DZIAŁ „ŻYWIENIE”
PREZENTACJA – Nazwy dań
Słownictwo z nagrania: Еда – jedzenie; Суп – zupa; Хлеб – chleb; Булочка – bułka; Яичница – jajecznica; Салат – sałatka; Рис – ryż; Пюре – puree; Макароны – makaron; Каша – kasza; Сосиска – parówka; Колбаса – kiełbasa; Картошка фри – frytki; Пицца – pizza; Печенье – ciastko; Шашлык – szaszłyk; Бутерброд – kanapka; Пирожное – ciasto; Шоколад – czekolada; Торт – tort; Пирог – ciasto; Пончик – pączek; Мороженое – lody; Чипсы – chipsy; Икра – kawior; Сыр – ser; Овощи – warzywa; Фрукты – owoce; Ягоды – jagody; Орехи – orzechy; Креветки – krewetki; Конфета – cukierek; Яйцо – jajko; Сахар – cukier; Мёд – miód; Масло – masło; Соль – sól
https://youtu.be/s3bf4GBw4WU
Słownictwo z nagrania (którego nie było w nagraniu poprzednim): Напитки – napoje; Печень – wątróbka; Молоко – mleko; Котлета – kotlet; Творог – twaróg; Вареники – pierogi; Борщ – barszcz; Хлопья – płatki; Чай – herbata
Pozostałe wyrażenia: Супы – zupy; Бульон – rosół; Рассольник – zupa ogórkowa; Томатный суп – zupa pomidorowa; Грибной суп – zupa grzybowa; Щи – kapuśniak; Борщ – barszcz; Овощной суп – zupa jarzynowa; Журек – żurek; Уха – zupa rybna; Главные блюда – dania główne: Свиная отбивная – kotlet schabowy; Рубленая котлета – kotlet mielony; Вареники – pierogi; Фрикадельки – pulpety; Блины (с творогом, со шпинатом) – naleśniki (z twarogiem, ze szpinakiem); Драники (Картофельные оладьи) – placki ziemniaczane; Бигос – bigos; Гуляш – gulasz; Голубцы – gołąbki; Рёбрышки – żeberka; Галушки – pyzy; Рулька – golonka; Жареная курица – kurczak pieczony; Запечённая форель – pstrąg zapiekany; Утка фаршированная – kaczka faszerowana; Спагетти – spagetti; Гарниры – dodatki: Картошка – ziemniaki; Картофель – фри – frytki; Рис – ryż; Картофельные клёцки – kopytka; Гречневая каша – kasza gryczana; Салаты – sałatki; Овощной салат – sałatka warzywna; Салат из огурцов – sałatka z ogórków; Салат из помидоров – sałatka z pomidorów; Салат из капусты – sałatka z kapusty; Салат из моркови и яблок – sałatka z marchewki i jabłek; Десерты – desery: Мороженое – lody; Чизкейк – sernik; Панакотта – panakotta; Пудинг – puding; Печенье – ciastko; Пирог – ciasto; Торт – tort; Маффины – muffinki; Напитки – napoje: Сок – sok; Минеральная вода – woda mineralna; Компот – kompot; Чай с лимоном – herbata z cytryną; Кофе (чёрный, латте) – kawa; Капучино – cappuccino; Энергетический напиток – napój energetyzujący
Filmik: „7 русских блюд, которые удивляют иностранцев”
https://youtu.be/TzOITnmPZXM
“Polacy o Rosjanach/Rosjanie o Polakach, odcinek – Rosyjskie jedzenie”
овощи и фрукты – warzywa i owoce
Gra językowa:
https://learningapps.org/watch?v=pu8076i0t20
Odmiana czasowników „jeść”- есть i „pić” – пить
Czasownik „есть” należy do grupy czasowników nieregularnych. Warto nauczyć się po prostu na pamięć odmiany czasownika. Zwróćcie również uwagę, że przez całą odmianę czasownika „пить” po literce „п” piszemy znak miękki.
| Есть – jeść | Пить – pić |
| Я ем | Я пью |
| Ты ешь | Ты пьёшь |
| Он, она ест | Он, она пьёт |
| Мы едим | Мы пьём |
| Вы едите | Вы пьёте |
| Они едят | Они пьют |
На завтрак ем бутерброды и пью чай с лимоном. – Na śniadanie jem kanapki i piję herbatę z cytryną.
