Temat: Choroby trzody chlewnej.
Celem dzisiejszej lekcji jest poznanie wybranych chorób trzody chlewnej, ich przyczyn, objawów, zapobiegania
i leczenia.
Zapoznaj się z treścią, która znajduje się poniżej i przepisz do zeszytu punkty jako notatkę z dzisiejszej lekcji.
- Choroby wirusowe (wybierz 5 chorób i scharakteryzuj je).
- Choroby bakteryjne (wybierz 4 choroby i scharakteryzuj je).
- Choroby pasożytnicze (wybierz 2 choroby i scharakteryzuj je).
- Choroby niezakaźne ( wybierz 2 choroby i scharakteryzuj je).
Wiele chorób trzody chlewnej zwalczanych jest z urzędu. Na temat większości z nich można znaleźć informacje na portalu Głównego Inspektoratu Weterynarii dotyczące ich zapobiegania i procedur zwalczania. Każdy hodowca powinien się zaznajomić z tą tematyką, gdyż zaniechanie odpowiedniego postępowania w razie wybuchu ogniska choroby grozi ogromnymi sankcjami i konsekwencjami sięgającymi daleko poza jedno gospodarstwo czy nawet powiat.
Choroby świń można podzielić ze względu na rodzaj czynnika wywołującego schorzenie na:
-wirusowe
-bakteryjne
-pasożytnicze
-niezakaźne
1. Wirusowe choroby trzody chlewnej
Afrykański pomór świń
Jest to infekcja szybko szerząca się między świniami. Chorować mogą też dziki. Powoduje liczne upadki i znaczne straty ekonomiczne w krajach dotkniętych tym problemem. Wynika to nie tylko ze śmierci zwierząt, ale także
z kosztów uwalniania od wirusa terenów skażonych oraz zakazu wywozu mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego. Do głównych objawów zalicza się sinicę skóry uszu i brzucha, duszność, wypływ z nosa, zaburzenia nerwowe (niedowłady, porażenia) i w końcu upadki.
Pomór klasyczny
Jest to zakaźna, wirusowa choroba świń i dzików. Objawy mogą być bardzo różne, w zależności od postaci choroby. Charakterystyczna jest cisza panująca w chlewni oraz cuchnący zapach biegunki. Poza tym świnie są osowiałe,
nie chcą przyjmować pokarmu, mają wysoką gorączkę. Upadki pojawiają się bardzo szybko (1 -2 dni).
Pryszczyca
Jest najbardziej zaraźliwą chorobą świń, czyli najszybciej ze wszystkich szerzy się między osobnikami. Objawia
się podwyższeniem temperatury ciała, pęcherzami na dolnych odcinkach kończyn i ryju oraz w jamie ustnej powodując nadmierne ślinienie. Gdy pęcherze pękają, pojawia się ból i kulawizna. Śmiertelność dorosłych osobników nie jest duża. Pryszczyca jest bardzo podobna do choroby pęcherzykowej świń, pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej i wysięku pęcherzykowego.
Choroba cieszyńska
Jest to enterowirusowe zapalenie mózgu i rdzenia. W początkowym stadium infekcji zwierzęta są osowiałe, słabnie apetyt, pojawia się gorączka a potem zaburzenia nerwowe w postaci skurczów, drgawek, nadmiernej lękliwości. Świnie kwiczą i zgrzytają zębami. Potem występuje stadium porażenne.
Choroba Aujeszkyego
Mogą na nią chorować także inne zwierzęta gospodarskie. Wirus jest bardzo wytrzymały w środowisku, nawet zimą. Objawy zakażenia nie są specyficzne. Pojawia się apatia, spadek łaknienia i gorączka. Można także zaobserwować zaburzenia poruszania i drgawki. U świń może przebiegać bezobjawowo. Najwyraźniej manifestuje
się u noworodków i prosiąt do 14-ego dnia życia. U zarażonej trzody, w przeciwieństwie do innych gatunków zwierząt, nie występuje świąd.
Zespół rozrodczo-oddechowy świń (PRRS)
Jest bardzo popularną chorobą świń w Polsce. Obniża plenność loch i wyniki produkcyjne. Charakterystycznym objawem jest sinica skóry małżowin usznych, gruczołu mlekowego i zewnętrznych narządów płciowych. Zwierzęta mogą też padać bez objawów. U niewielkiego odsetka loch stwierdza się późne ronienia lub rodzenie martwych bądź słabo rozwiniętych prosiąt. U knurów występują objawy ze strony układu oddechowego i spada jakość nasienia.
