Temat: Żywienie poszczególnych grup technologicznych owiec.
Celem dzisiejszej lekcji jest poznanie zasad racjonalnego żywienia poszczególnych grup technologicznych owiec.
Zapoznaj się z treścią dotyczącą dzisiejszego tematu i przepisz do zeszytu poniższe punkty jako notatkę z dzisiejszej lekcji.
- Pasze stosowane w żywieniu owiec (wymień).
- Żywienie letnie owiec (scharakteryzuj).
- Żywienie zimowe owiec (scharakteryzuj).
- Specyfika żywienia poszczególnych grup technologicznych owiec (scharakteryzuj żywienie każdej grupy owiec)
a) żywienie tryków
b) żywienie maciorek jałowych
c) żywienie maciorek w okresie przygotowania do stanówki i stanówki
d) żywienie maciorek kotnych
e) żywienie maciorek karmiących
f) żywienie matek w okresie zasuszenia
g) żywienie jagniąt
h) żywienie młodych maciorek i tryczków - Przykład dziennej dawki pokarmowej (kg) dla matek dorosłych w okresie jałowym i przygotowania do stanówki.
- Baza paszowa
Pasze objętościowe
Zielonki są podstawową paszą w żywieniu owiec. Można je skarmiać w postaci zielonki pastwiskowej w lecie,
a także zakonserwowanej – siano, kiszonka w zimie. Wartość zielonek zależy od wielu czynników, głównie
od gatunku roślin (traw łąkowych, motylkowych drobnonasiennych, mieszanek i poplonów), okresu wegetacji (pora zbioru zielonek decyduje o efektywności ich wykorzystania: zielonki z pierwszego pokosu są jakościowo lepsze, lecz plonują słabiej, pokos kolejny to wyższy plon, lecz niższa jakość) i nawożenia. Przy skarmianiu zielonek należy pamiętać, że wraz ze zmianą okresu wegetacji zmienia się także ich wartość pokarmowa. Najlepsze zielonki
do spasania zbierane są tuż przed kwitnieniem. Młode zielonki zawierają duże ilości karotenu i witamin, zwłaszcza
z grupy B, a także C i E. Siano łąkowe stanowi podstawę żywienia zimowego owiec. Jego wartość pokarmowa uzależniona jest od zielonki, z jakiej powstało, terminu koszenia, a także sposobu konserwacji i składowania. Dobre siano otrzymuje się z roślin młodych, suszonych szybko, bez deszczu, z minimalną ilością przewracania, które powoduje utratę liści najcenniejszych części roślin. Liście zawierają około 75% składników pokarmowych siana. Siano przeznaczone dla owiec powinno być drobne. Siano grube i zdrewniałe jest źle wykorzystywane
przez zwierzęta. Dla jagniąt, które powinny otrzymywać je w okresie ssania, trzeba przeznaczać siano z pierwszego pokosu, gdyż zawiera ono małą ilość włókna, dużą białka oraz witaminy D, E i z grupy B. Kiszonki z traw i innych roślin (koniczyny, mieszanki wyki, seradeli, kukurydzy) są podstawową, obok siana, paszą okresu zimowego. Obecnie najszersze zastosowanie mają sianokiszonki oraz kiszonki z kukurydzy (na terenach górskich – kiszonki
z traw). Dobrze sporządzona i przechowywana kiszonka jest paszą smakowitą, o wartości pokarmowej zbliżonej
do świeżej zielonki. Zawiera około 2% kwasu mlekowego, 0,1–0,4% kwasu octowego, a jej pH wynosi 4,0–4,2.Kiszonek nie należy podawać zwierzętom poniżej 6. miesiąca życia oraz owcom kotnym. Maksymalna ilość kiszonki w dawce dla owiec to około 5 kg dziennie wraz z dodatkiem 10 dkg kredy pastewnej na sztukę.Słomy zbożowe posiadają najmniejszą koncentrację składników pokarmowych w suchej masie. Pomimo to odgrywają ważną rolę podczas okresu żywienia letniego. Przy skarmianiu dużych ilości pasz o znacznej zawartości wody, słoma powoduje uczucie sytości u zwierzęcia i wpływa na prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego (perystaltyka, brak biegunek). W żywieniu powszechnie stosuje się słomę owsianą, pszenną i żytnią. Słoma jęczmienna nie powinna być podawana