16.04.2020. Temat: Z pomieszanych form ulicy… Poetycki obraz codzienności.
Miron Białoszewski – poeta awangardowy, prozaik, dramatopisarz, inscenizator eksperymentalnych przedstawień teatralnych. Jeden z najbardziej oryginalnych twórców pokolenia, które doszło do głosu na przełomie lat 50 – 60 XX wieku.
Cechy wierszy Białoszewskiego:
- przywiązanie do zwyczajnych rzeczy, powszednich, przyziemnych sytuacji, fascynacja tandetnymi przedmiotami, zniszczonymi sprzętami, kiczem, folklorem podmiejskim – „poeta rupieci”,
- upodobanie do brzydoty, tandety i kalectwa bliskie twórczości turpistów,
- podmiot mówiący zakorzeniony w przeciętności, doceniający jej piękno,
- język utworów zbliżony do mowy potocznej,
- wykorzystywanie kalekich, śmiesznych, „dziwnych” połączeń wyrazowych „poeta języka”,
- zabawa językiem, dowcip językowy, zaciekawienie mechanizmami samoczynnego rodzenia się z chaotycznego strumienia mowy przypadkowych sensów, nieoczekiwanych tematów i obrazów „poeta eksperymentator”– pod tym względem twórczość Białoszewskiego należy do nurtu poezji lingwistycznej (patrz podręcznik str. 296)
- Wykorzystując materiał zawarty w lekcji na platformie e-podręczniki
https://epodreczniki.pl/a/kto-to-jest-ja-co-to-jest-rzeczywistosc/DbmRTEX2M
- zapoznaj się z informacjami na temat poety i nurtu lingwistycznego w poezji;
- przeczytaj wiersz „Wywód jestem`u” i wykonaj polecenia 2.1 –6
- przeczytaj wiersz „Do NN***” i wykonaj polecenia 10.1 – 10.4 i 11
- wykonaj pozostałe zadania (dla chętnych)
2. Przeczytaj wprowadzenie do lektury (podręcznik, str. 297) a następnie dokonaj analizy wiersza według poniższych kryteriów:
- rozpoznanie wstępne – wiersz jest o…
- kto jest podmiotem poznającym?
- kto jest adresatem wykładu?
- co jest przedmiotem poznania?
- jaki sposób poznawania świata jest opisywany?
- jak ten sposób poznania jest wartościowy?
- które cechy wywodu wskazują na konwencję tekstu naukowego (filozoficznego), a które jej przeczą?
- jak jest podkreślona epifaniczność aktu poznania?
- Wnioski
swoje ustalenia porównaj :
komentarz Mariana Stali: „Metafizyczność wierszy Białoszewskiego wiąże się przede wszystkim z zarysowanym w jego granicach projektem egzystencjalnym […] Praktykowana przez poetę postawa przyjmowania wszystkiego, co przyniesie rzeczywistość, okazała się nie tylko postawą autentycznie filozoficzną, głęboką poznawczo, ale też przyniosła jako rezultat jedną z najbardziej indywidualnych i odzwyczajnionych wizji świata, jakie stworzono w polskiej literaturze tego wieku. Pełna interpretacja tej wizji pozostaje […] kwestią otwartą. Czy można precyzyjnie nazwać to, co poeta widział w momentach rozświetlania przedmiotów? Co dostrzegał w rejestrowanych przez siebie mikrozdarzeniach? W tych najistotniejszych przecież kwestiach wciąż więcej jest tajemnicy niż odsłonięcia…” .
( M. Stala Teatr istnienia i teatr niebycia albo czy Białoszewski jest poetą metafizycznym, [w]: Lektury polonistyczne. Literatura współczesna, t. 1, red. R. Nycz i J. Jarzębski, UNIVESITAS, Kraków 1997, s. 388.)
- Przeczytaj wiersz „Głowienie” i wykonaj polecenia do tekstu (podręcznik, str. 298)
- ból głowy (głowienie) pretekstem do rozmyślań (głowić się), zmartwień (głowa boli!);
- podmiot mówiący prowadzi refleksję;
- odczuwa wewnętrzne rozbicie, rozchwianie tożsamości, rozdwojenie (ja – głowa);
- prowadzi wewnętrzny dialog;
- odczuwa niepokój, zagubienie (ciąg pytań);
- stawia filozoficzne pytanie o sens ludzkiego bytu;
- rozważa, czy skupiać się na bólu istnienia, na cierpieniu, czy też oddać się kontemplacji;
- analizuje summę doświadczeń: pustelnicze, samotne życie (tradycja obcowania z Absolutem na Górze Karmel), przemijanie (Kohelet);
- znajduje się między realnością, doczesnością (wieś, kapusta, sierpień, muchy) a metafizyką, wiecznością (znaki kultury judeochrześcijańskiej);
- cierpienie, bliskość śmierci nie oznacza zamknięcia się na doświadczenia życia, lecz umożliwia odkrycie wielu jego sfer na nowo;
- Refleksja egzystencjalna Białoszewskiego.
Białoszewski porusza w swoich utworach również problematykę egzystencjalną (patrz. podręcznik, str.43). Jego refleksja dotyczy sytuacji granicznych w życiu człowieka. W cierpieniu, lęku przed śmiercią, chorobie poeta znajduje nadzwyczajność i głębokie prawdy o ludzkim losie.
Przeczytaj wiersze zamieszczone w podręczniku na stronach 301 -303, a następnie wykonaj polecenia do tekstu.
Zachęcam do obejrzenia wspomnień o Mironie Białoszewskim oraz filmu „Parę osób, mały czas” zrealizowanego na podstawie książki Jadwigi Stańczakowej „Dziennik we dwoje”.
„Parę osób, mały czas”- Jadwiga Stańczakowa jest niewidoma. Mieszkanie z apodyktycznym, nadopiekuńczym ojcem uczyniło z niej osobę niesamodzielną. Spotkanie z Mironem Białoszewskim, człowiekiem nieco ekscentrycznym, poetą i oryginalnym prozaikiem całkowicie odmienia jej życie.Niezaradność Mirona w zwykłych, codziennych sprawach mobilizuje i usamodzielnia Jadwigę, która pełni rolę sekretarza Mirona. Nagrywa na magnetofon dyktowane przez niego teksty, a następnie przepisuje je na maszynie. Poeta odwzajemnia się służąc radą przy pisanym przez nią dzienniku. Nie tylko z powodów pragmatycznych są sobie potrzebni. Łącząca ich szczególna więź wypływa z głębszych potrzeb psychicznych dwóch osób o skomplikowanych życiorysach. Nie pozostaje ona bez wpływu również na twórczość Mirona.
https://culture.pl/pl/wideo/kim-byl-miron-bialoszewski-wspomnienia-wideo
https://vod.tvp.pl/video/pare-osob-maly-czas,pare-osob-maly-czas,263752
Pozdrawiam – Katarzyna Nowak