- 04.2020. Temat: Powtórzenia przed maturą – czytanie ze zrozumieniem.
Pierwsza część arkusze egzaminacyjnego sprawdza rozumienie czytanego tekstu. Zadaniem zdającego jest lektura dwóch lub trzech krótkich tekstów nieliterackich i rozwiązanie umieszczonego pod nimi testu.
Rodzaje tekstów:
- popularnonaukowy, np. artykuł z wiedzy o języku;
- publicystyczny, np. artykuł, felieton, reportaż, wywiad, recenzja;
- polityczny, np. przemówienie
Zadania znajdujące się w arkuszu sprawdzają wiedzę i umiejętności opanowane nie tylko w technikum, lecz także w gimnazjum i szkole podstawowej. Te umiejętności to:
– rozumienie czytanego tekstu na poziomie znaczeń struktury i komunikacji;
– analiza czytanego tekstu;
– wykonywanie różnorodnych działań na tekście;
– świadomość językowa (nauka o języku i gramatyka);
Zadania w teście mogą również sprawdzać znajomość lektur obowiązkowych, oznaczonych w podstawie programowej gwiazdką.
Lektury, które koniecznie trzeba znać:
- Bogurodzica
- Jan Kochanowski – wybrane fraszki, pieśni, treny
- Ignacy Krasicki – wybrane bajki, satyry
- Adam Mickiewicz- Dziady cz. II, Dziady cz. III, Pan Tadeusz
- Aleksander Fredro – Zemsta
- Bolesław Prus – Lalka
- Henryk Sienkiewicz – wybrana powieść historyczna
- Stanisław Wyspiański – Wesele
- Witold Gombrowicz – Ferdydurke
- Bruno Schulz – wybrane opowiadanie
Przykładowe polecenia w testach:
- Wyszukiwanie słów kluczowych.
Słowa kluczowe to wyrazy istotne dla tekstu, wyrażające jego problematykę i sens. Są najczęściej powtarzane w tekście i dokładnie definiowane.
- Wskazywanie tezy i argumentów.
Teza to twierdzenie, którego słuszności dowodzi autor. Jest zazwyczaj sformułowana wprost, najczęściej w pierwszym lub drugim akapicie.
Teza niemal zawsze związana jest z tytułem i tematem wypowiedzi i często zawiera słowa kluczowe.
Argument – to twierdzenie przywołane w tekście dla uzasadnienia tezy, opinii, sądu autora. To dowód potwierdzający ich prawdziwość.
- Odróżnianie informacji od opinii.
Informacja – powiadomienie o fakcje w neutralnej formie
Opinia – wypowiedź wyrażająca subiektywne przekonanie, pogląd. Pojawiają się w niej słownictwo oceniające (najlepszy, wspaniały) oraz zwroty w 1 os. l. pojedynczej (uważam, sądzę, moim zdaniem…)
- Rozpoznawanie funkcji tekstu i charakterystycznych dla niej środków np.:
Funkcja ekspresywna – polega na wyrażaniu emocji osoby mówiącej. Nadaje wypowiedzi subiektywny charakter. Jej cechy językowe to: Wykrzyknienia, wyrazy nacechowane emocjonalnie, nagromadzenie czasowników w 1 os. l. pojedynczej Oraz zaimków osobowych –ja, mnie, mój;
Funkcja informatywna – służy przekazaniu informacji. Charakterystyczne dla niej jest użycie zdań oznajmujących, brak słownictwa wartościującego i środków stylistycznych.
- Wyszukiwanie informacji w tekście.
Sprawdza umiejętność odtwarzania informacji podanych w tekście. Należy wyszukać we wskazanych zazwyczaj akapitach właściwe fragmenty i objaśnić je własnymi słowami lub zacytować, jeśli takie jest polecenie.
- Streszczenia tekstu.
Streszczenie logiczne to spójny tekst, który odtwarza strukturę czytanego tekstu, wskazuje stawianą w nim tezę, potwierdzające ją argumenty, przykłady i wnioski.
WSTĘP – Jaki jest temat tekstu? Kto go napisał? Jaką tezę stawia autor?
ROZWINIĘCIE – Jakich argumentów używa, by uzasadnić tezę? Jakie przywołuje przykłady?
PODSUMOWANIE – Do jakich wniosków dochodzi autor?
Zachęcam do ćwiczeń i rozwiązywania arkuszy maturalnych dostępnych na stronie CKE.
Przydatne materiały ćwiczeniowe znaleźć można także na:
https://epodreczniki.pl/a/uczymy-sie-redagowac-rozprawke/DCu4zaFrO
Pozdrawiam – Katarzyna Nowak