Temat: Użytkowanie wełniste, kożuchowe i futrzarskie owiec.
Celem dzisiejszej lekcji jest poznanie ras o użytkowości wełnistej, kożuchowej i futrzarskiej.
Zapoznaj się z treścią, która znajduje się poniżej i przepisz do zeszytu punkty jako notatkę z dzisiejszej lekcji.
- Charakterystyka owiec typu wełnistego (scharakteryzuj).
a) pozyskiwanie wełny (opisz etapy). - Charakterystyka owiec typu kożuchowego (scharakteryzuj 2 rasy).
- Charakterystyka owiec typu futerkowo – smuszkowego (scharakteryzuj).
Rasy owiec klasyfikuje się w zależności od rodzaju pozyskiwanego surowca, długości ogona, jakości, grubości, długości i barwy wełny oraz regionu pochodzenia (góry, niziny). Inny typ grupowania dzieli owce na pierwotne (np. owca romanowska) i szlachetne (np. merynos). Najczęściej stosuje się podział ze względu na typ użytkowy. Wyróżnia się typ kombinowany mięsno-wełnisty, typ kombinowany mleczno-wełnisty, typ kożuchowy i linie syntetyczne (mięsne oraz plenne).
Mają wełnę najwyższej jakości: jednolitą cienką, gęstą i wyrównaną na całej prawie powierzchni ciała. Runo (okrywa wełnista) tych owiec jest zwarte, całkowicie zamknięte. Owce o użytkowości wełnistej późno dojrzewają, niezbyt dobrze wykorzystują pasze, a ich umięśnienie jest bardzo słabe.
- To najbardziej skonsolidowana grupa rasowa owiec krajowych.
- Reprezentują one kierunek mięsno-wełnisty i hodowane są na terenie całego kraju, oprócz rejonu gór i pogórza.
- Masa ciała maciorek i tryków wynosi odpowiednio: 55-75 kg i 90-120 kg.
- Jagnięta wykazują dobrą przydatność do tuczu mlecznego i średnio intensywnego.
- Charakteryzują się wełną cienką, jednolitą, sortymentu A-AB-B (22-29 m), o wydajności czystego włókna 42-48 %.
- Jest rasą wcześnie dojrzewającą, o plenności 130–170%.
- Nadaje się do utrzymania tak alkierzowego jak i pastwiskowego.
- Posiada silnie rozwinięty instynkt stadny.
- Dobrze odchowuje jagnięta i nadaje się do krzyżowania towarowego.
Znaczna część populacji to zwierzęta, u których ruja występuje prawie przez cały rok (rasa asezonalna), dlatego też w stadach tej rasy możemy produkować jagnięta rzeźne w ciągu całego roku. Wykorzystujemy w tym wypadku możliwość skrócenia okresów międzyciążowych i możemy wdrażać intensywny system produkcji jagniąt: trzy wykoty w ciągu dwóch lat.
Prawdziwa alergia na wełnę zdarza się rzadko i jest to w rzeczywistości reakcja na substancję (wool alcohol) zawartą w lanolinie, która jest woskiem zwierzęcym otrzymywanym podczas czyszczenia wełny owczej. Jeśli reagujesz alergicznie (np. rumieniem skórnym) na kosmetyki zawierające lanolinę, prawdopodobnie zareagujesz alergią również na wełnę. Znacznie częściej niż alergię na wełnę spotyka się podrażnienie skóry wywołane kontaktem z wełną. Osoby o wyjątkowo wrażliwej skórze mogą czuć się niekomfortowo nosząc ubrania z wełny, ale nie jest to typowa reakcja alergiczna w rozumieniu medycznym. Wełna z merynosów jest uważana za produkt hipoalergiczny, bezpieczny dla dzieci, które mają szczególnie wrażliwa skórę.
To, czy odczuwamy „gryzienie” wełny zależy od dwóch czynników: poziomu wrażliwości skóry oraz grubości włosa wełny. Współcześnie pozyskiwane włókna wełniane znacznie różnią się grubością – od ok. 16 to ok. 35 μm (jeden mikron to jedna tysięczna milimetra). Przeciętnie za przyjemny dla skóry przyjmuje się próg ok. 25 μm. Im cieńsze włókno, tym droższa, bardziej miękka i jedwabista w dotyku jest wełna. Za najdoskonalsze uważa się włókna wełniane o grubości 15-18 μm (ultrafine merino) pozyskiwane z owiec rasy merynos. Przeciętna grubość włókna wełnianego z merynosa to średnio 19-24 μm, zaś popularna wełna z polskich owiec charakteryzuje się mikronażem ok. 26-29 μm.
Najkrócej mówiąc, wełna jest rodzajem sierści określonych zwierząt. Za synonim wełny uznaje się sierść owiec, ale wełna może również być kozia (najcenniejsza jest wełna z kóz kaszmirskich, czyli kaszmir, jest też wełna z kóz angorskich – moher) lub królicza (angora – wełna z królika angorskiego). Wełna może także pochodzić z alpak (alpaka) oraz wielbłądów (kamel). Pod względem ilościowym najwięcej wełny do przemysłu odzieżowego dostarczają jednak owce. Wełna owcza różni się w zależności od gatunku owiec, z których pochodzi. Ze względu na miękkość i delikatność włókien szczególnym uznaniem w branży modowej cieszy się wełna owiec rasy merynos, najczęściej występujących w Australii. Pozostałymi czołowymi producentami wełny owczej są: Chiny, Nowa Zelandia, Argentyna, Peru, Urugwaj, Afryka Południowa, Wielka Brytania i Pakistan.