Zakażenia parwowirusem
U świń wirus ten powoduje zaburzenia w rozrodzie. Spada płodność i plenność loch, występują nieregularne cykle rujowe, prosięta rodzą się słabe lub martwe. Efekty jakie wirus wywrze na rozwoju płodu zależą od fazy ciąży,
w jakiej nastąpiło zakażenie. Najczęściej brak jest objawów klinicznych u zakażonych macior.
Zespół SMEDI
Przyczyną schorzenia są drobnoustroje z rodzaju enterowirusów. SMEDI to pierwsze litery objawów choroby
w języku angielskim. Oznaczają zamieralność okołoporodową, zmumifikowane prosięta, zamieralność zarodków
i niepłodność. U nielicznych loch występują nieregularne ruje i niska skuteczność krycia. Zakażenie może także przebiegać bezobjawowo.
Rotawirusy
Mają szczególna rolę w stratach wywołanych przez choroby noworodków oraz prosiąt w okresie odsadzeniowym. Wirus wywołuje u nich wodniste biegunki i niszczy błonę śluzową jelita. Oprócz tego można zaobserwować spadek apetytu i ubytek masy ciała. U starszych prosiąt zakażenie przebiega łagodniej. Należy pamiętać, że choć niektóre zakażenia wirusowe są niegroźne, bywają jednak często wtórnie wikłane przez bakterie co może skutkować poważniejszym ich przebiegiem i większymi stratami.
Koronawirusowe zakażenia
Powodują zapalenie żołądka i jelit, przeważnie w okresie zimowym. W okresie oproszeń choroba szybko się szerzy
i powoduje największe straty. W stadzie utrzymuje się około tygodnia. Śmiertelność rodzących się w tym czasie prosiąt osiąga 100%. Starsze tracą na masie, część z nich pada. Zaobserwować można przede wszystkim wymioty
i biegunkę. Lochy mają mniej mleka. Chore należy poić i zastosować u nich głodówkę. Najlepiej dodatkowo nawadniać kroplówkami.
Grypa
Objawy zakażenia wirusem grypy zależą od takich czynników jak podtyp wirusa, warunki środowiskowe w jakich trzymane są zwierzęta, ich stanu fizjologicznego i odporności. Przeważnie występuje wysoka gorączka, do 42 stopni, apatia, niechęć do ruchu, zaburzenia oddychania i wypływ z nosa. Wchodząc do chlewni słychać napadowy kaszel świń. Bardzo szybko szerzy się w stadzie – wystarczy jedna doba aby zachorowało większość zwierząt. Upadki zdarzają się rzadko, a stado uwalnia się od choroby po tygodniu. Spadek odporności sprzyja wnikaniu innych drobnoustrojów, które mogą już powodować znaczniejsze straty.
Cirkowirusowe zakażenia
Skutki zakażenia zależą od fazy ciąży w jakiej ono nastąpiło. Zarodki ulegają resorpcji i dochodzi do powtórzenia rui. Płody przed 70-tym dniem ciąży ulegają mumifikacji. Po zakażeniu w późniejszym okresie występują przeważnie objawy drżączki u noworodków trwające kilka dni. Niedobór glukozy związany z nadmierną pracą mięśni prowadzi następnie do osłabienia i śpiączki.
2. Bakteryjne choroby trzody chlewnej
Różyca
Jest chorobą bardzo często występującą w polskich hodowlach. Częściej ujawnia się u zwierząt trzymanych w złych warunkach środowiskowych. Objawy zależą o postaci choroby. W przebiegu nadostrym temperatura może przekraczać 42 stopnie. Pojawia się silne zaczerwienienie skóry podbrzusza i ryja, zaraz potem świnie padają.
W postaci ostrej zwierzęta są osłabione, spada apetyt, następnego dnia pojawiają się plamy na skórze. W postaci pokrzywkowej pojawiają się charakterystyczne romboidalne zabarwienia skóry, na początku różowe, później fioletowe. Po paru dniach choroby świnie zdrowieją. Postać przewlekła charakteryzuje się wystąpieniem zapalenia wsierdzia lub stawów.
