Uncategorized

Język polski Klasa III MTP

20.04.2020

Język polski – klasa III MTP

Temat: Czy nam postawią [… ] nad grobem krzyż… Głos pokolenia wojennego.

Czas realizacji: 1 godzina

O ile poeci starszego pokolenia, jak Leopold Staff („Pierwsza przechadzka”), Władysław Broniewski („Bagnet na broń”) czy Antoni Słonimski („Alarm”), przyjęli wojnę jako naturalną kolej rzeczy, jeden z epizodów (przejściowych!) ludzkiego życia, o tyle dla pokolenia twórców urodzonych w międzywojniu oznaczała ona dramatyczny rozpad uporządkowanego świata. Twórcy ci musieli porzucić wszystkie młodzieńcze plany i marzenia. Na dzisiejszej lekcji poznamy dwa przykłady pokoleniowej refleksji: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Krystyny Krahelskiej.

  1. Zapoznaj się z informacją dotyczącą Pokolenia Kolumbów (podręcznik str. 168 lub: https://epodreczniki.pl/a/kiedy-pacyfista-musi-byc-militarysta/D1FD1m9Sx ) lub w innych dostępnych źródłach.

Krzysztof Kamil Baczyński (1921–1944)Jest uważany za najwybitniejszego poetę tworzącego w okresie II wojny światowej. Jego biografia doskonale wpisuje się w historię pokolenia Kolumbów (tj. młodość przypadająca na czasy wojny, edukacja akademicka na tajnych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego, walka w Szarych Szeregach w batalionie AK „Zośka”, wielka miłość do Barbary Drapczyńskiej zwieńczona małżeństwem, śmierć w czwartym dniu powstania warszawskiego). Podczas okupacji ukazały się cztery publikacje poetyckie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego: Zamknięty echem (1940), Dwie miłości (1940), Wiersze wybrane (1942) i Arkusz poetycki (1944). Dwa ostatnie zbiory poeta opublikował pod pseudonimem Jan Bugaj. Życiorys Krzysztofa Kamila Baczyńskiego stanowił tragiczną biografię artysty, którego młodość została zdeterminowana dramatem wojny i naznaczona jej piętnem. Baczyński, który w czasie okupacji jako 23‑letni artysta osiągnął dojrzałość artystyczną, w trudnych warunkach konspiracyjnych zyskał uznanie czytelników. Znajomi i przyjaciele dobrze zapamiętali niezwykłą osobowość Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. W ich opinii poeta był szczupłym, niewysokim, delikatnym, wrażliwym mężczyzną, który cierpiał z powodu słabego serca i astmy. Jednak w 1943 r. Krzysztof Kamil Baczyński został żołnierzem Grup Szturmowych Szarych Szeregów AK.

Geneza wiersza „Pokolenie”:

Wiersz Baczyńskiego „Pokolenie” jest sygnowany datą 22 lipca 1943 roku, powstał zatem po stłumieniu powstania w getcie warszawskim, zniszczeniu dzielnicy żydowskiej, a także dzień po aresztowaniu brata matki poety. Baczyński odczuł wówczas bezpośrednie zagrożenie własnego życia silniej niż kiedykolwiek wcześniej. Wtedy też zdecydowała się na wstąpienie do Armii Krajowej i czynne zaangażowanie się w konspirację.

  1. Przeczytaj wiersz „Pokolenie” (podręcznik str. 169 – 170 lub: https://epodreczniki.pl/a/kiedy-pacyfista-musi-byc-militarysta/D1FD1m9Sx )
  2. Na podstawie wiersza spróbuj wykonać ustnie ćwiczenie 4.1, 4.2, 4.3 : https://epodreczniki.pl/a/kiedy-pacyfista-musi-byc-militarysta/D1FD1m9Sx )
  3. Na podstawie rysunku PokolenieBaczyńskiego (https://epodreczniki.pl/a/kiedy-pacyfista-musi-byc-militarysta/D1FD1m9Sx ) wyjaśnij, w jakim stopniu plastyczny obraz przedstawicieli pokolenia Kolumbów odpowiada temu, co poeta zawarł w liryku pod tym samym tytułem. W swojej pisemnej odpowiedzi w zeszycie przedmiotowym uwzględnij, jaki dylemat ideowy znalazł odzwierciedlenie w rysunku artysty. Na czym polega tragizm generacji Kolumbów?