Wełna jest elastyczna. Ubrania z wełny pracują, zmieniają kształt i rozmiar, powracając jednak do stanu wyjściowego. Odpowiednia pielęgnacja wyrobów z wełny zapobiega jej trwałemu rozciąganiu. Wełna podobnie jak wiele innych włókien, również syntetycznych, mechaci się. To powszechny i naturalny proces. Możemy w pewnym stopniu zapobiegać mechaceniu wełny piorąc wełniane ubrania na lewą stronę. Ważne jest również regularne strzyżenie zmechaceń elektryczną golarką do ubrań lub małymi nożyczkami. Wełna jest podatna na spilśnianie (filcuje się), czyli zbija i twardnieje. W przypadku ubrań wełnianych filcowanie postępuje szybciej pod wpływem tarcia i zbyt wysokiej temperatury prania. Dlatego zawsze uważnie czytaj instrukcje dotyczące pielęgnacji wyrobów z wełny.
Wełna jest najzdrowszym termoregulacyjnym materiałem stosowanym w produkcji odzieży. Higroskopijność włókien wełnianych powoduje, że perfekcyjnie separuje ona wilgoć od skóry i wchłania ją najefektywniej ze wszystkich włókien. Oznacza to, że nawet przy wysokiej wilgotności, nie będziemy mieć mokrego ubrania. Doskonale wchłania pot i pomaga utrzymać skórę suchą, dzięki czemu bakterie nie rozmnażają się. Z punktu widzenia higieny to ogromna zaleta.
Wełnę owczą można nosić w temperaturze od +20 do – 20 stopni Celsjusza ze względu na doskonałe właściwości termoizolacyjne. Wełna jest naturalnym izolatorem – pomaga nam utrzymać optymalną temperaturę ciała.
Wełniana czapka czy sweter to najlepszy wybór, jeśli chcesz uniknąć nieprzyjemnego elektryzowania. Wełna jest odporna na siły elektrostatyczne w przeciwieństwie do sztucznych włókien (np. akrylu). Nosząc wełniane czapki nie musisz używać sprayów antystatycznych. Włókna wełniane są również naturalnie odporne na brud i nie przyciągają kurzu, co sprawia że wyroby z wełny dłużej pozostają czyste i nie trzeba ich prać tak często jak produktów z włókien syntetycznych.
Faktem jest, że wełna wymaga szczególnej pielęgnacji. Nie można po prostu wrzucić wełnianej czapki do pralki, a później wysuszyć w suszarce. Odpowiednia pielęgnacja sprawi, że wełniane ubrania przetrwają lata, a nawet dziesięciolecia.
Wełna jest oporna na brud, nie przyciąga kurzu, dlatego nie wymaga tak częstego prania, jak inne materiały. Najlepszym sposobem na odświeżenie wełnianych ubrań jest wytrzepanie ich i porządne wywietrzenie. Najbezpieczniejszą metodą prania wyrobów z wełny jest pranie chemiczne, bez namaczania. Nie zaleca się prania wyrobów wełnianych w pralce (nawet w programach do prania ręcznego czy prania wełny).
Coraz więcej wyrobów z wełny można prać ręcznie w domu. W takim przypadku należy prać wełnę w chłodnej wodzie z użyciem specjalistycznych, łagodnych detergentów do prania wełny. Po namoczeniu w wodzie, wełnianą odzież należy suszyć rozłożoną na płasko, zmieniając co jakiś czas jej ułożenie. Prasować można tylko w ostateczności, jeśli ewidentnie jest to wymagane, przy czym należy zachować możliwie najniższą temperaturę prasowania. Wełny nie należy wybielać.
Samo strzyżenie owiec nie jest zabiegiem bolesnym, natomiast w przeszłości zdarzały się sytuacje w których australijscy hodowcy owiec stosowali tzw. „mulesing”. Jest to praktyka polegająca na wycinaniu kawałka skóry owcy bez znieczulenia w celu zapobiegania zagnieżdżaniu larw owadów w fałdach skóry owcy. Mulesing został potępiony przez opinię publiczną, zaś przedstawiciele branży modowej zagrozili farmerom stosującym te metody bojkotem wełny z merynosów. Mulesing jest okrutną i niehumanitarną metodą. WoolbyAnn korzysta z wełny jedynie tych dostawców, którzy oferują surowiec pochodzący od hodowców nie stosujących mulesingu.
Od stajni do salonu
Merynosy są gatunkiem, który strzyże się jeden raz w roku, przy długości runa ok 6 cm. Pierwsze strzyżenie jagniąt ma miejsce po 6 miesiącu ich życia.