Родители едят на ужин салат, а я ем запеканку. – Rodzice jedzą na kolację sałatkę a ja jem zapiekankę.
Мы часто пьём оранжевый сок и едим спагетти. – My często pijemy sok pomarańczowy i jemy spaghetti.
Что ты ешь и пьёшь на обед? – Co ty jesz i pijesz na obiad?
Вы пьёте компот или минеральную воду? – Wy pijecie kompot czy wodę mineralną?
Odmiana czasowników завтракать – jeść śniadanie, обедать – jeść obiad, ужинать – jeść kolację
Od słów завтрак – śniadanie, обед – obiad, ужин – kolacja w języku rosyjskim powstały czasowniki. Jest to jeden wyraz do wyrażenia czynności, w języku polskim mamy dwa wyrazy. Porównaj:
Завтрак (śniadanie) – завтракать (jeść śniadanie)
Обед (obiad) – обедать (jeść obiad)
Ужин (kolacja) – ужинать (jeść kolację)
https://youtu.be/dw2vOaJfZ3k
| ЗавтракатьJeść śniadanie | ОбедатьJeść obiad | УжинатьJeść kolację |
| Я завтракаю | Я обедаю | Я ужинаю |
| Ты завтракаешь | Ты обедаешь | Ты ужинаешь |
| Он, он завтракает | Он, она обедает | Он ужинает |
| Мы завтракаем | Мы обедаем | Мы ужинаем |
| Вы завтракаете | Вы обедаете | Вы ужинаете |
| Они завтракают | Они обедают | Они ужинают |
Я завтракаю в семь часов утра. – Jem śniadanie o siódmej rano.
Мы обедаем после уроков в школьной столовой. – My jemy obiad po lekcjach w stołówce szkolnej.
Сугодня родители ужинают в ресторане. – Dziś rodzice jedzą kolację w restauracji.
Вы завтракаете в гостинице? – Wy jecie śniadanie w hotelu?
Сестра не ужинает чтобы похудеть. – Siostra nie je kolacji żeby schudnąć.
Мы часто обедаем с нашими друзьями в центре города. – Często jemy obiad z naszymi przyjaciółmi w centrum miasta.
„W restauracji” – „В ресторане”
В ресторане ты услышишь (w restauracji ty usłyszysz):
Здесь не занято? – Czy tu nie jest zajęte?
Это место свободно? – Czy to miejsce jest wolne?
Можно меню? – Można menu?
Что вы советуете? – Co Pan/Pani poleca?
Что вы предлогаете на закуску? – Co Pan/Pani proponuje na przekąskę&
А вы что нам посоветуете к обеду? – Co Pan/Pani poleci nam do obiadu?
Какие у вас фирменные блюда? – Jakie macie dania firmowe?
У вас есть… – Czy macie…
Сколько стоит… – Ile kosztuje…
Я ещё не выбрал. – Jeszcze nie wybrałem.
Мне, пожалуйста… – Poproszę…
Я возьму… – Wezmę…
Я закажу… – Zamówię…
Дайте, пожалуйста, на первое… – Proszę mi podać na pierwsze…
Что вы будете заказывать? – Co Pan/Pani będzie zamawiać?
Что вы хотите на первое? – Co Pan/Pani chce na pierwsze?
Вот ваш кофе (ваша рыба) (ваше мороженое) – Oto wasza kawa (wasza ryba) (wasze lody)
Приятного аппетита! – Smacznego
Всё было вкусно! Спасибо! – Wszystko było smaczne! Dziękuję!
Счёт, пожалуйста. – Poproszę rachunek.
Сколько с меня? (с нас?) – Ile płacę (płacimy)?
С вас 500 рублей. – Płaci Pan/pani 500 rubli.
Сдачи не надо. – Reszty nie trzeba.
