Produkcja zwierzęca klasa II FTP 27.04.2020r.

Temat: Budynki i pomieszczenia dla trzody chlewnej.

Celem dzisiejszej lekcji będzie zapoznanie z rodzajami pomieszczeń dla trzody chlewnej, ich wyposażeniem i zastosowaniem.

Zapoznaj się z treścią dotyczącą dzisiejszego tematu i przepisz do zeszytu poniższe punkty jako notatkę z dzisiejszej lekcji oraz uzupełnij pkt.1, pkt.2, pkt.3, pkt.4

1.Rodzaje budynków dla trzody chlewnej (dopisz cztery informacje dotyczące poszczególnych budynków)

a) chlewnia uniwersalna, obejmująca wychów i tuczenie trzody
b) chlewnia dla macior i wychowu prosiąt
c) chlewnia dla macior hodowlanych
d) chlewnia dla warchlaków
e) chlewnia dla tuczników

2. Wyposażenie wewnątrz chlewni (dopisz rodzaje kojców)

3. Elementy wyposażenia (wymień jakie wyposażenie stosowane jest przy utrzymaniu trzody chlewnej)

4. Wymagania w zakresie lokalizacji budynków dla trzody chlewnej (uzupełnij)

 

• Jeżeli chcesz uzyskać ocenę pozytywną odpowiedz na poniższe pytanie:

Wyobraź sobie, że zamierzasz  prowadzić chów trzody chlewnej. Jaki system utrzymania wybierzesz? Odpowiedź uzasadnij.

(ocena pozytywna = notatka + poprawnie wykonane zadanie)

 

Rodzaje budynków

Rozróżniamy następujące budynki dla trzody chlewnej:

• chlewnia uniwersalna, obejmująca wychów i tuczenie trzody,
• chlewnia dla macior i wychowu prosiąt,
• chlewnia dla macior hodowlanych,
• chlewnia dla warchlaków,
• chlewnia dla tuczników.

Podział ten w praktyce występuje w zasadzie w fermach specjalistycznych w dużych gospodarstwach. W gospodarstwach opartych na tradycyjnej technologii, poszczególne grupy zwierząt umieszczone są zwykle w jednym lub kilku budynkach z wydzielonymi kojcami według wieku lub przeznaczenia zwierząt:

• chlewnia uniwersalna — jest budynkiem przystosowa­nym do wielokierunkowego chowu trzody chlewnej. Występują w nim kojce dla macior z prosiętami, kojce dla warchlaków, kojce dla tuczni­ków. Układ funkcjonalny takiej chlewni może być jednorzędowy lub wielorzędowy, z różnymi wariantami rozwiązań kojców. Najczęściej spo­tykanym rozwiązaniem jest budynek z dwoma rzędami kojców i koryta­rzem paszowo-gnojowym, lub wydzielonym pośrodku korytarzem paszowym i korytarzami gnojowymi. Nieodłącznym elementem chlewni uniwersalnej, oprócz pomieszczeń pomocniczych, są wybiegi dla prosiąt i warchlaków,
• chlewnia reprodukcyjna — zwana również chlewnią zarodową, jest budynkiem przeznaczonym do produkcji i odchowu pro­siąt. Kierunek ten stanowi bardzo istotny dział hodowli trzody chlewnej, dostarcza on bowiem materiału zarodowego dla przyszłego tuczu i dal­szej reprodukcji. Hodowla zarodowa jest znacznie bardziej skomplikowana od hodowli tuczowej, wymaga bowiem korzystniejszych warunków środowiskowych, wysokowartościowych pasz, odpowiednich urządzeń wewnętrznych w bu­dynku. Prosięta przebywają z maciorą od momentu urodzenia do około 6 – 8 tygodni, a następnie przemieszczane są do grupowych kojców w tym samym budynku lub do budynków oddzielnych. Chlewnia dla macior z prosiętami składa się z pomieszczenia główne­go, gdzie przebywają w kojcach maciory z prosiętami — układ kojców może być jednorzędowy lub wielorzędowy. Kojec składa się z części legowiskowej, przeznaczonej dla maciory i kojczyka dla prosiąt. Prosięta zwykle oddzielane są za pomocą ażurowych przegród, umożliwiających kontakt z maciorą. W kojczyku dla prosiąt, służącym jako legowisko i miejsce dokarmiania, instalowane są zwykle promienniki podczerwieni przeznaczone do podgrzewania prosiąt. Wzdłuż budynku w układzie rzędowym, przebiega korytarz paszowo-gnojowy o szerokości około 1,20 1,50 m. w zależności od stosowanego sprzętu transportowego. W chlewniach zarodowych nowego typu stosowane są niekiedy klatki przenośne zamiast tradycyjnych kojców dla macior z prosiętami. Klatki te umożliwiają organizację wnętrza budynku w sposób odpowiadający potrzebom.
• Innym typem chlewni zarodowej jest szałasowy system wychowu, polegający na ustawieniu ruchomych „budek”, odpowiednio skonstruo­wanych i przystosowanych do dowolnego ustawienia. Zaletą tego systemu jest możliwość łatwego usuwania nieczystości i dezynfekcji terenu, chlewnia dla macior hodowlanych lub loszek hodowlanych ma na celu wychów materiału na maciory. Budy­nek dla loszek nie różni się w zasadzie od innych budynków dla trzody chlewnej. Układ funkcjonalny wnętrza oparty jest o korytarze paszowo-gnojowe lub paszowe i gnojowe. Loszki przebywają w kojcach grupo­wych po 6 — 8 sztuk w układach rzędowych. Koniecznym urządzeniem przy hodowli loszek są wybiegi na zewnątrz budynku.
• Chlewnia dla warchlaków — jest budynkiem prze­znaczonym do chowu prosiąt w wieku około 8 tygodni odsądzonych od maciory. Warchlaki umieszczone są według wieku i płci w kojcach gru­powych. Układ budynku przeznaczonego dla warchlaków może być — jedno lub dwurzędowym. Ze względu na wiek prosiąt, istotnym zagadnieniem są wymagania środowiskowe, a więc odpowiednia wilgotność, temperatura i oświetlenie. Na zewnątrz budynku konieczne są wybiegi połączone drzwiczkami wybiegowymi z kojcami.
• Chlewnia dla tuczników — jest budynkiem przeznaczo­nym na produkcję mięsa wieprzowego. W zależności od wielkości go­spodarstwa, występują tuczarnie o pojemności od kilkudziesięciu do kilku tysięcy sztuk (tucz przemysłowy). Tuczarnie buduje się jako alkierzowe rzadziej W alkierzowym systemie tuczu wnętrze budynku składa się ze zbioro­wych kojców dla tuczników i powierzchni komunikacyjnej (korytarze paszowe i gnojowe). Pomieszczeniami funkcjonalnie powiązanymi są: paszarnia, pomieszczenia magazynowe oraz usługowe. W systemie wolno-wybiegowym, podobnie jak w budynkach tego typu dla bydła — jedna ściana budynku (od strony południowej) jest całkowicie lub częściowo otwarta. Kojce w budynku służą wyłącznie jako legowiska, stąd też w jednym kojcu może być większa grupa tuczników niż w chlewni alkie­rzowej. Karmienie tuczników odbywa się na wybiegach wyposażonych w koryta i urządzenia do pojenia. Duże tuczarnie powinny być zmechanizowane, a niekiedy zautomaty­zowane, zwłaszcza do zadawania paszy — w zależności od systemu chowu. Instaluje się w budynkach, bądź na wybiegach — automaty karmowe. Pasza ze zbiorników podawana jest do automatów paszowych (za pomocą przenośników) zainstalowanych w kojcach. Ten sposób, mimo, że jest kosztowny ze względu na urządzenia i maszyny, umożliwia tuczenie intensywne w krótszym czasie, aniżeli w chlewniach nie zmechanizowa­nych.
• We wszystkich budynkach, przeznaczonych dla trzody chlewnej, oprócz pomieszczeń głównych, tzn. różnego typu kojców i korytarzy paszowych i gnojowych, nieodłącznym pomieszczeniem bądź też odręb­nym budynkiem jest paszarnia dla przygotowywania paszy, wy­posażona w odpowiednie urządzenia, zgodnie z przyjętą technologią chowu.
• Ponadto, występują magazyny na różnego rodzaju pasze (treści­we, okapowe, koncentraty).
• Magazyny ściółki.
• Pomieszczenia usługo­we, przeznaczone dla opieki weterynaryjnej i personelu obsługującego.

 

Wymagania w zakresie lokalizacji budynków dla trzody chlewnej są takie same, jak przy wszystkich budynkach inwentarskich
–  teren stosunkowo równy, dobrze nasłoneczniony,
– na gruncie przepusz­czalnym dla opadów
– we wnętrzu budynków ważna jest temperatura pomieszczeń i wilgot­ność względna
– temperatura waha się w granicach 15 – 22°C,
– wilgotność względna 75 – 80%
– oświetlenie pomieszczeń dla trzody chlewnej wynosi: dla macior z prosiętami 1:12, dla loszek hodowlanych 1:15, dla tuczników 1:15 – 1:20
– wysokość pomieszczeń dla zwierząt: 2,20 – 2,50 m.