owcom ze względu na twarde ościste części kłosa. Słomy z roślin strączkowych odznaczają się większą zawartość białka. W żywieniu tryków w okresie stanówki, w miarę dostępności można stosować słomy z roślin motylkowych gruboziarnistych. Niewyjedzona z paśników słoma przeznaczana jest na ściółkę.Plewy, szczególnie nasion koniczyny i owsa oraz łuszczyny grochu, łubinu, bobiku i peluszki są bardziej odżywcze niż słoma.Okopowe należą do pasz o dużej zawartości wody oraz łatwostrawnych węglowodanów oraz niewielkiej zawartości włókna. Są to pasze stosowane w okresie zimowym, zwłaszcza marchew, buraki półcukrowe
i pastewne. Marchew, ze względu na swoje właściwości dietetyczne, zalecana jest szczególnie w żywieniu jagniąt. W żywieniu owiec, zwłaszcza w tuczu jagniąt, można również stosować ziemniaki (duże ilości skrobi), jednak powinny one być wcześniej poddane obróbce termicznej (parowane).Z pochodnych okopowych, należy wymienić wysłodki z buraków cukrowych, które można skarmiać w formie świeżej (maksimum 2 kg w ciągu doby na sztukę) lub suszone (jako dodatek do mieszanek pełnoporcjowych i granulatów), a także wywar i pulpę ziemniaczaną, które ze względu na małą wartość odżywczą powinny być stosowane w ostateczności.
Pasze treściwe
Są to pasze charakteryzujące się wysoką koncentracją składników pokarmowych i małą zawartością włókna. Rozróżniamy pasze nisko, średnio i wysokobiałkowe.
Do poszczególnych grup kolejno zalicza się: ziarna i otręby zbóż, nasiona roślin motylkowych i oleistych, poekstrakcyjne śruty z roślin oleistych i syntetyczne związki azotowe niebiałkowe.Spośród zbóż najchętniej przez owce spożywany jest owies ze względu na swoje walory smakowe i strawność. Owies gnieciony zalecany jest szczególnie dla rozwijających się jagniąt jako pierwsza pasza treściwa. Również dawka pokarmowa dla tryków w okresie stanówki powinna zwierać w swoim składzie ziarno tego zboża. Jęczmień i pszenica stosowane są często w mieszankach treściwych. Pszenica pozytywnie oddziałuje na dobry połysk wełny. Natomiast kukurydza jest przydatna w żywieniu opasów.Otręby są cenną paszą, w szczególności otręby pszenne, uznawane za paszę mlekopędną. Nie należy podawać ich w dużej ilości jagniętom, gdyż mogą spowodować biegunki.Nasiona roślin motylkowych i oleistych zawierają więcej białka, fosforu i wapnia niż zboża i charakteryzują się lepszą strawnością. Tym niemniej nasiona niektórych strączkowych (łubin, wyka) zawierają substancje antyżywieniowe, a podawane
w zbyt dużych dawkach mogą powodować wzdęcia i zaparcia (zwłaszcza u jagniąt).Pozyskiwane z roślin oleistych śruty poekstrakcyjne i makuch charakteryzują się dobrą strawnością i dużą koncentracją białka. Śruty poekstrakcyjne otrzymuje się przy produkcji oleju metodą chemiczną, a makuchy mechaniczną. Najczęściej stosowanymi w żywieniu owiec są: poekstrakcyjna śruta sojowa i rzepakowa. Śruta sojowa posiada białko
o wysokiej wartości biologicznej, porównywalne z białkiem zwierzęcym. Natomiast najbardziej wartościowa
w żywieniu owiec jest śruta poekstrakcyjna z nasion lnu. Jest ona lekko strawna i ma dużą wartość pokarmową.Dodatki mineralno – witaminowe mają kluczowe znaczenie w żywieniu owiec przy niwelowaniu niedoborów mikro-i makroelementów.Zagrożenie niedoborem wapnia może wystąpić podczas wysokiej ciąży
i laktacji, brak fosforu przy skarmianiu małych ilości pasz treściwych zbożowych, brak magnezu wiosną, gdy owce wychodzą na pastwisko. Niedobory mikroelementów (żelazo, mangan, miedź, cynk, kobalt, selen i in.) związane są najczęściej z lokalnym obniżeniem zawartości tych pierwiastków w glebie.
