08.05.2020
Temat: Tryb rozkazujący.
Celem dzisiejszej lekcji jest poznanie i nauczenie się tworzenia form trybu rozkazującego w języku rosyjskim. W języku rosyjskim tryb rozkazujący 2 osoby liczby mnogiej pełni także rolę formy grzecznościowej, wtedy gdy zwracamy się z poleceniem lub prośbą. Od razu zastosuję jedną z form prosząc o obejrzenie krótkiego filmiku wprowadzającego teorię do dzisiejszych zajęć:
Посмотрите:
Teraz zapoznajcie się z teorią. Przygotujcie notatkę – przepiszcie pkt od 1 – do 6, przerysujcie tabelki i postarajcie się uzupełnić samodzielnie pozostawione wolne rubryki.
Najłatwiej utworzyć tryb rozkazujący od tematu 1 osoby liczby pojedynczej czasowników czasu teraźniejszego lub przyszłego prostego. W zależności od tego, na jaką literę kończy się temat, dodajemy odpowiednią końcówkę. Możemy wyróżnić 3 końcówki dla trybu rozkazującego, a zasady stosowania są następujące:
1. Jeśli temat czasownika w 1 osobie liczby pojedynczej kończy się na samogłoskę to dodajemy -й. Przykłady:
| temat zakończony na samogłoskę | |||||
| czasownik | końcówka | -> | 2 os. l. poj. | 2 os. l. mn. | tłumaczenie |
| я играю | -й | играй! | играйте! | grać | |
| я читаю | -й | читай! | читайте! | czytać | |
| я гуляю | -й | гуляй! | гуляйте! | spacerować | |
| я понимаю | -й | понимай! | понимайте! | rozumieć | |
| я делаю | -й | делай! | делайте! | robić | |
| я думаю | -й | myśleć | |||
| я прыгаю | -й | skakać | |||
Zauważ, że prośbę czy rozkaz możesz kierować do jednej osoby lub grupy osób, dlatego podane są 2 formy trybu rozkazującego. Liczba mnoga różni się od liczby pojedynczej końcówką -те.
2. Jeśli temat kończy się na spółgłoskę, a w 1 osobie liczby pojedynczej akcent pada na końcówkę, wówczas dodajemy końcówkę -и.
| temat zakończony na spółgłoskę (akcentowana końcówka) | |||||
| czasownik | końcówka | -> | 2 os. l. poj. | 2 os. l. mn. | tłumaczenie |
| я смотрю | -и | смотри! | смотрите! | oglądać | |
| я говорю | -и | говори! | говорите! | mówić | |
| я скажу | -и | скажи! | скажите! | powiedzieć | |
| я звоню | -и | звони! | звоните! | dzwonić | |
| я иду | -и | iść | |||
| я бегу | -и | biec | |||
3.Jeśli temat kończy się na dwie spółgłoski, a w 1 osobie liczby pojedynczej akcent pada na temat, wówczas również dodajemy -и.
| temat zakończony na 2 spółgłoski (akcentowany temat) | |||||
| czasownik | końcówka | -> | 2 os. l. poj. | 2 os. l. mn. | tłumaczenie |
| вспомню | -и | вспомни! | вспомните! | wspomnieć | |
4.Jeśli temat kończy się na spółgłoskę, a w 1 osobie liczby pojedynczej akcent pada na temat, wówczas dodajemy -ь:
| temat kończy się na spółgłoskę (akcentowany temat) | |||||
| czasownik | końcówka | -> | 2 os. l. poj. | 2 os. l. mn. | tłumaczenie |
| я встану | -ь | встань! | встаньте! | wstać | |
| я сяду | -ь | сядь! | сядьте! | siadać | |
| я поставлю | -ь | поставь! | поставьте! | postawić | |
| я готовлю | -ь | готовь! | готовьте! | gotować | |
| я плачу | -ь | płakać | |||
5.Aby utworzyć tryb rozkazujący czasowników zwrotnych, dodajemy partykułę – ся (po spółgłosce i po -й) lub partykułę – сь (po samogłosce), np.
заниматься – занимайся! Занимайтесь! (zajmować się)
6.Niektóre czasowniki tworzą tryb rozkazujący w sposób szczególny:
Давать – я лаю – давай! – давайте! (dawać)
Вставать – я встаю – вставай! вставайте! (wstawać)
Пить – я пью – пей! пейте! (pić)
Есть – я ум – ешь! ешьте! (jeść)
Dla zainteresowanych umieszczam prezentację przygotowaną do tematu. Znajdziecie w niej oprócz teorii również ćwiczenia. Prezentacja została przygotowana na podstawie „Грамматики без проблем” – autor Dorota Dziewanowska, wydawnictwo WSiP.
PREZENTACJA – Tryb rozkazujący – prezentacja
Przyślijcie zdjęcie notatki na adres: radkowska.zsckrjablon@gmail.com
Otrzymacie plusa z aktywności i pracy na zajęciach. Piszcie również na dzienniku. Przysyłajcie rozwiązania poprzednich ćwiczeń.
Pozdrawiam
Urszula Rądkowska