nigdy korzenie. Tworzą się rakowate, kalafiorowate narośla na oczkach starszych bulw, początkowo białawe lub przy dostępie światła zielone, później stopniowo ciemniejące oraz rakowate narośla na stolonach. Zwalczanie polega na utrzymywaniu kwarantanny, aby ochronić przez występowaniem nowych ras grzyba.
Zaraza ziemniaka jej typowymi objawami są początkowo szarozielone, później
brązowe lub czarne plamy na liściach szybko rozszerzające się na całą blaszkę liściową.
Porażone liście zamierają, przy czym ogonki liściowe mogą przez dłuższy czas pozostawać
zdrowe.
Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni występuje na wszystkich zbożach
atakując dolne części pędów i korzenie zbóż. Pierwsze objawy można zaobserwować już
jesienią na pochwach liściowych siewek, a wiosną w sprzyjających warunkach następuje
dalszy rozwój i choroba przenosi się na źdźbła. Początkowo mogą to być brunatne lub
brązowe smugi, kreski czy plamy nieregularnego kształtu, niekiedy można zaobserwować
zbrązowienie całej podstawy źdźbła i korzeni. Na porażonych częściach roślin pojawiają się
oznaki grzyba w postaci białej lub różowej grzybni często na kolankach, a także wewnątrz
źdźbeł. Końcowym etapem jest całkowite, przedwczesne zamieranie porażonych pędów i tzw.
bielenie kłosów.
Zapoznaj się z prezentacją Choroby roślin uprawnych
Chorobą wywoływaną przez bakterie jest
a) mączniak prawdziwy.
b) zaraza ziemniaka.
c) kędzierzawka
d) czarna nóżka
Zapytania i informacje proszę przesyłać na e-mail mariakorpysz@wp.pl.
Maria Korpysz