• Ze względu na technologię chowu trzody chlewnej, budynki dzielą się na alkierzowe i wolnowybiegowe.
  Budynki alkierzowe obudowane są z czterech stron ścianami i cały proces technologiczny żywienia, pojenia i usuwania obornika — odbywa się w budynku. Poza budynkiem — w zależności od potrzeby — urządza się wybiegi.Chlewnie wolnowybiegowe, stosowane przeważnie w tuczu trzody chlewnej, budowane są w krajach o łagodniejszym klimacie. Zasada tych chlewni polega na tym, że budynek z otwartą ścianą podzielony na kojce grupowe pełni rolę legowisk, natomiast cały proces karmienia i pojenia (koryta, automaty, poidła) odbywa się na wybiegu.
• Izolatki – miejsce przeznaczone dla zwierząt chorych. Przy projektowaniu budynków inwentarskich na izolatkę przeznacza się 5 proc. całkowitej powierzchni dostępnej dla wszystkich zwierząt. Powinna być ona usytuowana w odległości min. 50 m od pozostałych budynków produkcyjnych.Zawsze trzeba dbać o to, aby izolatka była dobrze wentylowana, ciepła i sucha, co w praktyce przyspieszy proces leczenia chorych zwierząt.

  Do obsługi świń na izolatce powinni być wyznaczeni konkretni pracownicy gospodarstwa. Mogą pracować na terenie pozostałych sektorów gospodarstwa jednak izolatkę powinni obsługiwać na samym końcu.

  Wchodząc do izolatki zwróć uwagę na następujące środki ostrożności:
  – oddzielne obuwie przeznaczone wyłącznie do noszenia tylko na terenie izolatki,
  – zmiana ubrania roboczego,
  – używanie rękawic jednorazowych,
  – sprzęt wykorzystywany do obsługi świń (wagi, wózki, taczki e.t.c.) na kwarantannie nie powinien być używany, w tym samym czasie na terenie gospodarstwa.

  Warto też pamiętać, że każda ze świń na izolatce powinna zostać oznaczona pod kątem stosowanego leczenia. Na terenie izolatki powinien znajdować się zeszyt z dokładnymi informacjami odnośnie każdego ze zwierząt przebywających w izolatce: nr zwierzęcia, rodzaj leczenia, terminy podawania i rodzaj leku oraz dawki podawanych farmaceutyków.

  Aby sobie ułatwić rozpoznanie danych zwierząt można oznaczyć kolorem każdy dzień tygodnia. To pomoże opiekunowi zwierząt, na pierwszy rzut oka rozpoznać którego dnia zwierzę było ostatnio leczone i czy już nadszedł moment na kolejną dawkę leku.

Budynki dla trzody chlewnej

Trzoda chlewna posiada duże zdolności reprodukcyjne, dlatego też chów trzody chlewnej jest opłacalnym działem produkcji zwierzęcej. Podobnie jak bydło, hodowla ta jest prowadzona zarówno w gospodar­stwach małoobszarowych, jak i wielkoobszarowych, a wielkość i zakres produkcji uzależnione są od możliwości zaopatrzenia bazy paszowej. Budynki i urządzenia pomocnicze dla trzody chlewnej powinny od­powiadać wymaganym warunkom środowiskowym, klimatycznym i zoo-higienicznym, dostosowanym do odpowiednich grup hodowlanych, to bowiem gwarantuje połowę powodzenia w hodowli. Istotną rolę w hodowli trzody chlewnej, zwłaszcza w organizacji pro­dukcji w fermach specjalistycznych, spełniają cykle produkcyjne.

• Ho­dowla w cyklu zamkniętym charakteryzuje się “własną repro­dukcją stada, odchowem warchlaków i chowem tuczników do określonej wagi. Poszczególne stadia chowu i cała organizacja stada oraz jego wiel­kość, muszą być skoordynowane pod względem czasowym, aby uzyskać zaplanowaną produkcję, wykorzystując do maksimum przeznaczony do tego celu budynek.
• Hodowla w cyklu otwartym — hodowla trzody chlew­nej polega na zakupie prosiąt lub warchlaków z innych gospodarstw specjalistycznych. W ten sposób, organizacja produkcji skoncentrowana jest na jednorodnej grupie zwierząt o określonym przeznaczeniu.
• Na przestrzeni ostatnich lat, rozpowszechniony został przemysłowy chów trzody System ten polega na koncentracji dużej ilości zwierząt przeznaczonych na tucz i potokową produkcję, według ustalo­nych cykli produkcyjnych. Technologia chowu może być oparta zarówno o cykl produkcyjny otwarty, jak zamknięty. Duża koncentracja trzody w jednym gospodarstwie powoduje nie­dobory paszy uzyskiwanej z obszaru użytków rolnych, jaką dysponuje gospodarstwo. Dlatego technologia przemysłowego chowu trzody chlew­nej musi być oparta na paszach, produkowanych w przemysłowych wytwórniach pasz nie związanych z gospodarstwem, bądź też wytwarza­nych w gospodarstwie.

