22.04.2020 r.
Temat: Powtórzenie wiadomości przed maturą- dramaturgia Tadeusza Różewicza.
Dzień dobry,
Na dzisiejszych zajęciach proponuję powtórzenie wiadomości z twórczości T..Różewicza.
Proszę wejść na stronę https://epodreczniki.pl/a/dramat-tozsamosci/D4mPp93Li i przeanalizować treści i komentarze dotyczące dramatów T. Różewicza.
Szczególną uwagę proszę zwrócić na debiut dramatopisarski poety, czyli „Kartotekę” oraz na „Kartotekę rozrzuconą”, która powstała w 1992 roku, wiele lat po napisaniu debiutanckiego dramatu.
Na stronie znajdziecie szczegółową analizę twórczości Różewicza, informacje o twórcy oraz fragmenty utworów do samodzielnej analizy i polecenia do tekstów.
Zapamiętaj!
- „Kartoteka” Różewicza to nowoczesna koncepcja teatru – z antybohaterem w roli głównej. Jest to też bunt przeciw starym szablonom i konwencjom teatralnym.
- Dramat prezentuje koncepcję człowieka – bohatera nowych czasów, powojennej współczesności. Bierność, bezwład, życie w rozsypce, zwątpienie w wartości konstruują tę postać. Określa ją piętno wojny, ale jako Everyman potrafi być ponadczasowy.
- Dramat prezentuje obraz rzeczywistości – nowych czasów, które „są niby duże, ale ludzie trochę mali”. Brak wielkich idei, które się już wypaliły, fałsz, zmęczenie, uległość, śmieszność, karłowatość –tak prezentuje się groteskowa rzeczywistość współczesna.
Ważne pojęcia!
- Kartoteka – zbiór kart zawierających określone informacje, ułożonych według danego systemu w segregatorze, szufladzie itp. Może być biblioteczna, policyjna, medyczna. Często systemem porządkującym karty jest alfabet. Autor dramatu wykorzystuje przenośne znaczenie słowa i mamy do czynienia z kartoteką, która była niegdyś uporządkowana, lecz uległa rozsypce.
- Everyman – Jedermann – Człowiek-Każdy. Jest to model bohatera, który wywodzi się aż ze średniowiecza, z moralitetu, ale wskrzeszony został przez literaturę współczesną. Człowiek-Każdy jest reprezentantem każdego człowieka, całej zbiorowości ludzkiej. Dlatego pozbawiony jest cech indywidualnych: imienia, wyglądu, biografii – to człowiek w sensie ogólnym.
- Antybohater– to tutaj zaprzeczenie tradycyjnego bohatera dramatu, który jest postacią aktywną i stymulatorem całej akcji. Jego definicyjną cechą jest działanie – czy to w dramatach klasycznych, czy w komedii, czy w romantyzmie – na nim opiera się konstrukcja utworu teatralnego. Bohater Kartoteki jest bierny, dlatego jest „Antybohaterem”.
- Kreacjonizm był tendencją, która zdominowała lata 60., nie tylko zresztą w teatrze. Rzecz polegała na tym, by tworzyć dzieło, które nie powiela, nie naśladuje rzeczywistości, lecz kreuje – czyli stwarza na scenie – świat nowy, wytwór wyobraźni autora. Stąd uprawnione i możliwe są wszelkie odkształcenia świata: w formie groteski i w pomysłach językowych, jako poruszanie tematów tabu i jako teatr poetycki czy ekspresjonistyczny. Kreacjonizm jest pojęciem związanym z awangardowym nurtem w dramaturgii.
- Symultanizm – technika polegająca na równoczesnym prezentowaniu wydarzeń, które dzieją się w różnych miejscach. Jednoczesność taką wykorzystuje się nieraz w filmie (podział ekranu na mniejsze sceny – klatki)
- Synchronia czasu– współistnienie, jednoczesność występowania zdarzeń, przedstawienie ich nie w chronologicznym następstwie, lecz jakby równocześnie – w jednej płaszczyźnie czasu.
- Surrealizm– to nowatorski kierunek w literaturze i sztuce XX w., który odwołał się do głębszych pokładów ludzkiej psychiki: podświadomości – ujawnionej we śnie, wizjach, halucynacji. W konsekwencji operuje często poetyką snu (oniryczną).
- Collage – (czyt. kolaż) – technika w sztukach plastycznych, polegająca na łączeniu w jednym dziele sztuki różnych materiałów i technik. np. kompozycja artystyczna wykonana z druków, fotografii, wycinków z gazet, szkła naklejanych na płótnie. Po raz pierwszy zastosowali ją kubiści.
- „Realizm poetycki”– termin używany przez Tadeusza Różewicza w odniesieniu do własnych dramatów. Polega na kontynuacji porządku poezji w dramacie – na takim posługiwaniu się elementami realistycznymi, należącymi do rzeczywistości, które w efekcie da wartość uogólnienia i metafory, a nie odtworzenie rzeczywistości.
Zachęcam również do zapoznania się z zamieszczonymi na stronie e-podręczniki tekstami:
- Andrzeja Skrendo „Przodem Różewicz”,
- Richarda Schechnera „Performatyka. Wstęp”
- Eriki Fischer‑Lichte „Estetyka performatywności”
Dodatkowo na temat twórczości Różewicza możecie poczytać na stronie https://culture.pl/pl/artykul/dramaturgia-tadeusza-rozewicza
Kartotekę w reż. Konrada Swinarskiego znajdziesz na stronie
https://www.youtube.com/watch?v=FYC5gX3n180
Pozdrawiam i życzę powodzenia na egzaminie maturalnym.
Bożena Kusiuk