05.05.2020r. Temat: Zabiegi agrotechniczne siewu i sadzenia oraz przygotowanie materiału siewnego do siewu.
Celem zajęć jest poznanie zasad siewu i sadzenia oraz przygotowanie materiału siewnego do siewu.
Siew i sadzenie roślin uprawnych
Materiałem siewnym roślin uprawnych są wszystkie organy generatywne lub
wegetatywne służące do reprodukcji (rozmnażania) roślin. Rośliny uprawne rozmnażamy
generatywnie z nasion, owoców (jednonasiennych lub części owoców) i owocostanów oraz
wegetatywnie z części takich, jak bulwy, kłącza, cebule, pędy, korzenie spichrzowe, itp.
Materiałem siewnym generatywnym roślin uprawnych są:
– nasiona (np: strączkowych, lnu, rzepaku, lucerny, koniczyny),
– ziarniaki (zbóż),
– kłębki jednokiełkowe (buraków cukrowych), lub wielokiełkowe (np. buraków pastewnych),
– orzeszki (np. gryki i konopi),
– niełupki (np. słonecznika),
– rozłupki (marchwi),
– strąki jednonasienne (np. esparcety) lub części strąków (np. seradeli).
Materiał rozmnożeniowy wegetatywny na ogół jest sadzony, a tylko wyjątkowo wysiewany, i stanowią go:
– bulwy (np. ziemniaków) które się wysadza,
– cebule (np. cebuli, tulipanów),
– korzenie spichrzowe czyli tzw. wysadki nasienne (np. buraków).
– karpy korzeniowe (np. chmielu).
Odmiany roślin uprawnych rozmnażane w gospodarstwie przez kilka lat dają niższe
i często gorszej jakości plony. Zjawisko to nazywamy wyradzaniem. Zapobieganie ujemnym
skutkom wyradzania polega na okresowej wymianie nasion i sadzeniaków na materiał siewny
kwalifikowany.
Materiał siewny kwalifikowany odpowiada ustalonym normom jakości (np.
zdolności kiełkowania, czystości, wilgotności itp.). Pochodzi z plantacji tzw. nasiennych,
odpowiadających określonym wymaganiom. Normy jakościowe obejmują także inne cechy,
w przypadku zbóż zawartość pośladu, porażenie sporyszem, a ziemniaków – stopień
uszkodzenia bulw, porażenie parchem zwykłym, itp. Produkcja materiału siewnego polega na
rozmnażaniu materiału hodowlanego. Materiałem wyjściowym do reprodukcji nasiennej jest
materiał mateczny pochodzący z hodowli zachowawczej.
Materiał siewny znajdujący się w obrocie powinien być w zamkniętych opakowaniach, zaopatrzony w etykiety urzędowe lub etykiety przedsiębiorców. Kolory etykiet określają kategorię i stopień materiału siewnego i mogą być białe z ukośnym fioletowym paskiem – dla kategorii elitarny w stopniu PB/III lub PB/II (przedbazowy); białe – dla kategorii elitarny w stopniu B (bazowy); niebieskie – dla kategorii kwalifikowany C1 (kwalifikowany pierwszego rozmnożenia); czerwone – dla kategorii kwalifikowany C2 (kwalifikowany drugiego rozmnożenia).
Dobra jakość materiału siewnego, jak i dobór odmiany dostosowanej do określonych warunków klimatycznych i glebowych w dużej mierze wpływają na plonowanie roślin uprawnych. Zawsze należy wysiewać nasiona sprawdzone, o znanej sile i energii kiełkowania, zdrowe, dobrze wykształcone. Spełnienie tego wymogu jest jednym z podstawowych warunków uzyskania dobrych, wyrównanych wschodów. Wymianę materiału siewnego zaleca się co 3–4 lata. Nasiona kwalifikowanego materiału siewnego są jednolite pod względem pochodzenia i odmiany, odpowiadają normom czystości i zdrowotności, a ich zdolność i energia kiełkowania są zgodne z normami. Zanim podejmie się decyzję o wykorzystaniu nasion ze zbiorów z poprzednich lat, należy przeprowadzić ich ocenę. Badania laboratoryjne poprzedzone są oceną organoleptyczną. Przy ocenie bierze się pod uwagę barwę i połysk nasion, zapach, oraz porażenie szkodnikami i chorobami. W Stacjach Oceny Nasion dokonuje się oznaczania miedzy innymi: czystości nasion, zdolności kiełkowania, wilgotności. Zdolność kiełkowania i masa tysiąca ziarniaków jest podstawą do określenia normy wysiewu nasion, którą określa się na podstawie wzoru.
