Uncategorized

język polski I BT

18.05.2020. Temat: Barok – powtórzenie wiadomości.

Celem lekcji jest synteza wiadomości na temat literatury epoki baroku, charakterystyka XVII-wiecznego światopoglądu oraz omówienie typowych dla epoki toposów.

  1. Na początek zastanów się i dokończ zdania:

W literaturze baroku podoba mi się…

W literaturze baroku nie podoba mi się…

 

  1. Zapoznaj się z mapą myśli dotyczącą baroku – podręcznik, s.232 – 233

SZTUKA BAROKU – dynamizm, ekspresja, światłocień, asymetria, obfitość, bogactwo zdobień.

CZŁOWIEK BAROKU – niepokój, sprzeczności, kontrasty, niepewność, emocje.

SŁOWNICTWO CHARAKTERYSTYCZNE DLA EPOKI – makaronizm, marinizm, koncept, sarmatyzm, vanitas, kontrreformacja, pamiętniki, hiperbola,

LITERATURA

NURT METAFIZYCZNY NURT DWORSKI

NURT ZIEMIAŃSKI/SARMACKI

vanitas

rozdarcie wewnętrzne

oparcie w Bogu

 

Mikołaj Sęp Szarzyński

flirt, żart

koncept

marinizm

 

Jan Andrzej Morsztyn

sarmatyzm

pamiętniki

makaronizmy

 

Jan Chryzostom Pasek

 

 

  1. Epoka baroku trwała w Polsce i Europie Środkowej ok. 150 lat. Twórcy barokowi znacznie rozszerzyli paletę tematów literackich. Obrazy świata, Boga i człowieka stały się bardziej zróżnicowane, kontrastowe wieloznaczne. Oto krótka informacja na temat stosunku do ciała, świata i Boga trzech reprezentantów literatury barokowej – Sępa Szarzyńskiego, Naborowskiego i Morsztyna.

Mikołaj Sęp Szarzyński Daniel Naborowski

Jan Andrzej Morsztyn

Ciało Jest wrogiem człowieka

Jest przeciwnikiem człowieka

Jest znakiem jego grzesznej natury

Jest słabe

Jest źródłem pokus

Jest nietrwałe Podlega władzy czasu Ulega rozkładowi

Jest pokarmem dla czasu

Może kryć w sobie piękno absolutne

Jest nietrwałe (podlega władzy śmierci)

Jest piękne

Jest źródłem rozkoszy, przyjemności

Świat Plac boju Nieskończona przestrzeń kosmiczna Przestrzeń zagubienia człowieka

Przestrzeń walki między Bogiem a „Hetmanem Ciemności”

Elementy świata tworzą jedno uniwersum

Rzeczy świata tego łączą się z sobą na zasadzie korespondencji

Jest wieczny, choć podlega władzy czasu

Mimo tego że jest nietrwały, jest piękny Człowiek poznaje go jedynie w wymiarze doczesnym
Bóg Jedyna nadzieja dla człowieka

Jedyna istota zdolna przeciwstawić się szatanowi

Źródło łaski, zbawienia

Jedyny stały punkt odniesienia dla śmiertelnika

Nie podlega władzy czasu (istnieje poza czasem)

Karzący Sędzia

Jego istnienie pozostaje tajemnicą, co nie jest istotnym problemem z perspektywy życia doczesnego (sceptycyzm poznawczy)
Postawa człowieka  Postawa aktywna: życie to walka z pokusami świata doczesnego oraz z własnymi słabościami Człowiek pragnie zostać Żołnierzem Chrystusowym Postawa bierna Człowiek powinien zdystansować się do rzeczy świata tego, bo są one źródłem nietrwałego piękna Bojaźń Boża Libertyn (hedonista) Postawa aktywna (czerpanie z życia doczesnego maksimum rozkoszy, która jest źródłem szczęścia)

 

  1. Cechy baroku:

Barok jest epoką przeciwieństw.

  • Ludzie fascynują się nauką, oddając się rozważaniom religijnym (i odwrotnie).
  • Ludzie, poszukując religii gwarantującej im życie wieczne, ulegają licznym konwersjom.
  • Sztuka oparta jest na kontrastach, dysonansach.
  • Topika religijna wykorzystywana bywa przez autorów w erotykach.
  • Ludzie pragną i zbawienia, i ziemskich rozkoszy (są rozdarci, zagubieni).
  • Ekstaza religijna towarzyszy ekstazie cielesnej (przypomina ją?).
  • Postępowi cywilizacyjnemu towarzyszą prześladowania mniejszości religijnych, etnicznych, światopoglądowych.
  • Libertynizm – dewocja.
  • Piękno – brzydota.

 

Epoka baroku jest niezwykle istotna ze względu na początek kształtowania się nowożytnego patriotyzmu.

  • W XVII w. kształtują się podstawy myślenia nacjonalistycznego.
  • Wspólnoty etniczne tworzą odrębne struktury oparte na schemacie „swój–obcy”, które istnieją do dziś.
  • W okresie baroku trwały wojny o charakterze religijnym, co stało się podstawą kształtowania postaw fundamentalistycznych.
  • Narody określają swoje pochodzenie, co ma dowodzić ich odmienności, wyjątkowości itd.
  • Wojny mają charakter nacjonalistyczny.

 

Światopogląd ludzi baroku jest podobny do światopoglądu współczesnego człowieka.

  • Człowiek boi się śmierci.
  • Człowiek boi się upływu czasu (wie, że podlega władzy czasu).
  • Granice poznania nieustannie się poszerzają (współczesny człowiek jest obywatelem nieskończonego kosmosu).
  • Współcześnie popularne są postawy sceptyczne.
  • Człowiek przeżywa kryzys religijny.
  • Współczesna sztuka dąży do wstrząśnięcia odbiorcami za wszelką cenę.
  • Współcześni Polacy przypominają Sarmatów (w negatywnym i pozytywnym aspekcie).

 

  1. Rozwiąż krzyżówkę. Wyjaśnij znaczenie odgadniętego hasła i spróbuj podać podanie konkretne przykłady utworów literackich realizujących tę zasadę estetyczną. Odpowiedź prześlij.

Barok – krzyżówka

6. Sprawdź się. Podejmij próbę odpowiedzi na pytania powtórzeniowe – podręcznik, s. 235

Pozdrawiam – Katarzyna Nowak