Bruceloza
Objawy choroby mogą zmieniać się w trakcie zakażenia. Najczęściej obserwuje się ronienia i rodzenie słabo rozwiniętych lub martwych prosiąt. Błony płodowe przyjmują ciemne zabarwienie. U knurów może pojawić
się zapalenie jąder prowadzące później do niepłodności. W zależności od lokalizacji patogenu mogą wystąpić także kulawizny, obrzęki stawów i porażenia.
Leptospiroza
U świń zakażenie wiąże się głównie ze stratami w rozrodzie i odchowie. Maciory rodzą martwe lub słabe prosięta. Zwierzęta często chorują bez widocznych objawów, choć nawet wtedy choroba powoduje straty ekonomiczne.
Gruźlica
Ma znaczenie głównie jako zoonoza. Do zakażenia u świń najczęściej dochodzi drogą pokarmową. W tym przypadku występują cuchnące biegunki, brak apetytu, zgarbienie.
Bronchopneumonia enzootyczna
Jest to mykoplazmowe zapalenie płuc. Objawy pojawiają się głównie ze strony układu oddechowego w postaci przewlekłego, suchego kaszlu. Świnie chudną, chociaż przeważnie apetyt jest zachowany. Choroba przebiega
w stadzie z niską śmiertelnością.
Pastereloza
Rzadko występuje jako jedyne zakażenie. Najczęściej wikła zapalenia płuc wywołane przez inne drobnoustroje.
Tak jak i w innych chorobach układu oddechowego dominującymi objawami są kaszel, duszność i wypływ z nosa.
Zakaźne zanikowe zapalenie nosa (ZZZN)
Choroba wywoływana jest przez wiele czynników zakaźnych, przede wszystkim toksynotwórcze szczepy Pasteurella multocida i Bordetella bronchiseptica. Do zakażenia dochodzi w pierwszych tygodniach życia. Charakterystyczne jest zdeformowanie trzewioczaszki, skrócenie szczęki i wycieki z nosa. Straty wynikają głównie ze słabego wykorzystania paszy i spadków przyrostów.
Streptokokoza
Obecnie w chlewniach dominuje postać płucna streptokokozy. Poza tym bakterie mogą powodować także zapalenie opon mózgowych, stawów i zmiany na terenie serca. Tym zjawiskom towarzyszy wysoka gorączka. Prosięta rodzą się zdrowe, ale po pierwszej dobie przestają ssać. Ich stawy stają się gorące i bolesne, przez co zwierzęta niechętnie się poruszają. Szybko padają.
Pleuropneumonia
Najczęściej chorują zwierzęta do 6 miesiąca życia. Może mieć gwałtowny przebieg. Występuje wtedy silna duszność i gorączka oraz sinica skóry całego ciała. Szybko dochodzi do padnięć. W łagodniejszej postaci występuje kaszel, wypływ z nosa, sinica obwodowych odcinków kończyn i uszu.
Zespół zaburzeń oddechowych świn (PRDC)
Uważany jest obecnie za najczęstszą przyczynę padnięć prosiąt odsadzonych i tuczników. Wywoływany jest przez inwazję kilku drobnoustrojów (wirus PRRS, wirus grypy, bakterie Pasteurella i inne). Zazwyczaj obserwuje
się kaszel, duszność i zahamowanie przyrostów. Przebieg choroby zależy od rodzaju patogenów, które ją wywołały.
Choroba Glassera
W jej przebiegu dochodzi do zapalenia błon surowiczych organizmu (otrzewnej, opłucnej i osierdzia) oraz stawów. Charakteryzuje się nagłymi, licznymi padnięciami. Chorują zazwyczaj warchlaki i tuczniki. U nich pojawia się wysoka gorączka, apatia i niechęć do poruszania się. Przewlekle chore zwierzęta wykazują słabe przyrosty.
Dyzenteria
Powoduje duże straty ze względu na znaczny spadek przyrostów. Krwawa, śluzowata biegunka szybko doprowadza do odwodnienia i śmierci.
Spirochetoza
Objawy przypominają te w dyzenterii, stąd łatwo pomylić się w diagnozie. Straty wynikają ze zmniejszonego przybierania na wadze młodych świń. Charakterystyczny jest szary, rzadki kał.
Rozrostowe zapalenie jelit
Występuje głównie w grupie warchlaków i tuczników. W jej przebiegu dochodzi do bakteryjnego zapalenia błony śluzowej jelit. U młodych zwierząt częstsza jest forma przewlekła, w której rzadko dochodzi do rozwinięcia
się objawów. Czasami wystąpi biegunka i słaby apetyt.
