20.05.2020. Temat: Oświecenie w Europie i w Polsce.
Przełom, który się dokonał w myśli i sytuacji politycznej XVIII – wiecznej Europy, nazwano oświeceniem. Nazwa ta symbolizuje rozproszenie przez światło rozumu mroków zabobonu, ignorancji, zniewolenia i zacofania. Charakter epoki, która uwierzyła w rozum jako najlepsze źródło wiedzy i narzędzie poznania, oddają również określenia „wiek rozumu” czy „wiek filozofów”.
Immanuel Kant w artykule „ C to jest oświecenie” zdefiniował to pojęcie jako historyczną dojrzałość ludzkości do samodzielnego posługiwania się rozumem, czyli zdolność do odrzucenia „obcego kierownictwa” autorytetów, krytyczny stosunek do tradycji i obowiązujących schematów myślowych oraz śmiałe rozumowanie, odwołujące się do rzymskiego hasła: sapere aude – miej odwagę myśleć.
Za wiek oświecony uznaje się w Europie całe XVIII stulecie, ale początki nowej epoki można dostrzec już w 2 połowie XVII wieku, zwłaszcza w Anglii. Oświecenie w Polsce – to dopiero 2 połowa XVIII wieku.
OŚWIECENIE POCHWALAŁO: rozum, wykształcenie, naukę, wolność, tolerancję, krytycyzm, republikę, równość obywateli, postęp;
OŚWIECENIE POTĘPIAŁO: zabobony, ciemnotę, autorytety, pańszczyznę, niewolnictwo, fanatyzm, dogmaty, monarchię, hierarchię społeczną, zacofanie.
Pojęcia kluczowe dla zrozumienia epoki:
RACJONALIZM – pogląd, według którego podstawowym narzędziem poznania jest rozum
EMPIRYZM – teoria głoszące, że źródłem ludzkiej wiedzy jest doświadczenie
DEIZM, ATEIZM –w myśl deizmu Bóg stworzył świat i prawa nim rządzące, ale nie ingeruje wjego decyzje. Wyznawcy ateizmu uważali natomiast, że Boga nie ma.
Cechy literatury oświecenia:
- Dydaktyzm i „wychowywanie” czytelnika, idea „ bawiąc, uczyć”.
- Propagowanie nowych idei, postaw i wzorców postępowania.
- Współuczestniczenie w reformowaniu społeczeństwa i państwa.
- Rozwój publicystyki, w której poruszano aktualne tematy.
- Zapoznaj się z wykładem na temat oświecenia:
https://www.youtube.com/watch?v=NzNzF35pe6s
- Zapoznaj się z materiałem wykładowym w podręczniku (s. 240-245). Przeczytaj rozdziały:
- Narodziny nowego społeczeństwa.
- Edukacja – podstawa rozwoju społecznego.
- Oświecenie w Polsce.
- Życie codzienne w oświeceniu.
- Filozofia oświecenia.
- Przeanalizuj treści zawarte w lekcji Oświecona Polska na platformie e-podręczniki, a następnie wykonaj ćwiczenie 5.
https://epodreczniki.pl/a/oswiecona-polska/Dfx24ZmYt
- Filozofia oświecenia.
Oświecenie było nazywane wiekiem filozofów, ponieważ idee przez nich głoszone wpływały znacząco na życie społeczne i polityczne, na postawy religijne, naukę oświatę, a także na literaturę i sztukę.
Kolebką filozofii oświeceniowej była Anglia, gdzie tworzył jeden z najbardziej znanych filozofów tej epoki John Locke. Sformułował on koncepcję poznania opartego na rozumie i doświadczeniu. Twierdził, że człowiek rodzi się jako niezapisana kartka (łac. tabula rasa).
Najwybitniejszym filozofem XVIII wieku był Immanuel Kant. W rozprawie „Co to jest oświecenie” dowodził, że właśnie w tej epoce ludzkość wyszła ze stanu niepełnoletności.
Dwaj francuscy myśliciele: Rousseau i Wolter wywarli ogromny wpływ na współczesnych, mimo że nie stworzyli uporządkowanych systemów filozoficznych. Rousseau twierdził, że cywilizacja, postęp i nauka niszczą w ludziach dobro i rodzą zło, Wolter zaś uważał, że celem ludzkiego życia powinno być naprawianie świata oraz pomniejszanie cierpień i zła. Propagował racjonalizm, deizm, tolerancję i wolność sumienia, zwalczał przesądy i fanatyzm religijny.
Zapoznaj się z informacjami dotyczącymi wymienionych na lekcji filozofów zawartymi w:
https://epodreczniki.pl/a/oswiecona-filozofia/Dx9vfcSKn
i wykonaj ćwiczenia 7 i 8
|
Kierunki filozoficzne |
|||
| Empiryzm
Johna Locke`a |
Filozofia krytyczna Immanuela Kanta | Powrót do natury Jeana – Jacques`a Rousseau |
Liberalizm Woltera |
| Człowiek rodzi się z umysłem przypominającym czystą kartkę (tabula rasa), a wiedzę zdobywa dzięki doświadczeniu.
Są dwa źródła doświadczenia: świat zewnętrzny i umysł. |
Umysł ludzki nie poznaje rzeczy takich, jakimi są naprawdę, ale tak jak się wydają poznającemu.
Poznanie rzeczy samej w sobie jest niemożliwe. Człowiek powinien kierować się w życiu prawem imperatywu kategorycznego, czyli postępować według takich reguł, które chcielibyśmy żeby były stosowane zawsze i przez wszystkich.
|
Potępienie cywilizacji, postępu i nauki.
Miarą człowieczeństwa są wartości moralne a nie rozum. Człowieka oświeca nie rozum, ale serce i sumienie. Człowiek powinien starać się wrócić do pierwotnego stanu natury. |
Prawo naturalne podstawą moralności – „nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe”.
Nietolerancja religijna jest sprzeczna z wiarą chrześcijańską i prawem naturalnym. Fanatyzm jest złem, bo prowadzi do nienawiści. Celem życia powinno być naprawianie świata. |
- Wykorzystując informacje zawarte w podręczniku oraz e-elekcji stwórz listę osiągnięć polskiego oświecenia. Listę prześlij jako potwierdzenie udziału w lekcji.
Pozdrawiam – Katarzyna Nowak