Mikroelementy
Niezbędne w żywieniu owiec mogą być dostarczane w formie mieszanek mineralnych, dodatków mineralno–witaminowych, polfamiksów, prefiksów, polfasoli. Zapotrzebowanie na sód i chlor pokrywane jest dzięki stosowaniu odpowiednich lizawek. Należy stosować wyłącznie lizawki przeznaczone dla owiec. Lizawki bydlęce mają znacznie większą zawartość miedzi, co w przypadku owcy może prowadzić do zatrucia.
Podstawowe sposoby konserwacji pasz zielonych
Jedną z podstawowych pasz konserwowanych w żywieniu owiec jest siano uzyskane z wysuszonej zielonki. Wykaszanie areału łąk z przeznaczeniem na siano winno odbywać się stosunkowo wcześnie, najlepiej w fazie kłoszenia traw. Opóźnienie koszenia umożliwia pełny rozwój roślinności i jej kwitnienie. W rezultacie wzrasta masa pokosu, jednakże przy jego równoczesnej obniżonej wartości pokarmowej. Obniżeniu ulega zawartość i ilość białek w sianie, zmniejsza się też jego wartość energetyczna, przy znacznym wzroście zawartości włókna. W rejonach górzystych dużym problemem są intensywne deszcze poważnie utrudniające zbiór metodami tradycyjnymi. Wiele gospodarstw owczarskich wyposaża stodoły i wiaty na siano w wentylatory pozwalające dosuszać je powietrzem. Stosuje się też metodę solenia siana przed jego umieszczeniem (wdmuchaniem) do poddasza użytkowego owczarni (owczarnia ze stropodachem użytkowym), co zapobiega jego zaparzeniu.Pewną część zielonki należy przeznaczyć do produkcji kiszonki. Tradycyjna metoda polegała na ugnieceniu masy roślinnej a następnie szczelnym nakryciu jej folią (zakiszanie jest procesem beztlenowym!). Jest to metoda mało efektywna, gdyż w praktyce trudno jest tu skutecznie odciąć dopływ powietrza.Obecnie coraz bardziej powszechne jest stosowanie technologii zakiszania traw systemem balowania w prasach a następnie owijania folią. Aby sianokiszonka była w pełni wartościowa dla owiec należy doprowadzić zielonkę do takiego stanu podwiędnięcia (podsuszenia), by zawierała ona minimum 30% suchej masy. Proces produkcyjny wymaga wykorzystania odpowiedniego sprzętu: ciągnika, prasy balującej, owijarki do bel oraz ładowacza i specjalnej przyczepy do transportu sporządzonych bel.Załączone wykresy obrazują różnice
w zawartości składników w sianie i sianokiszonce sporządzonej z tej samej masy roślinnej. Z porównań wynika, że w przybliżeniu na 1 kg suchej masy traw z drugiego odrostu sianokiszonka z podwiędniętej zielonki zawiera o 7,5% więcej energii wyrażonej jednostkami owsianymi i o 42% więcej białka niż dobre siano z tego samego odrostu.
W sianokiszonce z traw z pierwszego odrostu uzyskano wprawdzie analogiczną wartość energii co w sianie, jednakże przy o 62% wyższym udziale białka.
Specyfika żywienia letniego i zimowego
Letnie żywienie owiec
Podstawą letniego żywienia owiec jest z reguły pastwisko, które stanowi źródło najtańszej paszy. W porównaniu
z żywieniem pastwiskowym koszt żywienia kiszonkami jest wyższy o 30-50%, sianem o 80%, a zbożem
i mieszankami treściwymi -2-3-krotnie. Zarówno jakość pastwisk, jak i długość trwania sezonu pastwiskowego jest uzależniona od wysokości ich położenia nad poziomem morza. W rejonie Polski centralnej długość sezonu wynosi od 180 do 200 dni (maj –październik), natomiast na pastwiskach górskich jest znacznie krótsza –110-150 dni.
Długość wypasu oraz wydajność z 1 ha pastwisk górskich (Ciuruś J.).
| Wysokość w metrach n.p.m. |
Wydajność z 1 ha | Dni wypasu
|
|||
| zielonka | sucha masą | Jednostki owsiane | Białko ogólne strawne | ||
| ( q ) | ( q ) | ( kg ) | |||
| 650 | 540,0 | 97,2 | 9720 | 1749,6 | 185 |
| 1200 | 249,0 | 40,7 | 3386 | 550,7 | 115 |
W planowaniu letniej bazy paszowej z jednej strony winno się uwzględnić stan pogłowia i rodzaj posiadanych zwierząt, obszar, wydajność i jakość użytków. Drugim bardzo istotnym czynnikiem jest zdolność selektywnego pobierania runi pastwiskowej przez owce. Nieracjonalny wypas może prowadzić do stopniowego wzrost mało wartościowych gatunków traw i chwastów.