Elementy wyposażenia

• Kojce. Wyposażenie budynków dla trzody chlewnej uzależnione jest od przeznaczenia chlewni i przyjętej technologii chowu. Do najbardziej zróżnicowanych elementów pod względem konstruk­cyjnym i użytkowym, należą kojce.
  – Rozróżniamy: kojce indywidualne i kojce zbiorowe.
  Kojce indywidualne stosowane są dla macior przed i po porodzie, oraz dla knurów.
  Kojce grupowe natomiast stosowane są przy wychowie macior luźnych, warchlaków i tuczników.
• Ze względu na układ funkcjonalny wnętrza chlewni, rozróżniamy 3 typy kojców:
  kojce uniwersalne długie,
  kojce duńskie,
  kojce szwedzkie
  Każdy z tych typów kojców wpływa na urządzenie i zagospodarowa­nie wnętrza budynku, a ponadto wiąże się z organizacją pracy w chlewni, zwłaszcza w zakresie zadawania paszy i usuwania nieczystości.
  
  Kojce zwykłe spotykane są w praktyce najczęściej — roz­mieszczone są wzdłuż zewnętrznych ścian budynku, przedzielone korytarzem paszowo-gnojowym. Powierzchnia kojca składa się z części gnojo­wej i legowiskowej podwyższonej o 5 – 10 cm. Posadzka całego kojca pochylona jest w stronę korytarza paszowo-gnojowego dla umożliwienia spływu płynnych nieczystości do kanalików ściekowych.

  Podobnie rozwiązuje się kojce dla macior z prosiętami z wydzieloną częścią dla przychówku. Głębokość kojców zwykłych wynosi około 2,20 – 2,50 m (od ściany do przegrody biegnącej wzdłuż korytarza), szerokość zaś wynika z ilości sztuk, wieku i przeznaczenia hodowanych zwierząt.
  
  Kojce duńskie mają szerokie zastosowanie zarówno dla macior z prosiętami, jak i innych grup zwierząt. W kojcu tego typu przestrzeń podzielona jest (za pomocą przegrody z wrotami) na część czystą i brud­ną. W ten sposób wnętrze chlewni można zagospodarować wydzielając stały korytarz paszowy oraz korytarze gnojowe otwierane na czas usuwa­nia nieczystości. Istotną zaletą tych kojców jest odsunięcie części legowiskowej od ścian zewnętrznych, a poza tym stworzenie wydzielonych ciągów technologicznych paszowych i gnojowych. Głębokość kojca duńskiego, od ściany zewnętrznej do przegrody, wy­nosi 2,70 – 3,20 m, w tym części gnojowej 1,00 – 1,20 m, części legowi­skowej 1,70 + 2,00 m.
  
  Kojce szwedzkie mają największe zastosowanie w tuczu trzody chlewnej. Charakterystyczną cechą tych kojców jest ustawienie ich w formie zblokowanej w dwu rzędach. W ten sposób przy ścianach zewnętrznych biegną korytarze paszowe, natomiast korytarz gnojowy, regulowany za pomocą wrót, znajduje się pomiędzy dwoma rzędami koj­ców. Część legowiskowa (czysta) wydzielona jest od gnojowej, wspólnej dla dwóch rzędów kojców. Na czas usuwania nieczystości (tak jak w koj­cach duńskich) zamykane są wrota dzielące korytarz gnojowy i tworzy się jeden wspólny ciąg gnojowy.Przegrody w kojcach dla trzody chlewnej dzielą się na boczne i czołowe, a w kojcach duńskich i szwedzkich występują również przegrody tylne. Wysokość przegród powinna być dostosowana do wieku i charakteru użytkowanych zwierząt. Przegrody wykonane są zwykle ażurowe bądź pełne, te ostatnie także ze sklejki wodoodpornej, z płyt azbestowo-cementowych, zależnie od lokalnych warunków i możliwości. Przegrody wykonane z rur o odpo­wiednich przekrojach, z siatki lub blachy, muszą być łatwo rozbieralne, zwłaszcza w kojcach dla macior z prosiętami, gdzie w miarę potrzeby powiększa się lub zmniejsza powierzchnię kojca. W kojcach o dużej obsadzie zwierząt projektuje się przegrody czoło­ we z ruchomymi zastawkami przy korytarzach, ułatwiającymi zadawanie paszy. Działanie zastawki oparte jest na zasadzie dźwigu, dzięki czemu wysiłek człowieka otwierającego lub zamykającego zastawkę jest mini­malny. Zastawki projektuje się w zależności od sposobu zadawania paszy (wózkiem ręcznym, akumulatorowym lub innymi środkami transportu).