Dialogi:
| Это место свободно? | Czy to miejsce jest wolne? |
| К сожалению нет. | Niestety nie. |
| А это у окна? | A to przy oknie? |
| Свободно. Можете сесть. | Wolne. Proszę siąść. |
| Скажите пожалуйста, что вы советуете к завтраку? |
Proszę powiedzieć, co pan radzi zjeść na śniadanie? |
| Рекомендую блинчики с вареньем и сыром. | Polecam naleśniki z konfiturą i serem. |
| Дайте, пожалуйста блинчики о какао. | Poproszę naleśniki i kakao. |
| Пожалуйста. Приятного аппетита! | Proszę. Smacznego! |
| Вы готовы заказывать? | Czy można przyjąć zamówienie? |
| Да. Дайте мне, пожалуйста на первое блюдо уху. |
Tak. Poproszę na pierwsze danie zupę rybną. |
| А что вы хотите на второе блюдо? | A co pan życzy na drugie? |
| На второе возьму телятину под соусом, картошку и солёные огурцы. |
Na drugie poproszę cielęcinę w sosie, ziemniaki i ogórki kiszone. |
| Что вы хотите пить? | A co pan chce pić? |
| Дайте, пожалуйста чай с лимоном. | Poproszę herbatę z cytryną. |
| Ваш заказ принят. Подождите минутку. | Przyjąłem pana zamówienie. Proszę chwilę poczekać. |
| Спасибо. | Dziękuję. |
| Можно просить счёт? | Można prosić o rachunek? |
| Сейчас принесу. | Zaraz przyniosę. |
| У вас можно платить карточкой? | Czy można płacić kartą? |
| К сожелению нет, только наличными. | Niestety nie, tylko gotówką. |
| А чаевые включены в счёт? | Czy napiwek jest wliczony w rachunek? |
| Да. | Tak. |
Wiele wyrażeń wraz z tłumaczeniem znajdziecie również na stronie:
https://pl.bab.la/zwroty/podroze/jedzenie-poza-domem/polski-rosyjski
Kuchnia rosyjska
Z czego słynie kuchnia rosyjska?
Kuchnia rosyjska słynie z kawioru – luksusowego artykułu spożywczego, z tradycji podawania zakąsek, od których dawniej rozpoczynał się każdy uroczysty posiłek, oraz kiszonych warzyw (kapusty, ogórków i pomidorów). Lista potraw, charakterystycznych dla tradycyjnej kuchni rosyjskiej, obejmuje: bliny, pi(e)róg i małe pirożki, pielmieni, wareniki (pierogi gotowane) i boeuf Stroganow. Z zup tradycyjną kuchnię rosyjską reprezentują szczi, ucha, okroszka i barszcz. Smak potraw wzbogacano dodatkiem koperku i śmietany. Głównym tradycyjnym napojem bezalkoholowym jest herbata, którą Rosjanie piją gorącą, bez mleka, czasami posłodzoną i doprawioną do smaku konfiturą owocową. Dawniej herbatę zaparzano przy użyciu samowaru i serwowano do niej lekko słodkie wypieki o charakterze obwarzanków tzw. suszki. Innymi tradycyjnymi napojami, które w dalszym ciągu cieszą się popularnością, są także kwas chlebowy i kefir. Najpopularniejszym napojem alkoholowym Rosjan jest wódka. Jako deser tradycyjnie podawany był kisiel i kompot. Współcześnie Rosjanie preferują lody i torty.
Традиционные блюда русской кухни
Кулебяка – это закрытый пирог продолговатой формы из дрожжевого теста. Основные отличие кулебяки от традиционных пирогов – сложная начинка. Она состоит из нескольких видов фарша, например, мясного, рыбного, грибного или капустного, разделённых между собой тонкими блинчиками. Таким образом, при нарезке в каждой порции кулебяки оказываются все виды начинки. Подают кулебяку к бульону, ухе,а также как закуску. Тогда к кулебяке подают сметану или сметанный соус.
(пмрог – ciasto; продолговатая форма – podłużna forma; начинка – nadzienie; разделённые между собой – oddzielone od siebie; блинчики – naleśniki; нарезка – ukrojenie; вид – rodzaj; закуска – przekąska)
Солянка – острый и солённый суп на мясном, рыбном или грибном бульоне. Рецепт классической солянки обязательно включает минимум четыре вида мяса или мясных изделий, маринованные грибы, маринованные или солённые огурцы, лук и морковку, томатную пасту, маслины. Солянку подают с лимоном и ложкой сметаны. Некоторые солянки бывают настолько густыми, что их часто относят не к первым блюдам, а ко вторым.