Należy pamiętać, że przy wyłącznym pastwiskowym żywieniu –nawet na pastwisku bardzo dobrej jakości – trudno jest uzyskać zadowalające przyrosty masy ciała jagniąt, a zwłaszcza satysfakcjonującą wydajność rzeźną
i konformację tusz. Dlatego w ich żywieniu zalecane jest stosowanie pasz treściwych (owies, jęczmień
oraz mieszanki treściwe). Bardzo dobre przyrosty, w granicach 200 g/dzień, można uzyskać odchowując jagnięta ras ekstensywnych wraz z matkami na pastwisku, gdzie rozwijające się zwierzęta mają stały dostęp do mleka matek.
W gospodarstwach, w których nie zamierza się doić owiec, wskazane jest przedłużone wykorzystanie mleka matek przez jagnięta tuczone do wyższych mas ciała (tj. 30-35 kg –jagnięta cięższe).
Zimowe żywienie owiec
Zimowe, alkierzowe żywienie owiec bazuje na sianie, kiszonkach i sianokiszonkach. Siano powinno być „drobne”, wysokiej jakości. W szczególności zalecane jest siano z drugiego pokosu, zazwyczaj dorównując swą wartością odżywczą średnio białkowym paszom treściwym. Siano grube, zdrewniałe wraz ze słomami zbóż jarych (owies, jęczmień) wykorzystuje się do ścielenia. W omawianym okresie w klasycznym żywieniu owiec powszechnie stosowane są kiszonki z kukurydzy. Rzadziej wykorzystuje się kiszonki z masy roślinnej pochodzącej z trwałych użytków zielonych, stanowiących w niektórych rejonach Polski (góry i pogórze) jedyny surowiec kiszonkarski.
Ze względu na uzasadnione obiektywne utrudnienia w produkcji kukurydzy (wysokie potrzeby glebowe i nawozowe tej rośliny oraz sprzęt do zbioru), szczególnie w małych gospodarstwach dużą popularnością cieszą się właśnie kiszonki z traw.Od kilkunastu lat w żywieniu małych przeżuwaczy coraz większą popularność zdobywają sianokiszonki produkowane z traw podwiędłych lub podsuszonych. Zawierają one około 39% suchej masy, przez
co mogą stanowić wyłączną paszę dla owiec.Wybrane grupy technologiczne (np. młodzież) powinny otrzymać również dodatek paszy treściwej.
2. Żywienie poszczególnych grup technologicznych owiec
Stado owiec powinno zostać podzielone na odpowiednie grupy zwierząt o zbliżonych wymaganiach żywieniowych, np. maciorki jałowe, niskokotne, wysokokotne i karmiące. Poniżej podane zostały ogólne zalecenia, dotyczące żywienia podstawowych grup technologicznych owiec w oparciu o powszechnie dostępne pasze.
Żywienie tryków
Tryki powinny zostać podzielone na dwie grupy wiekowe: do 2 lat (młodsze) i powyżej 2 lat (starsze). Utrzymanie zwierząt w dobrej kondycji wymaga pobierania dobrej jakości zielonki łąkowej, natomiast zimą –paszy treściwej (owsa) i siana. Jedna sztuka pobiera około 2,5-4 kg zielonki. Intensywność użytkowania rozpłodowego determinuje ilość skarmianego siana –średnio: 1-2 kg dziennie na sztukę. W okresie stanówki dawka paszy treściwej powinna kształtować się na poziomie 0,6-1,0 kg, a poza stanówką –0,25-0,5 kg. Pasze okopowe korzeniowe zadawane są
w ilości 1-2,5 kg na sztukę. Słomy nie odgrywają tu większej roli, stanowiąc uzupełnienie suchej masy paszy. Ponadto poza okresem stanówki tryki muszą pobierać 10-15 g lizawki, a podczas jej trwania –15-20 g. Podane ilości pasz dotyczą dorosłych zwierząt; w przypadku młodych tryków należy je zwiększyć o około 20-25%.
