12.05.2020 r.
Temat: Walka o reformy ustroju Rzeczypospolitej
- Obrady Sejmu Wielkiego
- Okoliczności zwołania Sejmu Wielkiego
– zaangażowanie się Rosji w wojnę z Turcją i Szwecją
– zaangażowanie się Austrii i Prus w rewolucję francuską
– dojście do głosu młodego pokolenia, wychowanków Szkoły Rycerskiej i Collegium Nobilium
- Stronnictwa polityczne w Sejmie Wielkim
Skonfederowany sejm rozpoczął obrady 7.10. 1788 r. pod przewodnictwem marszałka Stanisława Małachowskiego. Od samego początku w sejmie wyodrębniły się trzy stronnictwa:
– Stronnictwo patriotyczne pod przywództwem Kazimierza Czartoryskiego i Ignacego Potockiego.
– Stronnictwo dworskie skupione wokół króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
– Stronnictwo hetmańskie kierowane przez hetmanów Franciszka Ksawerego Branickiego
i Seweryna Rzewuskiego, które przeciwstawiało się jakimkolwiek próbom reformy państwa.
- Pierwsze reformy
– zlikwidowanie Rady Nieustającej
– uchwalenie stałego podatku na wojsko
– zwiększenie armii do 100 tyś. żołnierzy
Po tzw. „czarnej procesji” sejm rozpoczął również prace nad przyznaniem praw mieszczanom
2 Uchwalenie Konstytucji 3-go maja
W 1791 r. Sejm Wielki uchwalił najważniejsze reformy. 24 marca uchwalono prawo o sejmikach,
w którym pozbawiono najuboższą szlachtę tzw. gołotę praw politycznych, a 18 kwietnia zostało uchwalone prawo o miastach. Odtąd mieszczanie mogli nabywać dobra ziemskie, sprawować urzędy i brać udział w obradach sejmu. Największym dokonaniem Sejmu Wielkiego była Konstytucja 3-go maja. Konstytucja wprowadziła nową formę ustroju państwa – monarchię konstytucyjną. Zniosła wolną elekcję i wprowadziła dziedziczność tronu w saskiej dynastii Wettinów. Zniosła również liberum veto i wprowadziła trójpodział władzy. Zgodnie z konstytucją władza ustawodawcza miała należeć do Sejmu składającego się z Izby poselskiej i Senatu, władza wykonawcza do króla i rządu tzw. Straży Praw, a sadownicza do Trybunałów.
- Konfederacja w Targowicy
Uchwalenie konstytucji wywołało sprzeciw części magnatów. Ich przedstawiciele: Seweryn Rzewuski, Ksawery Branicki i Szczęsny Potocki 27.04.1792 r. spisali akt konfederacji zmierzającej do obalenia konstytucji. Ostatecznie akt konfederacji został ogłoszony 14 maja 1792 r. w Targowicy. 18 maja na prośbę uczestników konfederacji w granice Rzeczypospolitej wkroczyła armia rosyjska. 18 czerwca doszło do bitwy pod Zieleńcami, po której król St. A. Poniatowski ustanowił order Virtuti Militari, będący do dzisiaj największym w Polsce odznaczeniem wojennym. W lipcu wojska polskie pod dowództwem gen. Tadeusza Kościuszki stoczyły zwycięską bitwę pod Dubienką. Mimo bohaterskiej postawy wojska, 23 lipca król wypełniając wolę carycy Katarzyny II przystąpił do Targowicy i dwa dni później podpisał akt kapitulacji. W tej sytuacji w sierpniu do władzy dochodzą przywódcy konfederacji targowickiej i likwidują konstytucję.
- Drugi rozbiór Rzeczypospolitej
Efektem przegranej wojny i likwidacji konstytucji 3-go maja był drugi rozbiór Rzeczypospolitej, który nastąpił 23 stycznia 1793 r. W drugim rozbiorze uczestniczyły dwa państwa Rosja i Prusy.
Zadanie domowe
- Jakie ziemie utraciła Rzeczpospolita na rzecz Rosji i Prus w wyniku drugiego rozbioru?
Odpowiedź prześlij na dziennik elektroniczny lub adres historia.sp2020@wp.pl
Dariusz Nastraj