Jak to policzyć normy wysiewu nasion?
Aby uzyskać odpowiednie zagęszczenie roślin na polu, należy wyliczyć ilość ziarna potrzebnego do siewu wg wzoru.
obsada ziaren (szt./m2) x MTZ (g)
Ilość wysiewu (kg/ha) = ————————————————
wartość użytkowa (%)
czystość ziarna (%) x zdolność kiełkowania (%)
wartość użytkowa (%) = —————————————————————
100
Najczęściej do tak wyliczonej ilości wysiewu ziarna dodaje się 5-15%, aby zniwelować różnice pomiędzy warunkami laboratoryjnymi, a sytuacją na polu
Jak obliczyć ilość wysiewu ziarna? https://nawozy.eu/wiedza/porady-ekspertow/zboza/jak-obliczyc-ilosc-wysiewu-ziarna.html
Kupując kwalifikowany materiał siewny, informacje potrzebne do obliczenia ilości wysiewu ziarna znajdują się na etykiecie (zdolność kiełkowania, MTZ, czystość ziarna – jeśli nie jest podana można przyjąć 100%). Problem zaczyna się, gdy wysiewamy własny materiał siewny. Wówczas warto wszystko sprawdzić Zdolność kiełkowania nasion określić można w warunkach domowych w bardzo prosty sposób.
Określenie MTZ to bardzo prosta czynność, wymagana jest jednak dokładna waga. Z losowo pobranej próby materiału przeznaczonego do siewu odlicza się 500 sztuk ziarniaków. Następnie ziarniaki waży się i mnoży razy dwa. Czynność tę warto powtórzyć i uśrednić, aby uniknąć błędu. Natomiast, aby określić czystość ziarna z losowo pobranej próby ziarna odważamy 100 g. Następnie oddzielamy zanieczyszczenia i czyste ziarno, które ważymy i obliczamy wartość w procentach. Optymalne ilości wysiewu to niższy koszt założenia plantacji, a także eliminacja konkurencji roślin o światło, wodę i składniki pokarmowe. Warto o tym pamiętać planując siewy zbóż.
Jak sprawdzić zdolność kiełkowania zbóż w warunkach domowych? https://nawozy.eu/wiedza/porady-ekspertow/zboza/jak-sprawdzic-zdolnosc-kielkowania-zboz-w-warunkach-domowych.html
Przygotowanie próby
W pierwszej kolejności należy losowo wybrać (z partii materiału przeznaczonego do siewu) np. 400 ziarniaków (4 × 100 szt.). Do wykonania próby potrzebować będziemy jeszcze kilka kawałków ligniny, bibuły, chusteczek higienicznych lub innego chłonnego materiału, które należy zwilżyć wodą, a także plastikową lub szklaną podstawkę.
Ligninę lub inny materiał wykładamy na podstawce, następnie (najlepiej pęsetą) układamy ziarniaki, np. 10 rzędów po 10 ziarniaków (łatwo jest później liczyć). Następnie ziarniaki przykrywamy drugim kawałkiem zwilżonej ligniny. Wykonujemy kilka analogicznych prób (w naszym przypadku 4). Im więcej prób wykonamy, tym wynik jest bardziej wiarygodny. Cały czas należy kontrolować, aby materiał był ciągle wilgotny.
Kontrola wyników
Pierwszy pomiar tj. energia kiełkowania sprawdzamy w zależności od rodzaju zboża :
- jęczmień i żyto – po 4 dniach
- pszenica i pszenżyto – po 5 dniach.
Natomiast zdolność kiełkowania ocenia się: - jęczmień i żyto – po 7 dniach
- pszenica i pszenżyto – po 8 dniach.
Zdolność kiełkowania = (liczba nasion, które wykiełkowały/ogólna liczba nasion) x 100%.
Wysokie wartości materiału siewnego wskazują zdolność kiełkowania 95-100%. Jeżeli w próbie skiełkowało poniżej 90% ziarniaków, taki materiał nie nadaje się do siewu. Siewki źle wykształcone, zdeformowane należy traktować jak te, które w ogóle nie skiełkowały.