  Koryta i automaty paszowe. Pasza dla trzody chlewnej, najogólniej biorąc, dzieli się na dwie zasadnicze grupy: pasza objętościowa, pasza treściwa. Do paszy objętościowej zalicza się: zielonki, kiszonki, ziemniaki, bura­ki itp. Do pasz treściwych zaś — makuchy, mieszanki przemysłowe, róż­nego rodzaju mączki, wytłoki i koncentraty paszowe. Stosowane są dwa sposoby karmienia trzody chlewnej:

  żywienie nor­mowane — zadawane w określonych porach dnia,
  żywienie ciągłe umożliwiające zwierzętom pobieranie paszy przez całą dobę. Wszystkie pasze zadawane są, po odpowiednim ich przygotowaniu, do koryt umieszczonych wzdłuż korytarzy paszowych lub też dostarczane automatycznie. Koryta wykonuje się z drewna lub łupin kamionkowych, wielkość ich dostosowana jest do wieku zwierząt.
  Automatyczne żywienie zwierząt stosowane jest głównie w dużych fermach, nastawionych na produkcję przemysłową. Podstawą takiej technologii żywienia są mieszanki pasz przemysłowych (suche, płynne lub półpłynne) transportowane do automatów paszowych za po­mocą wózków lub transporterów. Automaty paszowe muszą być rozmiesz­czone w chlewni w sposób zapewniający nieograniczony dostęp do nich. Automat do karmienia składa się ze zbiornika, z którego pokarm jest przekazywany do poszczególnych pojemników zainstalowanych w hali dla zwierząt. Na jeden pojemnik paszowy przypada 5-8 sztuk.

• Poidła. Poza automatami paszowymi, instaluje się w chlewniach poidła auto­matyczne w ilości 1 poidło na 20 sztuk.
• Urządzenia do usuwania nieczystości. Ze względu na sposób usuwania nieczystości, budynki dla trzody chlewnej dzielą się na:
  chlewnie głębokie,
  chlewnie płytkie,
  chlewnie z kanałem rusztowym.

  – Chlewnie głębokie, zwłaszcza w dużych fermach, należą do rozwią­zań przestarzałych, ze względu na uciążliwy i pracochłonny sposób usu­wania nieczystości, a również ze względu na zużycie dużej ilości ściółki.
  – Najczęściej stosowane są chlewnie płytkie z kojcami duńskimi lub szwedzkimi.

Ściółka może być stosowana na powierzchni całego kojca — z codziennym usuwaniem obornika, lub ściółka tylko w części legowi­skowej uzupełniana w miarę potrzeby, natomiast w części gnojowej bezściółkowej odchody usuwa się codziennie. Zarówno w chlewni głębokiej jak i płytkiej płynne nieczystości spły­wają z kojców do kanałów ściekowych, a stamtąd do zbiornika na gno­jówkę. Natomiast stałe nieczystości w chlewni głębokiej usuwane są ręcznie, w chlewni płytkiej — mechanicznie: szuflami, zgarniarkami, przenośnikami zgrzebłowymi itp.

• System utrzymania. W nowoczesnych rozwiązaniach budynków dla trzody chlewnej sto­sowany jest system bezściołowy z całymi posadzkami szczelinowymi, bądź z
  kanałami gnojowicowymi przykrytymi rusztem.
  Całkowite podłogi szczelinowe stosuje się zazwyczaj w pomieszczeniach dla zwierząt prze­znaczonych na mięso, tzn. w tuczarniach. W pomieszczeniach zarodowych natomiast — podłogi pełne, a rusztem przykrywa się tylko kanały gnojowicowe. Elementy podłóg szczelinowych wykonuje się ze stali, drewna, żelbetu lub tworzyw sztucznych. Rozwiązania te mają nie tylko ułatwiać tak uciążliwą czynność, jaką jest usuwanie nieczystości, lecz również muszą zapewnić odpowiednie warunki bytowe zwierzętom.

 

Jako potwierdzenie aktywności poproszę o przesłanie zdjęć notatki na pocztę: a.swiderska.zsckr@gmail.com

Pozdrawiam. Anna Świderska