(рецепт – przepis; мясные изделия – wyroby mięsne; лук – cebula; томатная паста pasta pomidorowa; маслины – oliwki; лимон – cytryna; густой – gęsty;
Блины – русское блюдо, название которого известно всем без перевода. Блины готовятся на дрожжевом тесте и перед выпечкой часто завариваются в молоке или воде. Русские блины подают на стол горячими с икрой, сметаной, маслом, малосольной рыбой или с вареньем и мёдом; фаршируют мясом, творожной массой, яблоками и изюмом.
(перевод – tłumaczenie; дрожжевое тесто – ciasto drożdżowe; икра – kawior; варенье – konfitura; изюм- rodzynek)
Уха – типично русский рыбный суп. Классическая уха всегда готовится из одного сорта рыбы, например, сёмги, щуки, форели, осётра. Кроме рыбы в уху добавляют картофель, морковь, лук и приправляют чёрным перцем и лавровым листом.
(сорт рыбы – gatunek ryby; сёмга – łosoś; щука – szczupak; форель – pstrąg; осётр – jesiotr; перец – pieprz; лавровый лист – liść laurowy)
Щи – основное горячее блюдо русской кухни, главным признаком которого является кисловатый вкус. Для приготовления этого супа необходимы следующие компоненты: свежая или квашеная капуста, мясо – лучше всего говядина, морковь, картофель, лук, перец, лавровый лист.
(кисловатый вкус – kwaśny smak; говядина – wołowina; )
Бефстоганов – популярное в России второе блюдо из говядины. Мелко нарезанные кусочки мяса обжаривают с луком, заливают горячим сметанным соусом и тушат на медленном огне. Подают бефстроганов с рисом, картофельным пюре или картофелем, жаренным во фритюре. Бефстроганов и гарнир непременно подаются горячими, так как остывшее блюдо теряет свой вкус.
(мелко нарезанные кусочки мяса – drobno pokrojone kawałki mięsa; обжарить – obsmażyć; тушить – dusić; фритюра – frytkownica; гарнир – dodatek; вкус – smak)
„Rosyjska kuchnia chłopska i carska”
„Czego nie rozumieją obcokrajowcy” – “ТОП 10 блюд русской кухни, которые не понимают иностранцы”
Gotujemy sami
Nazwy przyborów kuchennych i sztućców:
Oto najczęściej używane słowa związane z przygotowaniem posiłku:
| готовить Я готовлю |
przygotowywać jedzenie |
| ВаритьЯ варю | gotować |
| ЖаритьЯ жарю | smażyć |
| ВыпекатьЯ выпекаю | piec |
| ТушитьЯ тушу | dusić |
Podstawowe składniki:
| хлеб или булки | chleb lub bułki |
| масло | masło |
| сыр | ser |
| ветчина | szynka |
| яйца вкрутую | jajka na twardo |
| огурец | ogórek |
| помидор | pomidor |
| соль, перец | sól, pieprz |
Dla przykładu zrobimy kanapkę:
| Накрой хлеб или булки ломтиками. | Pokrój chleb lub bułki na kromki. |
| Смажь маслом. | Posmaruj masłem. |
| Огурец очисть из кожицы. | Ogórek obierz ze skórki. |
| Помидоры и яйца нарежь ломтиками. | Pomidory i jajka pokrój na plasterki. |
| На хлеб или булку положи сыр, ветчину, помидор, огурец по усмотрению. |
Na chleb lub bułkę połóż ser, szynkę, pomidor, ogórek wedle uznania. |
| Посолить, поперчить по вкусу. | Posolić, popieprzyć do smaku. |
| Приятного аппетита! | Smacznego! |
Odmiana czasownika „kroić” – резать
Przygotowywanie potrawy:
„Рецепты простых блюд на каждый день”
„МОЕ ЛЮБИМОЕ БЛЮДО НА КАЖДЫЙ ДЕНЬ. ЕГО ХОЧЕТСЯ ГОТОВИТЬ СНОВА И СНОВА!”