Żywienie maciorek jałowych
Ta grupa technologiczna należy do najmniej wymagających pod względem żywieniowym. Małe zapotrzebowanie
na pasze ma związek z brakiem obciążeń fizjologicznych, takich ja ciąża i odchów potomstwa. Maciorki jałowe należy żywić jak najtańszymi paszami, na poziomie pokrycia ich zapotrzebowania bytowego. W okresie letnim podstawę żywienia stanowi tu zielonka pastwiskowa w ilości około 5 kg z dodatkiem słomy do woli (ok. 0,5 kg). W żywieniu zimowym, poza sianem (co najmniej 0,5 kg/sztukę/dzień), należy podawać sianokiszonkę lub kiszonkę (ok. 2 kg), ewentualnie okopowe (ok. 1,5 kg) i słomę (ok. 1 kg). Ze względu na brak zapotrzebowania produkcyjnego, podawanie owcom tej grupy pasz treściwych jest zbędne.
Żywienie maciorek w okresie przygotowania do stanówki i stanówki
W tych okresach wymagania żywieniowe zwierząt są wyższe niż w przypadku omawianej powyżej grupy. Bardzo istotną rolę odgrywa tu zasobność pastwiska. Zaleca się stosowanie zabiegu tzw. podpędzania (ang. flushing), polegającego na przeniesieniu tej grupy technologicznej z uboższego pastwiska na obiekt bogaty w rośliny dwuliścienne o dużej zawartości białka – np. koniczynę, co od strony fizjologicznej skutkuje wyższym poziomem owulacji. Poziom żywienia w tym okresie w dużym stopniu uzależniony jest od wieku maciorek: zwierzętom młodszym –w wieku do dwóch lat – powinno zapewnić się o 10-20% więcej paszy niż maciorkom starszym.
Ma to związek z ich jeszcze nieukończonym rozwojem somatycznym. W lecie maciorki pobierają około 6 kg zielonki i 0,75 kg słomy, natomiast zimą –0,5 kg siana, 0,5 kg słomy oraz około 1 kg okopowych lub 2 kg kiszonki dziennie w przeliczeniu na sztukę.
Żywienie maciorek kotnych
Maciorkom tej grupy podaje się wysokiej jakości pasze zimowe (zwierzęta kryte w okresie jesiennym). Maciorki młodsze (w wieku do dwóch lat) powinny otrzymywać o około 15% więcej paszy w porównaniu do zwierząt starszych. Podstawę żywienia stanowi kiszonka w ilości do 1,5 kg lub siekane okopowe (do 1 kg) z dodatkiem 0,5 kg słomy dziennie na sztukę. W miarę wzrostu płodu (ostatnie dwa miesiące ciąży) siano łąkowe zastępuje się koniczynowym, stopniowo ogranicza pasze soczyste (zadawane w ilościach 2-3 kg), przy równoczesnym wprowadzaniu pasz treściwych w ilości 100-300 g. W ostatnim tygodniu ciąży maciorkom można podawać siano do woli.Należy podkreślić, że niewłaściwe żywienie maciorek w pierwszym miesiącu ciąży może mieć poważne konsekwencje i skutkować zamieralnością zarodków. Zwierzęta zaleca się żywić w taki sposób, by przez omawiany okres pozostawały w zbliżonej kondycji –taki stan minimalizuje straty zarodków i wczesnych stadiów płodów.
W kolejnych dwóch miesiącach ciąży następuje intensywny wzrost łożyska przy minimalnym wzroście płodu (pod względem jego masy). Do 90. dnia ciąży łożysko zazwyczaj osiąga 95% swojej ostatecznej masy podczas gdy płód –zaledwie 15%. W tym okresie zaleca się, by strata kondycji owiec nie przekraczała 5%. Główny okres intensywnego wzrostu płodu przypada na ostatnie dwa miesiące ciąży (85% urodzeniowej masy ciała) i jest to właściwy okres zwiększonego poziomu żywienia maciorek.Jako ogólną zasadę przyjmuje się, że przy odpowiednim poziomie żywienia podczas ostatnich 8 tygodni ciąży maciorki o ciążach pojedynczych powinny zwiększyć swoją masę o około 10%, a maciorki o ciążach bliźniaczych -o około 18%.