Jak ocenić materiał na wiosenne siewy? https://www.tygodnik-rolniczy.pl/articles/uprawa/jak-ocenic-material-na-wiosenne-siewy/
Przygotowanie materiału siewnego https://www.youtube.com/watch?v=dr4OgKS9bDs
Zasady i metody siewu i sadzenia roślin uprawnych
Głębokość siewu i sadzenia wpływa na przebieg wschodów i rozwój roślin. W przypadku
roślin ozimych, również na ich zdolność przezimowania. Głębokość przykrycia nasion zależy
od:
– sposobu kiełkowania (nasiona kiełkujące epigeicznie, czyli wyciągające liścienie nad
powierzchnię gleby siejemy płycej, a nasiona kiełkujące hypogeicznie, czyli
pozostawiające liścienie w glebie, siejemy głębiej),
– wielkości nasion (z reguły im większe nasiona, tym głębiej je umieszczamy w glebie).
– zapotrzebowania na wodę (im większe zapotrzebowanie na wodę, tym głębszy siew),
– rodzaju gleby (im gleba cięższa, tym płytszy siew).
Gęstość siewu i sadzenia związana jest ściśle z liczbą roślin na jednostce powierzchni, czyli
obsadą roślin. Obsada danej rośliny zależy od rozmiaru i pokroju rośliny, podatności na
wyleganie, długości okresu wegetacyjnego oraz sposobu użytkowania i wymagań życiowych.
Aby zapewnić właściwą obsadę roślin, ważne jest ustalenie ścisłych norm wysiewu.
Technika i metody siewu
W zależności od techniki siewu wyróżniamy następujące rodzaje siewu:
– siew ręczny obecnie jest stosowany w rolnictwie bardzo rzadko. Wykonuje się go
głównie na polach o małej powierzchni, nieforemnych lub przy rozmnażaniu małych
ilości materiału hodowlanego. Ręcznie zapełnia się puste miejsca po wypadniętych
roślinach.
– siew maszynowy jest najbardziej rozpowszechniony. Wykonywany jest siewnikami
rzędowymi i punktowymi,
– aerosiewy wykonywane są z samolotów lub śmigłowców. Zaletą tej techniki jest
uniezależnienie od wilgotności gleby, duża szybkość wykonania, brak ugniatania gleby.
Ma ona także wady: siew można wykonywać przy pogodzie bezwietrznej i nie można
regulować jego równomierności i głębokości. Ponosi się również wysokie koszty.
Siew łączony z przedsiewną uprawą roli wykonywany jest za pomocą zestawów lub
agregatów uprawowo-siewnych. Jednoczesne wykonanie przedsiewnej uprawy i siewu
jest mniej czaso– i pracochłonne gdyż redukuje liczbę przejazdów ciągnika, ogranicza
ugniatanie kolami jezdnymi, prowadzi do oszczędności paliwa i obniżenia kosztów.
Bardzo ważne jest rozmieszczenie nasion na jednostce powierzchni oraz na odpowiedniej
głębokości. Decyduje o tym metoda siewu, której dobór uzależniony jest od rośliny, rodzaju
materiału siewnego, od zamierzonego sposobu pielęgnowania i od posiadanego sprzętu.
Najczęściej stosowane metody siewu to:
– rzutowy,
– wąskorzędowy,
– rzędowy zwykły,
– szerokorzędowy,
– pasowy,
– krzyżowy,
– gniazdowy,
– punktowy.
W ramach aktywności na zajęciach zapoznajecie się z treścią oraz odpowiecie na pytanie:
Zad. 1.
Materiał siewny odpowiadający ustalonym normom jakości, pochodzący z plantacji
nasiennych, odpowiadających określonym wymaganiom jest to
a) materiał siewny jakościowy
b) materiał siewny mateczny.
c) materiał siewny kwalifikowany.
d) materiał nasienny oceniony
Drugie zadanie jest do wykonania a wyniki prześlecie za tydzień lub zapisujecie i przedstawicie po powrocie do szkoły ( zdjęcia wskazane).
Zad.2
Wykonanie próby kiełkowania nasion (mogą być dowolne nasiona zbóż lub innych roślin)
Tak jak wyżej opisane w treści. Możecie wykonać jedną próbę na 100 nasion.
Wyniki waszej pracy będą ocenione. Z zad.1 dostajecie + a za wykonanie zad.2 ocenę
Zapytania i informacje proszę przesyłać na e-mail mariakorpysz@wp.pl.
Maria Korpysz