Salmoneloza
Jest szczególnie ważną chorobą ze względu na możliwość zarażenia się człowieka. Zaobserwować można żółtą, wodnistą biegunkę trwająca kilka dni. Prosięta mają podwyższoną temperaturę ciała i nie chcą przyjmować pokarmu. Bakteria szybko rozprzestrzenia się w stadzie. Uwagę zwraca zaczerwienienie uszu i brzucha u niektórych osobników.
Kolibakterioza
To najczęstsza przyczyna biegunek u prosiąt. Występuje u noworodków lub w okresie zmiany paszy. Kał
jest żółtawy, papkowaty, później wodnisty. Jak w przypadku innych biegunek prosięta słabo wykorzystują paszę, dochodzi do odwodnienia i osłabienia. Nie leczona może prowadzić do śmierci.
Choroba obrzękowa
Wywoływana jest przez toksyny pewnych szczepów bakterii E.coli. Pojawiają się obrzęki oczu, nosa i tkanki podskórnej w różnych częściach ciała. Obrzękowi ulegają także ściana żołądka i jelita. Choroba szybko kończy
się śmiercią. Przed padnięciem prosięta mogą wykazywać silną duszność i porażenia kończyn. Nie jest to choroba zaraźliwa, czyli nie przenosi się łatwo między osobnikami.
Bezmleczność poporodowa (zespół MMA)
Charakteryzuje się wystąpieniem zapalenia macicy, gruczołów mlecznych i bezmlecznością z towarzyszącą
im gorączką. Za chorobę odpowiedzialnych jest kilka drobnoustrojów. Do czynników predysponujących zalicza się zbyt duże otłuszczenie rodzącej lochy i nieprawidłowe przygotowanie jej do porodu.
Smoleń
Pojawia się na skutek uszkodzeń skóry u osesków. Skóra staje się wilgotna z powodu gromadzącego się na niej wysięku i zwiększonego wydzielania łoju. Może wyglądać jak pokryta pancerzem. Następnie pojawia się silny świąd i wyprysk. Tworzą się strupy. W zapobieganiu ważne jest zapewnienie higieny w kojcach porodowych, odkażanie pępowiny, zwalczanie pasożytów zewnętrznych.
3. Pasożytnicze choroby trzody chlewnej
Największe znaczenie mają kokcydiozy, glistnica, węgorczyca, ezofagostoma i włosogłówka.
Świnie atakowane są przez kilka gatunków kokcydii, ale największe znaczenie ma Isospora suis. Pierwotniak prowadzi do znaczącej liczby upadków prosiąt. Inwazja może przebiegać bezobjawowo – wtedy występują tylko słabsze przyrosty, lub wywołuje biegunkę. Lochy na tydzień przed porodem powinny zostać poddane profilaktyce przeciwpasożytniczej. Chorym zaś podaje się kokcydiostatyki.
Glista świńska osiąga długość 35 cm. Bytuje w jelicie cienkim. Prowadzi do zaburzeń w trawieniu i może
się objawiać świądem odbytu.
W inwazji węgorka wyróżnia się trzy okresy:
-skórny. Związany z wnikaniem larw przez skórę.
-płucny. Wywołany jest migracją larw przez płuca. Występuje duszność i odkrztuszanie
-jelitowy. Tu nicienie kończą wędrówkę. Pojawiają się utrata apetytu, niedokrwistość, chudnięcie.
Ezofagostoma – pasożytuje w jelicie grubym. Objawy wyniszczenia stwierdzane są głównie u młodych prosiąt, starsze nie wykazują zmian.
Włosogłówka także bytuje w jelicie grubym. Powoduje niedokrwistość i wyniszczenie organizmu żywiciela.
4. Choroby trzody chlewnej niezakaźne
Kanibalizm
To choroba o złożonej etiologii. Za jej wystąpienie odpowiadają zazwyczaj złe warunki utrzymania i niedobory pokarmowe. U zwierząt można zauważyć pogryzienia najczęściej uszu i ogona.
Zespół stresu świń (PSS)
Geny, które warunkują u trzody chlewnej wysoką mięsność uwrażliwiają także ich organizmy na stres. Choroba objawia się drżeniem mięśni, przyspieszonym oddechem i zaczerwienieniem powłoki skórnej.
Jako potwierdzenie aktywności poproszę o przesłanie zdjęć notatek i zadań na pocztę: a.swiderska.zsckr@gmail.com
Pozdrawiam. Anna Świderska