12.05.2020. Temat: Połowiczny i niezdecydowany charakter… Obraz nowoczesnego miasta.
Awangarda łączona jest zwykle z kultem miasta i urbanizmem. Tymczasem wybitny prozaik awangardowy Bruno Schulz był zwolennikiem antyurbanizmu.
Urbanizm i antyurbanizm to dwa nurty w literaturze XIX i XX wieku. Zwolennicy urbanizmu kojarzyli miasto z nowoczesnością, wygodą i komfortem, antyurbaniści z kolei podkreślali, że miasto jest sferą dehumanizacji, wyobcowania jednostki, jej anonimowości.
|
Miasto |
|
| Przedmiot fascynacji |
Źródło obaw i lęków |
| – miasto jako znak postępu cywilizacyjnego
– miasto jako przestrzeń umożliwiająca wszechstronny rozwój człowieka |
– miasto jako znak rozkładu kultury
– miasto jako przestrzeń osaczająca człowieka |
|
UTOPIA CYWILIZACYJNA |
ANTYUTOPIA |
|
urbanizm |
antyurbanizm |
W opowiadaniu „Ulica krokodyli” , dzięki zastosowaniu groteski i absurdu pisarz ukazał dehumanizację człowieka ( zanikanie wartości, brak poszanowania praw i godności jednostki) w szybko uprzemysławiającym się mieście, a także pozorną świetność i tandetę wielkomiejskiej rzeczywistości.
GROTESKA – kategoria estetyczna występująca w literaturze i sztukach plastycznych. Charakteryzuje się upodobaniem do fantastyki, absurdu, przesady, osobliwości. Miesza w obrębie jednego dzieła odmienne normy estetyczne. W literaturze i sztuce XX wieku jest sposobem przedstawiania świata, który zaczął być odczuwany jako obcy, groźny, nieludzki, niezrozumiały.
ABSURD – inaczej: sprzeczność; polega na braku jednolitych zasad rządzących światem lub na sprzecznościach w tych zasadach.
- Przeczytaj fragmenty opowiadania „Ulica krokodyli” zamieszczone w podręczniku na s. 56-58 lub wykorzystaj link:
https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/sklepy-cynamonowe-ulica-krokodyli.pdf
Przestrzeń
– nowoczesna dzielnica prowincjonalnego miasteczka,
– dzielnica sklepów,
– komercyjny charakter dzielnicy,
– niejednoznaczność przestrzeni: miejsce tandetne, ale i eldorado,
– nijakość dzielnicy (dominacja szarości),
– sztuczność budynków (połowiczny charakter dzielnicy),
– miejsce nastawione na zaspokojenie prymitywnych potrzeb człowieka,
– teatralność przestrzeni,
– ulice tworzą strukturę labiryntu,
– dzielnica fascynuje swoją odmiennością, ale w istocie jest kwintesencją tandety.
Mieszkańcy dzielnicy
– tłum (bohater zbiorowy),
– niezindywidualizowana masa,
– ludzie podobni do siebie,
– ludzie skażeni życiem w dzielnicy handlowej (np. zdemoralizowane kobiety),
– ludzie pozbawieni tożsamości – nijacy (kreatury bez charakteru).
Kreacja narratora – styl narracji
– narracja pierwszoosobowa,
– narrator należy do świata przedstawionego (mieszkaniec miasta),
– subiektywizacja narracji (opis miasta ma charakter refleksyjny, wspomnieniowy).
Poetyka opisu przestrzeni miasta i jego mieszkańców
– nadrealizm (oniryzm),
– groteskowość (ludzie – manekiny, pociąg – wąż i in.)
– szczegółowość opisu,
– poetycki styl opisu (nagromadzenie epitetów metaforycznych, metafor, porównań, animizacji i in.),
– symboliczność.
- Wykonaj polecenia i odpowiedz na pytania:
- W jaką rolę wchodzi narrator opowiadania?
- Porównaj stosunek narratora i mieszkańców starej części miasta do ulicy Krokodyli. Z czego wynika różnica?
- Wskaż elementy obrazowania onirycznego (przedstawienia marzeń sennych)
- Rozpoznaj w opowiadaniu elementy fantastyki, absurdu i humoru.
- Scharakteryzuj kobiety z ulicy
- Omów stosunek narratora do nowoczesnej wielkomiejskości.
- Tworzenie teksu własnego. Wybierz jeden z tematów i napisz wypracowanie. Swoją pracę prześlij do sprawdzenia.
W jaki sposób w utworach literackich bywa kreowana przestrzeń miejska? Omów zagadnienie odwołując się do opowiadania Schulza oraz do innych utworów, np. „Ludzi bezdomnych” Żeromskiego i „Lalki” Prusa. Uwzględnij: wygląd ulic, ludzi, technikę obrazowania.
Miasto potęguje czy łagodzi poczucie samotności? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odnosząc się do poznanego fragmentu prozy Schulza i do innych tekstów kultury.
Pozdrawiam – Katarzyna Nowak