Żywienie maciorek karmiących
Żywienie zwierząt tej grupy jest uzależnione od ich wieku i masy ciała, a przede wszystkim od liczby karmionych jagniąt. W tym okresie organizm matki jest nastawiony na produkcję mleka. Maciorki powinny otrzymywać pasze mlekopędne o dużej zawartości białka. Wymogite w pewnym stopniu spełnia w okresie letnim zielonka pastwiskowa, a w okresie zimowym –okopowe korzeniowe i kiszonki. Zapotrzebowanie żywieniowe matek karmiących jest bardzo wysokie (z reguły wyższe od grupy maciorek kotnych) i tym samym zalecane jest stosowanie pasz treściwych. Pasze soczyste zadaje się w ilościach przekraczających nawet 5 kg/dzień/sztukę (zazwyczaj 2-3 kg/dzień/sztukę). Dawki siana –przy oszczędnym gospodarowaniu paszami treściwymi –powinny być stosowane w granicach do 2 kg. W tym przypadku 0,2-0,5 kg dodatek pasz treściwych jest wystarczający. Matki karmiące bliźnięta powinny ponadto otrzymać 0,5 kg siana i 0,25 kg paszy treściwej
Żywienie matek w okresie zasuszania
Żywienie zwierząt w tym okresie jest ekstensywne –pasze suche oraz unikanie częstego pojenia. Odsadzenie jagniąt w wieku około 70-100 dni wymaga zdajania mleka przez kilka dni, co minimalizuje możliwość wystąpienia mastitis (zapalenie wymienia). Sprawą priorytetową dla dobrostanu zwierząt jest poprawne przeprowadzenie odsadzenia (i to zarówno dla jagnięcia, jaki i matki). Każda zmiana w składzie stada owiec
i hierarchii grupy związana z introdukcją bądź odłączenia zwierzęcia od stada, a w szczególności jagnięcia od matki, ma związek z wystąpieniem silnego stresu na drodze reakcji behawioralnych, autonomicznych
i neuroendokrynologicznych. Zbyt wczesne odłączenie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowań, na jakie jest podatny młody organizm o nie w pełni wykształconym systemie immunologicznym. Obniżenie odporności jagniąt, wywołane stresem po niewłaściwie przeprowadzonym odsadzeniu, może także skutkować większą ich podatnością na zarażenia pasożytami żołądkowo-jelitowymi podczas letnich wypasów.Jagnięta w pierwszym etapie odsadzania należy stopniowo przyzwyczaić do coraz rzadszego przebywania z matkami. Następnie pozostają one przy matkach tylko na noc. Po kilku dniach jagnięta są łączone z matkami dwukrotnie w ciągu doby, a potem raz
na dobę. Po wejściu matek na pastwisko należy przeprowadzić ostateczne odłączenie.Zmniejszenie częstotliwości ssania powinno być skorelowane z ograniczeniem podawania maciorkom pasz mlekopędnych. Matki po odłączeniu jagniąt powinny być skąpo żywione paszami suchymi. Po zasuszeniu, maciorki żywimy zgodnie
z zapotrzebowaniem maciorek jałowych.
Odchów jagniąt przy matkach
Noworodek jak najszybciej powinien napić się siary.Zaraz po urodzeniu matkę wraz z potomstwem należy umieścić w kojcu poporodowym, gdzie, w zależności od żywotności i kondycji jagniąt, wspólnie przebywają 3-10 dni.
Do wieku około 2 tygodni jagnięta pobierają wyłącznie mleko matek. Po upływie tego okresu należy wprowadzić bardzo dobrej jakości pasze stałe –siano z pierwszego pokosu. Niezbędny jest stały dostęp do wody. Pomimo powszechnej opinii, że zapotrzebowanie na wodę w okresie ssania pokrywa mleko matki, jagnięta w coraz większej ilości zaczynają pobierać pasze stałe i tym samym ilość ssanego mleka może być niewystarczająca. Od trzeciego tygodnia życia jagniętom należy podawać gnieciony owies. Pasze stałe podawane w tym okresie mają podstawowy wpływ na rozwój przewodu pokarmowego rozwijających się zwierząt. Od drugiego miesiąca życia należy zwiększyć ilość dotychczas podawanych pasz i uzupełnić je okopowymi. W okresie zimowym zalecana jest marchew pastewna, a wiosną –wysłodki buraczane (uprzednio namoczone w wodzie). Jeżeli gospodarstwo
jest ukierunkowane na produkcję przetworów z mleka owczego, to jako zamiennik można wykorzystać serwatkę. Wraz ze wzrostem jagniąt i równoczesnym spadkiem mleczności matek należy zwiększać dawki siana
i owsa.Podczas sezonu pastwiskowego i utrzymywania jagniąt w kwaterach, należy je również dokarmiać paszami treściwymi. Jest to o tyle wskazane, że we wstępnym okresie jagnięta przyrastają dynamicznie, a pobierana ruń stymulując rozwój przewodu pokarmowego, nie pokrywając jednak w pełni ich potrzeb żywieniowych.Najkorzystniejszym terminem odłączenia jest od 70. do 100. dnia życia jagnięcia.
