Drodzy Uczniowie,
na dzisiejszej lekcji po raz kolejny przyjrzymy się gramatycznym pułapkom w języku polskim.
Temat: Ćwiczenia ortograficzne. Rzeczowniki typu muzeum, liceum, technikum.
- Osobliwości w odmianie wyrazów
Fleksja (nauka o odmianie wyrazów) jest działem morfologii (nauki o budowie wyrazów).
Polska fleksja jest bardzo regularna – to pocieszenie przede wszystkim dla cudzoziemców, chcących opanować polszczyznę. Niemniej jednak pamiętajmy o wyjątkach wśród tych regularności. Na szczęście, fleksyjne pułapki należą do najłatwiejszych w gramatyce.
- Deklinacja
Trzeba podkreślić, że w polskiej gramatyce mamy siedem przypadków. Są to: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik oraz wołacz.
Rozpoznajemy je dzięki pytaniom diagnostycznym:
mianownik – kto? co?; symbol M.
dopełniacz – kogo? czego?; symbol D.
celownik – komu? czemu?; symbol C.
biernik – kogo? co?; symbol B.
narzędnik – kim? czym?; symbol N.
miejscownik – o kim? o czym?; symbol Mc., Ms. albo Msc.
wołacz – bez pytania; symbol W.
Wiele z tych pytań może mieć nieco inną postać – wtedy, gdy do zaimka dołączy się przyimek. Pytanie dopełniacza to więc także z kogo? z czego?, a właściwym przyimkiem dla miejscownika może być także wyraz na kim? na czym?
Dla typowych rzeczowników można podać właśnie taką siódemkę w obu liczbach: pojedynczej i mnogiej – w sumie więc czternaście form fleksyjnych, z których wybrane mogą się powtarzać.
- Rzeczowniki typu muzeum, liceum, technikum.
Rzeczowniki, którym przypisano rodzaj nijaki i które kończą się przy tym na -um, są nieodmienne w liczbie pojedynczej. Można także powiedzieć, że te wyrazy, czyli rzeczowniki liceum, muzeum, technikum itp. przyjmują w tej liczbie taką samą postać we wszystkich przypadkach. To kwestia umowy. Niepodważalny jest natomiast fakt zmiany końcówek fleksyjnych w liczbie mnogiej: muzea, muzeów, muzeom itd.
Przypadek Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik (kto? co?): muzeum muzea
Dopełniacz (kogo? czego?): muzeum muzeów
Celownik (komu? czemu?): muzeum muzeom
Biernik (kogo? co?): muzeum muzea
Narzędnik (z kim? z czym?): muzeum muzeami
Miejscownik (o kim? o czym?): muzeum muzeach
Wołacz (hej!): muzeum muzea
To są małe muzea / Nie wyobrażam sobie wakacji bez zwiedzania małych muzeów/ Dzięki tym małym muzeom poznałam interesujące fakty/ Lubię małe muzea/ Współpracujemy z małymi muzeami/ Byliśmy w małych muzeach.
- Chętnych zapraszam do pogłębienia wiedzy gramatycznej na stronie e-podręczniki
https://epodreczniki.pl/a/odmiana-rzeczownika-i-przymiotnika/D1DL299KT
- Wykonajcie pisemnie ćwiczenie 1 ze strony 72 podręcznika i prześlijcie na mojego e-maila.
Pozdrawiam
Agnieszka Piekarska