Uncategorized

Język polski 4.06. 2020 r.

Drodzy Uczniowie,

na dzisiejszej lekcji po raz kolejny przyjrzymy się gramatycznym pułapkom w języku polskim.

Temat: Ćwiczenia ortograficzne. Rzeczowniki typu muzeum, liceum, technikum.

  1. Osobliwości w odmianie wyrazów

Fleksja (nauka o odmianie wyrazów) jest działem morfologii (nauki o budowie wyrazów).

Polska fleksja jest bardzo regularna – to pocieszenie przede wszystkim dla cudzoziemców, chcących opanować polszczyznę. Niemniej jednak pamiętajmy o wyjątkach wśród tych regularności. Na szczęście, fleksyjne pułapki należą do najłatwiejszych w gramatyce.

  1. Deklinacja

Trzeba podkreślić, że w polskiej gramatyce mamy siedem przypadków. Są to: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik oraz wołacz.

Rozpoznajemy je dzięki pytaniom diagnostycznym:

mianownik – kto? co?; symbol M.

dopełniacz – kogo? czego?; symbol D.

celownik – komu? czemu?; symbol C.

biernik – kogo? co?; symbol B.

narzędnik – kim? czym?; symbol N.

miejscownik – o kim? o czym?; symbol Mc., Ms. albo Msc.

wołacz – bez pytania; symbol W.

Wiele z tych pytań może mieć nieco inną postać – wtedy, gdy do zaimka dołączy się przyimek. Pytanie dopełniacza to więc także z kogo? z czego?, a właściwym przyimkiem dla miejscownika może być także wyraz na kim? na czym?

Dla typowych rzeczowników można podać właśnie taką siódemkę w obu liczbach: pojedynczej i mnogiej – w sumie więc czternaście form fleksyjnych, z których wybrane mogą się powtarzać.

  1. Rzeczowniki typu muzeum, liceum, technikum.

Rzeczowniki, którym przypisano rodzaj nijaki i które kończą się przy tym na -um, są nieodmienne w liczbie pojedynczej. Można także powiedzieć, że te wyrazy, czyli rzeczowniki liceum, muzeum, technikum itp. przyjmują w tej liczbie taką samą postać we wszystkich przypadkach. To kwestia umowy. Niepodważalny jest natomiast fakt zmiany końcówek fleksyjnych w liczbie mnogiej: muzea, muzeów, muzeom itd.

Przypadek                                                              Liczba pojedyncza                                    Liczba mnoga

Mianownik (kto? co?):                                                  muzeum                                                 muzea

Dopełniacz (kogo? czego?):                                         muzeum                                               muzeów

Celownik (komu? czemu?):                                          muzeum                                               muzeom

Biernik (kogo? co?):                                                     muzeum                                                  muzea

Narzędnik (z kim? z czym?):                                        muzeum                                                 muzeami

Miejscownik (o kim? o czym?):                                     muzeum                                                 muzeach

Wołacz (hej!):                                                               muzeum                                                    muzea

To są małe muzea / Nie wyobrażam sobie wakacji bez zwiedzania małych muzeów/ Dzięki tym małym muzeom poznałam interesujące fakty/ Lubię małe muzea/ Współpracujemy z małymi muzeami/ Byliśmy w małych muzeach.

  1. Chętnych zapraszam do pogłębienia wiedzy gramatycznej na stronie e-podręczniki

https://epodreczniki.pl/a/odmiana-rzeczownika-i-przymiotnika/D1DL299KT

  1. Wykonajcie pisemnie ćwiczenie 1 ze strony 72 podręcznika i prześlijcie na mojego e-maila.

Pozdrawiam

Agnieszka Piekarska