ZASADY ZDROWEGO ODŻYWIANIA SIĘ
Культура питания – Kultura odżywiania się
– Следите за тем, что вы едите, где и как. Ешьте медленно, тщательно, пережевывая пищу – Kontrolujcie to, co wy jecie, gdzie i jak. Jedzcie mało, dokładnie, przeżuwając jedzenie
– Пищеварение начинается во рту! Чувство сытости начинается примерно через 20 – 30 минут после начала приёма пищи. Поэтому быстрая, торопливая еда, может стать причиной переедания, лишнего веса, болезней – trawienie zaczyna się w jamie ustnej! Uczucie sytości zaczyna się za 20 – 30 minut po rozpoczęciu jedzenia. Dlatego szybkie, pospieszne jedzenie może stać się przyczyną przejadania się, zbędnej wagi, chorób
– Красивая сервировка стола, неспешный приём пищи улучшают пищеварение – Ładnie nakryty stół, powolne jedzenie poprawiają trawienie
– Просмотр фильмов и других передач во время еды – плохая привычка! Теряется контроль за объёмом порции – oglądanie filmów i innych audycji podczas jedzenia – to zły nawyk! Traci się kontrolę nad wielkością porcji
Здоровое питание – Zdrowe odżywianie
– полезно есть на завтрак каши – korzystnie jest jeść na śniadanie kaszę
– чтобы хорошо спать и отдыхать ночью на ужин полезно есть только лёгкую пищу – żeby dobrze spać i odpoczywać nocą na kolację dobrze jest jeść tylko lekkie potrawy
– полезно есть продукты с разным вкусом, важно не есть много солённого, кислого и сладкого – korzystnie wpływa jedzenie produktów o różnym smaku, ważne żeby nie jeść dużo słonego, kwaśnego i słodkiego
– человек должен выпивать в день 6 – 7 стаканов жидкости: молока, чая, воды – człowiek powinien wypić dziennie 6 – 7 szklanek płynów: mleka, herbaty, wody
– овощи, фрукты, ягоды, зелень – полезно есть каждый день – warzywa, owoce, jagody, zielenina – korzystnie jest jeść każdego dnia
– полезно есть разные продукты: овощи и фрукты, молочны продукты, мясо и рыбу, хлеб и крупы, растительное и сливочное масло – dobrze jest jeść różne produkty: warzywa i owoce, produkty mleczne, mięso i ryby, chleb i kasze, masło roślinne i śmietankowe
DODATKOWE MATERIAŁY:
PREZENTACJA – Kulinarne upodobania
PREZENTACJA – SMAK, ZAPACH, WYGLĄD POTRAWY
PREZENTACJA – Powtórzenie – (SPRAWDŹ SIEBIE)
W WERSJI WORD (np. do wydruku)
czasowniki – jeść śniadanie, obiad i kolację
nazwy potraw (zwyczaje żywieniowe)
w restauracji – dialogi, słownik
SPRAWDŹ SIEBIE:
karta pracy – jedzenie (powtórzenie)
Ze strony (w wersji Adobe Acrobat Reader DC): https://masterru.blog/
owoce i warzywa
nazwy potraw
przybory kuchenne, czasowniki: есть, пить, готовить, завтракать, обедать, ужинать
Gry językowe (dział „Żywienie”)
https://learningapps.org/view10222801
https://learningapps.org/view649701
https://learningapps.org/view1488089
https://learningapps.org/view1758608
https://learningapps.org/view10771676
https://learningapps.org/view3317924
https://learningapps.org/view7079574
https://learningapps.org/view9807239
https://learningapps.org/view7944415
https://learningapps.org/view7009737
https://learningapps.org/view7952610
https://learningapps.org/view11431248
https://learningapps.org/view11439374
https://learningapps.org/view9305260
https://learningapps.org/view11429467
https://learningapps.org/view11446486
https://learningapps.org/view11069948
https://learningapps.org/view11437165
https://learningapps.org/view10535447
https://learningapps.org/view11443165
ZADANIA TYPU MATURALNEGO (wraz z odpowiedziami) – REPETYTORIUM MATURALNE WYDAWNICTWO PONS
DZIAŁ ŻYWIENIE – ĆWICZENIA MATURALNE
NAGRANIE NR 22
NAGRANIE NR 23
NAGRANIE NR 24
Mam nadzieję, że każdy znajdzie swój sposób na utrwalenie wiadomości z działu. W ramach konsultacji zdalnych piszcie na adres: radkowska.zsckrjablon@gmail.com
Pozdrawiam
Urszula Rądkowska