Owce w trakcie tego zabiegu umieszcza się na pośladkach i kilkukrotnie goli się ostrzem od brzucha w dół. Cały zabieg trwa ok. 2 minut (rekord strzyżenia wynosi ok. 40 sekund).
Po strzyżeniu zanieczyszczenia takie jak brud, słoma są wybierane z wełny. Następnie dokonuje się jej klasyfikacji pod względem jakości.
Dalej pierze się wełnę, bardzo ostrożnie, tak aby nie doszło do jej filcowania. Po wypraniu rozkłada się ją i pozostawia do wyschnięcia.
Na końcu wykonuje się jej strzyżenia. Do tego używa się różnych szczotek, które nadają jej puszystość.
PREZENTACJA:
Kosmyk wyodrębniający się w okrywie włosowej ma nieco inną budowę w porównaniu do owcy górskiej. Udział frakcji puchowej jest znacznie większy, włosy te zrównują się długością z włosami rdzeniowymi frakcjiprzewodniej. Stosunek włosów puchowych do rdzeniowych wynosi jak 3:1.Skóry pozyskiwane od wrzosówki są wysoko cenione. Najlepsze pochodzą od 6,5-7,5-miesięcznych tryczków. Skóry te mają bardzo małą masę, głownie dzięki małej powierzchni, niewielkiej grubości oraz niezbyt gęstej okrywie włosowej. Skóry wyprawione ustępują pod względem jakości jedynie typowo kożuchowej owcy romanowskiej (większa powierzchnia i rzadsza okrywa włosowa). Ze względu na występowanie dwóch frakcji okrywy wełnistej (włosy grube, ciemne i cienkie, siwe) oraz na niezbyt dużą jej gęstość, nie obserwuje się filcowania włókien.
Owce tej rasy posiadają figurę drobną i suchą o harmonijnej budowie. Tyłów krótki, o spadzistym zadzie. Ogon krótki, spłaszczony, pokryty włosem –podobnie jak głowa i nogi. Rogi u tryków są szeroko rozstawione, ślimakowate; maciorki pozostają najczęściej bezrożne. Głowa czarna, lekka, sucha, o profilu prostym z niezbyt długimi, cienkimi
i ruchliwymi uszami. Kończyny czarne, średnio wysokie, o cienkiej i suchej kości. Okrywa wełnista ma kolor siwy
i ciemnosiwy. Jagnięta rodzą się czarne, a w późniejszym okresie rozpoczyna się proces siwienia okrywy wełnistej. Zazwyczaj ma to miejsce w wieku 2-3 miesięcy i trwa do 8-9. miesiąca życia. Masa ciała dorosłych owiec matek:
35-40 kg, dorosłych tryków: 45-50 kg
Jest to rasa pierwotna, która jako jedna z nielicznych była hodowana w czystości, bez udziału ras innych. Maciorki często kocą się na wiosnę i jesienią. W jednym miocie rodzą się bliźnięta, a nawet czworaczki, pięcioraczki i sześcioraczki. Jagnięta rodzą się czarne, a po trzech, czterech miesiącach ich umaszczenie zmienia się na siwe. Znaczenie gospodarcze tej owcy wynika z bardzo dobrej jakości kożuchów – trwałych i lekkich. Trwałość ma swoje źródło w tym, że w runie owiec Romanowskich włosy rdzeniowe i okrywowe są w odpowiednim stosunku ilościowym do puchowych, dzięki czemu wełna nie gniecie się i nie spilśnia. Strzyżę przeprowadza się trzy razy w roku, ponieważ owce te podlegają linieniu. Runo składa się z wełny mieszanej. Od maciorki uzyskuje się maksymalnie
3 kg wełny, natomiast od tryka do 4,8 kg. Owce Romanowskie są dość małe, maciorki ważą średnio 40–50 kg., tryki natomiast 60–70 kg. Tryki tej rasy są najczęściej pozbawione rogów, a szyję porasta im gruba grzywa.
Rasa ta wyróżnia się wysoką płodnością i plennością, co jest obecnie szeroko wykorzystywane w doskonaleniu hodowlanym owiec.
Karakuły — używana w futrzarstwie nazwa skór lub futer z jagniąt owiec rasy karakuł pozyskanych z jagniąt zabijanych zwykle około 2-3 dnia życia lub pochodzących z wywołanego sztucznie poronienia. Im wcześniejsze poronienie tym bardziej skręcony włos. Już kilka dni po porodzie lok rozprostowuje się i siwieje. Najtańsze i najczęściej spotykane są czarne karakuły, następnie brązowe, a najdroższe szare. Są one najrzadziej spotykane, występowanie takiego ubarwienia uwarunkowane jest obecnością genu semiletalnego, co sprawia, że homozygota pada po kilku miesiącach.
Moda na karakuły przywędrowała wraz z ludami zamieszkującymi dzisiejszy Turkmenistan, Uzbekistan, Afganistan, Kazachstan i Iran. W armiach z tamtych regionów czapki zimowe dla wysokich rangą oficerów wykonywane były z karakułów.
Jako potwierdzenie aktywności poproszę o przesłanie zdjęć notatek na pocztę: a.swiderska.zsckr@gmail.com
Pozdrawiam. Anna Świderska