04.05.2020 r.
Język polski Klasa III MTP
Temat: Nigdy już nie będę dla nich pracował… Heroizm w „innym świecie”.
Czas realizacji: 2 godz. lekcyjne
Tadeusz Borowski ukazywał, że ekstremalne warunki życia w obozie koncentracyjnym prowadzą do czasowego zawieszenia obowiązujących w cywilizowanym świecie norm etycznych, regulujących relacje międzyludzkie. Herling – Grudziński natomiast zakładał trwałość tych norm i uważał, że człowiek potrafi siłą wewnętrznego imperatywu przeciwstawić się złu, choćby w formie biernego protestu. Na dzisiejszej lekcji poznamy historię Kostylewa, jednego z bohaterów „Innego świata”.
Wprowadzenie do lektury:
W systemie penitencjarnym (więziennictwie) Związku radzieckiego pospolici złodzieje i bandyci byli przetrzymywani razem z więźniami politycznymi. Nie było grup społecznych i zawodowych, które mogły czuć się bezpiecznie w państwie, do łagrów mógł trafić każdy – od robotnika po niedawnego funkcjonariusza władzy. Powody oskarżeń mogły być błahe, najczęściej o wyroku decydował donos – sąsiadów, znajomych, nawet członków rodziny. W śledztwie policja polityczna (NKWD) stosowała wszystkie możliwe rodzaje tortur, nie respektując prawa międzynarodowego. Długość wyroku pozostawała kwestią umowną, kierownictwo obozu pod byle pretekstem go przedłużało. Zachowywano wszakże pozory normalności – więźniowie mogli wysyłać i otrzymywać (cenzurowane) listy, istniała możliwość odwiedzin przez krewnych lub przyjaciół, w szczątkowej formie toczyło się życie kulturalne, istniały biblioteki, więźniowie byli otaczani jakąś formą opieki medycznej. Jednak każda próba przeciwstawienia się regułom obozowego życia i totalitarnej machinie radzieckiego państwa stawała się aktem najwyższego i niejednokrotnie straceńczego heroizmu.
- Przypomnij sobie historię Kostylewa z książki Gustawa Herlinga – Grudzińskiego „Inny świat”. Możesz przeczytać fragmenty zamieszczone w podręczniku str. 205 – 208 lub wysłuchać: https://ninateka.pl/audio/gustaw-herling-grudzinski-inny-swiat-9-12
- Na podstawie tekstu wykonaj ustnie następujące polecenia:
a) Opisz metody przesłuchań stosowane przez NKWD. Na czym polega ich wyrafinowane okrucieństwo? (akapit 1.)
b) Przedstaw cel sowieckich przesłuchań. Co oznaczało tworzenie „nowego człowieka”?
c) Wytłumacz rolę „książek zbójeckich” w życiu Kostylewa. - W zeszycie przedmiotowym przedstaw pisemnie historię Kostylewa, wykorzystując pytania: Co sprawiło, że uwierzył w komunizm? Dlaczego sięgnął po francuskie książki? Jak zachowywał się w czasie przesłuchań? Jakim był więźniem? Co skłoniło go do samookaleczenia? Dlaczego popełnił samobójstwo? Jak go oceniasz?
Praca dla chętnych:
Porównaj postawy człowieka wobec rzeczywistości obozowej ukazane w opowiadaniach Tadeusza Borowskiego (człowiek lagrowany) i w „Innym świecie” Gustawa Herlinga – Grudzińskiego (homo sovieticus – podręcznik str. 209). Weź pod uwagę stosunek bohaterów do: wartości moralnych, drugiego człowieka, jego cierpienia i śmierci, zaspokajania potrzeb, godności człowieka, pracy. Do jakich wniosków dochodzisz? Zadanie to możesz wykonać w postaci opisu, tabeli lub projektu.
Materiały dodatkowe dla chętnych:
– http://archiwum.nina.gov.pl/film/gustaw-herling-grudzinski-inny-swiat-20 Słuchowisko, w którym autor książki wspomina zachowanie Kostylewa na początku procesu, który pomimo bicia i brutalnego traktowania nie przyznaje się do winy.
Wszelkie pytania dotyczące tematu oraz wykonane zadanie proszę kierować na grupę, dziennik elektroniczny lub mój adres mailowy: msemeniuk@onet.pl
Pozdrawiam, Małgorzata Semeniuk