Poezja czasów wojny nie zawsze miała charakter intelektualny, dotyczący problematyki historiozoficznej. Powstawały także utwory odpowiadające na zapotrzebowanie społeczne. Młodzi konspiratorzy oczekiwali „poezji na co dzień” – prostej, wyrażającej powszechne uczucia. Taką funkcje pełniła poezja żołnierska, do której układano melodie. Poezję tę charakteryzuje prostota środków wyrazu, marszowy rytm i refreniczność. Nie przedstawia ona dylematów moralnych, ale ukazuje wyrazisty, czarno-biały obraz rzeczywistości i zachęca do wspólnej walki. Poezję żołnierską tworzył również Baczyński, lecz największą sławę zdobyła Krystyna  Krahelska – autorka wiersza [Hej, chłopy, bagnet na broń!…], który stał się hymnem Polski Podziemnej i powstania warszawskiego.

Krystyna Krahelska to poetka, harcerka, żołnierz AK. Ukończyła studia na Uniwersytecie warszawskim. Jako córka wojewody poleskiego ukrywała się w latach 1939 – 1943 na Lubelszczyźnie. W 1943 r. powróciła do Warszawy. Zmarła w wyniku odniesionych ran już w drugim dniu powstania – 2 sierpnia 1944 r.

  1. Przeczytaj wiersz Krystyny Krahelskiej [Hej, chłopy, bagnet na broń!…] w podręczniku str. 172 lub: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/krahelska-k-hej-chlopcy-bagnet-na-bron.html

Piosenka „Hej chłopcy, bagnet na broń!” wbrew powszechnej opinii, nie powstała w czasie Powstania Warszawskiego. Krahelska napisała ją w 1943 roku dla żołnierzy Pułku „Baszta”. Tekst składa się z 6 zwrotek z refrenem w 2 i 6 zwrotce. Jest on wezwaniem do gotowości związanej ze zbliżającą się walką czyli wielkim powstaniem. Autorka posługuje się bardzo poetyckimi obrazami, odwołującymi się wprost do emocji słuchaczy i starającymi się rozbudzić ich wiarę w nadchodzące zwycięstwo. Tekst opublikowano po raz pierwszy na łamach konspiracyjnego pisma „Bądź Gotów!” (21 numer z 20 listopada 1943 roku). W 1944 roku wszedł w skład dwóch konspiracyjnych antologii: „Pieśni Podziemne” oraz „Śpiewnik BCH”. Kilkakrotnie publikowano go również w czasie Powstania Warszawskiego. Piosenka Krahelskiej znalazła się w wielu antologiach powojennych. Była również wielokrotnie wykonywana i nagrywana, m.in. przez Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego, Chór i Orkiestrę Polskiego Radia, zespół Czerwonego Gitary, Orkiestrę Uliczną z Chmielnej oraz solistów – np. Mieczysława Fogga czy Józefa Sojkę.

  1. Uzasadnij w zeszycie przedmiotowym, że wiersz K. Krahelskiej [Hej, chłopy, bagnet na broń!…] jest przykładem poezji tyrtejskiej. Podaj odpowiednie argumenty na uzasadnienie tej tezy.

Dla chętnych, zainteresowanych tematem proponuję:
– Obejrzyj film Kolumbowie Janusza Morgensterna,
– posłuchaj piosenki oraz poczytaj ciekawostki: https://www.spiewnikniepodleglosci.pl/hej-chlopcy-bagnet-na-bron/

Wszelkie pytania dotyczące tematu oraz wykonane zadanie proszę kierować na grupę, dziennik elektroniczny lub mój adres mailowy: msemeniuk@onet.pl

Pozdrawiam, Małgorzata Semeniuk