20.04.2020. Temat: Poetyka realizmu. Poetyka polskiej powieści realistycznej.
Koniec lat 70. XIX wieku przynosi rozczarowanie powieścią tendencyjną. Następna dekada to w twórczości pozytywistów czas poszukiwania nowej formuły realizmu.
Realizm – ukazywanie rzeczywistości zgodnie z powszechnie przyjętymi wyobrażeniami o świecie; Przedstawianie przede wszystkim tego, co typowe, charakterystyczne, oparte na obserwacjach życia codziennego.
Lekcja nr 57, podręcznik str.299
Cechy konwencji realistycznej w utworze:
Świat przedstawiony:
Wydarzenia:
– zasada mimetyzmu (naśladowania rzeczywistości), odzwierciedlania realnego życia;
– pomijanie tematów uznawanych za brutalne czy wulgarne, takich jak brzydota, choroba, kalectwo, śmierć, erotyzm; werystyczna szczegółowość opisów;
– wystrzeganie się fantastyki i cudowności;
– zdarzenia prawdopodobne życiowo, fabuła uporządkowana chronologicznie w ciąg przyczynowo-skutkowy.
Czas, miejsce:
Skonkretyzowane
Postacie:
– zindywidualizowane i psychologicznie pogłębione portrety jednostek;
– bohaterowie o cechach typowych dla grup społecznych i zawodowych, narodowościowych, religijnych (np. typowy arystokrata, typowy mieszczanin).
Konstrukcja narratora:
– trzecioosobowy narrator odautorski, wszechwiedzący i wszechobecny, ukrywający się za zdarzeniami i nieuczestniczący w nich;
– mowa pozornie zależna w przypadku przyjęcia przez narratora punktu widzenia bohatera.
Język i styl:
– „przezroczysty”, „niezauważalny”, pozbawiony stylistycznych ozdobników; bogaty w informacje (wiele przymiotników i rzeczowników);
– dialogi i monologi zbliżone do mowy potocznej;
– język postaci zindywidualizowany, zależny od pochodzenia, wykształcenia i wieku bohatera.
Poetyka polskiej powieści realistycznej.
Kryzys poetyki tendencyjności, pogłębienie refleksji na temat specyfiki naśladowania rzeczywistości przez literaturę i utrata wiary w możliwość realizacji ideałów pozytywistycznych wpłynęły na kształt dokonań prozatorskich pokolenia pozytywistów. Charakteryzując prozę lat 80 i 90 XIX wieku, historycy posługują się często terminem dojrzały realizm.
W powieściach dojrzałego realizmu ważną rolę odgrywa przestrzeń, budowana często z realiów, które czytelnik mógł odnaleźć w prawdziwym świecie. Opis przestrzeni , w której przebywają bohaterowie, jest na ogół istotnym sygnałem najważniejszych sensów utworu.
„Lalka” Bolesława Prusa uważana jest za najwybitniejszą polską powieść XIX wieku i jednocześnie za największe osiągnięcie polskiej prozy dojrzałego realizmu. Ukazuje rzeczywistość w sposób pogłębiony, kładąc nacisk na prawdę psychologiczną postaci oraz obiektywizm obrazu świata.
- Zapoznaj się z informacjami zawartymi w rozdziałach geneza i wprowadzenie do lektury (lekcja 58, str. 303 ).
- Przeczytaj zamieszczone w podręczniku fragmenty powieści, a następnie odpowiedz na pytania 1,3,9,10,11. Odpowiedzi zapisz w zeszycie przedmiotowym.
- Na podstawie Pamiętnika starego subiekta napisz charakterystykę Stanisława Wokulskiego.
Pozdrawiam – Katarzyna Nowak