Żywienie młodych maciorek i tryczków
Po odsadzeniu od matek do wieku 18 miesięcy przez krótki okres następuje obniżenie tempa przyrostów,
a następnie zwiększeniu ulega ilość pobieranej paszy. W okresie letnim podstawę żywienia stanowi pastwisko
a w zimie –kiszonka. Poza sianem zwierzęta powinny otrzymywać dodatek paszy treściwej. Po odsadzeniu tryczków od matek do osiągnięcia przez nie wieku 18 miesięcy zasady ich żywienia są podobne do maciorek. Trzeba jednak zaznaczyć, że tryczki odznaczają się zdecydowanie szybszym tempem wzrostu i ich zapotrzebowanie pokarmowe jest odpowiednio wyższe, co w szczególności dotyczy pasz treściwych.Tucz jagniąt Tucz jagniąt uzależniony
jest od wielu różnorodnych czynników, takich jak:
-końcowa (przedubojowa) masa ciała,
-wiek,
-zakładana intensywność tuczu (a tym samym jego długość),
-potencjał wzrostu (w zależności od specyfiki tucznej danej rasy w połączeniu z planowanym żywieniem),
-płeć i typ urodzenia (najlepsze rezultaty uzyskuje się tucząc jagnięta płci męskiej pochodzące z urodzeń bliźniaczych),
-posiadana baza paszowa.
Istnieje wiele rodzajów tuczu, tj. do odpowiedniej masy ciała, tucz pastwiskowy jagniąt, tucz mleczno-pastwiskowy (najczęściej stosowany w górach) i in. Najczęściej jednak stosuje się trzy podstawowe jego rodzaje: szybki, intensywny przedłużony i pastwiskowy, (czyli przedłużony), oraz opas owiec dorosłych.Tucz szybki -intensywny, cechuje się wysokimi przyrostami masy ciała (ok. 250 g dziennie i więcej) i stosunkowo niskim zużyciem energii
i białka paszy. Na 1 kg przyrostu zużywa się około 3, 5 jednostki owsiane -20 MJ i 430 g białka. Tucz prowadzony jest do 25–35 kg m.c. i do ok. 120. dnia życia. W tym systemie bardzo dobrze sprawdzają się jagnięta merynosa, ras mięsnych oraz mieszańców pochodzących po matkach merynosowych i trykach ras mięsnych: Berrichon du Cher, Texel, Suffolk,Dorset Horn. W tuczu szybkim wykorzystywane są pasze o wysokiej koncentracji składników pokarmowych, a podawanie pasz objętościowych ogranicza się do siana bardzo dobrej jakości. Jagnięta, które są cały czas z matkami, zaczynają być intensywnie dokarmiane już w 2. tygodniu życia.Tucz intensywny przedłużony związany jest również z szybkim tempem wzrostu jagniąt (200–220 g/dzień) i stosunkowo niskim zużyciu pasz.
Na 1 kg przyrostu m.c. potrzebne są około 4 jednostek owsianych –24 MJ i około 400 g białka. Tucz trwa średnio 6 miesięcy a jagnięta uzyskują masę końcową 35–40 kg. W trakcie tuczu żywienie oparte jest na zielonce pastwiskowej i okopowych, z suplementacją paszami treściwymi. Tucz intensywny przedłużony jest odpowiedni dla polskich owiec nizinnych i długowełnistych.Tucz pastwiskowy, czyli przedłużony jest ekstensywną formą produkcji jagnięciny (ok. 150 g przyrostu dziennego). Trwa on od 6-8 miesięcy. Jego bezsprzeczną zaletą
jest wykorzystywanie najtańszych pasz produkowanych w gospodarstwie, takich jak pastwisko i zielonki kośne.
