17.04.2020. Temat: Pasek o Duńczykach.
Na poprzedniej lekcji zapoznaliście się z Janem Chryzostomem Paskiem – barokowym Sarmatą. To jednak nie jedyne wcielenie sławnego pamiętnikarza. Fragment, który dziś będziecie analizować ukazuje Paska jako człowieka zaciekawionego światem i odmiennością warunków przyrodniczych i kulturowych Danii.
W części Pamiętników zatytułowanej Rok Pański 1658 Pasek opisał okres stacjonowania wojsk polskich w Danii. Oddziały Stefana Czarnieckiego, w których służył zawodowo Pasek, wchodziły w skład armii koalicji zawiązanej przeciwko Szwedom. Zadaniem korpusu Czarnieckiego było wyparcie wojsk szwedzkich z Królestwa Danii.
Fragment opisu pobytu w Danii nie dotyczy działań bojowych. Bardziej interesujące dla autora okazały się panujące w tym kraju obyczaje, otwartość i szacunek, z jakimi witano przybyszy z Rzeczpospolitej.
- Przeczytaj fragment Pamiętników zamieszczony w podręczniku (str.232) i odpowiedz na pytania 1-7 zamieszczone pod tekstem. Odpowiedzi zapisz w zeszycie przedmiotowym.
Fragmenty „Pamiętników” dotyczące pobytu autora w Danii ujawniają typowe dla Sarmaty cechy. Paska fascynuje wszystko, co nowe. Dla szlachcica charakterystyczna jest ciekawość świata. Obrazowo opisuje egzotyczne dla niego morskie ryby. Podziwia ich niezwykłość. Pasek opisuje również duńskie obyczaje, jednak jednocześnie deprecjonuje to, co obce. Pasek opisując Dunki mówi o ich urodzie i pięknym ubiorze, jednak zawsze dodaje coś, co burzy ten pozytywny obraz. Np. wspomina o drewniakach, które robią nieprzyzwoity hałas. Autor mówi, że ciekawe jest to, że Duńczycy śpią w „szafach”, ale już nie do zaakceptowania jest to, że śpią nago. Podkreśla również wyższość polskich potraw nad duńskimi, stwierdzając, że kaszankę jadaną w Danii, w Polsce daje się tylko psom.
Można więc mówić w przypadku autora o typowej dla Sarmatów megalomanii. Brak mu tolerancji dla tego, co obce. Trudno jednak zarzucić Paskowi ksenofobię – również typową dla siedemnastowiecznej szlachty. Nie przejawia lęku wobec obcych, tylko dowcipkuje na ich temat.
W opowiadaniu Paska charakterystyczny jest kwiecisty styl, wyrazy potoczne i makaronizmy – typowe dla siedemnastowiecznej szlachty.
Pozdrawiam – Katarzyna Nowak