W efekcie uzyskuje się mięso o dobrych walorach prozdrowotnych i niewielkim przetłuszczeniu, przy równoczesnych niskich nakładach finansowych na żywienie. Predysponowane są tu rasy ekstensywne, odporne na warunki klimatyczne i o dobrym wykorzystaniu pastwiska.Opas zwierząt dorosłych dotyczy sztuk starszych, wybrakowanych ze stada. Jego celem jest poprawa ich kondycji, co skutkuje polepszeniem ich wartości rzeźnej. Przy tym opasie stosujemy następujące pasze: zielonki i kiszonki w ilości 4–6 kg/dzień, gorszej jakości siano lub bardzo dobrą słomę zbożową, treściwe (0,6–0,8 kg), nasiona strączkowych i rzepaku, poekstrakcyjną śrutę rzepakową. Opas trwa
-w zależności od kondycji zwierząt i zastosowanych pasz -od 1 do 2,5 mies.
Technika żywienia
Pasze należy zadawać owcom dwa razy dziennie. Jest wskazane, żeby zwierzęta otrzymywały je o stałych porach
i w podobnej kolejności, w czystych, pozbawionych niedojadów pasznikach. W pierwszej kolejności powinny
być zadawane pasze objętościowe a następnie pasze treściwe. Przy zmianie paszy obowiązuje zasada stopniowego wprowadzania nowego komponentu dawki, tak aby układ pokarmowy zwierzęcia mógł dostosować
się do nowego pokarmu. Pozwala to na utrzymanie prawidłowego przebiegu procesów trawiennych; może
też zapobiec wystąpieniu wielu schorzeń związanym z przewodem pokarmowym, takich jak biegunka, kolka
czy wzdęcia. Przejście z żywienia zimowego na letnie należy rozpocząć od krótkich spacerów na okólniku,
po uprzednim nakarmieniu zwierząt w owczarni, i z każdym dniem stopniowo wydłużać okres przebywania zwierząt na pastwisku. Natomiast procedura jesienna jest odwrotnością wiosennnej: codzienne ograniczanie czasu trwania odpasu przy równoczesnym podwyższaniu dawki zadawanych w owczarni pasz suchych.
Organizacja bazy paszowej
Określając roczne zapotrzebowanie stada na pasze należy w pierwszej kolejności ustalić planowaną strukturę stada i liczebność poszczególnych grup żywieniowych. W oparciu o normy żywieniowe należy wyliczyć zapotrzebowanie na suchą masę, energię netto i białko dla całego stada z rozbiciem na okres letni i zimowy. Następnie opracowujemy dawkę dla tych okresów w przeliczeniu na matkę stada podstawowego. Przy planowaniu bazy paszowej zaleca
się zwiększenie zapotrzebowania na pasze objętościowe o 10% a treściwe o 5% w stosunku do wyliczonych wartości, z uwagi na możliwości strat, np. w czasie magazynowania.
Przykład dziennej dawki pokarmowej (kg) dla matek dorosłych w okresie jałowym i przygotowania do stanówki (Niżnikowski, R.)
| Pasze i wartość pokarmowa dawki | Matki dorosłe w okresie jałowym | Matki dorosłe w okresie przygotowania do stanówki | ||
| sezon żywienia | sezon żywienia | |||
| letni | zimowy | letni | zimowy | |
| Zielonka pastwiskowa lub koszona | 3,5 | 6,0 | ||
| Siano łąkowe | 1,0 | 1,0 | ||
| Słoma zbóż jarych | 1,0 | 0,5 | 0,75 | 0,5 |
| Buraki pastewne lub marchew | 1,5 | |||
| Ziarno owsa | 0,2 | |||
| Kiszonka z roślin strączkowych | 2,0 | |||
| Energia w paszy: | ||||
| j.o. | 0,951 | 0,955 | 1,285 | 1,306 |
| MJ | 5,628 | 5,652 | 7,605 | 7,730 |
| białko ogólne strawne | 79,5 | 72,0 | 148,5 | 148,0 |
| sucha masa | 1,575 | 1,508 | 1,706 | 1,822 |
Jako potwierdzenie aktywności poproszę o przesłanie zdjęć notatki na pocztę: a.swiderska.zsckr@gmail.com
Pozdrawiam. Anna Świderska