Uncategorized

język polski 2 FTP

14.05.2020 r.

TEMAT: Te usta pełne i tak czerwone… Życie erotyczne w Lipcach.  

Cele lekcji:

  • określenie relacji rodzinnych wiążących głównych bohaterów utworu;
  • scharakteryzowanie relacji między mężczyznami a kobietami w społeczności chłopskiej;
  • wskazanie prawa natury oraz narzuconych przez kulturę i religię zasad regulujących życie emocjonalne bohaterów;

Przebieg lekcji:

  1. Wprowadzenie w problematykę zajęć.

Problematyka związków miłosnych należy do najpopularniejszych motywów literackich. Przypomnijcie sobie Iliadę Homera, opisującej losy wojny trojańskiej, która według mitu wybuchła w wyniku porwania przez Parysa pięknej Heleny. Podobna opowieść jest kanwą fabularna utworu Reymonta. Miłość i zdrada oraz rywalizacja dwu mężczyzn o jedną kobietę.

W literaturze przełomu XIX i XX wieku erotyka stanowiła  alternatywę dla nastrojów dekadenckich. Seksualność człowieka była jednym z elementów  naturalizmu. Zgodnie z zasadami literackiego naturalizmu pisarz był badaczem i obserwatorem, w szczególności obserwatorem ludzi. Czas powstania „Chłopów” Reymonta to okres narodzin antropologii kulturowej, która za cel postawiła sobie badanie ludzkich kultur w celu dotarcia do uniwersalnych prawd o człowieku.

Lipce można potraktować jako teren eksperymentalnych badań antropologicznych nad zamknięta społecznością ludzką. Gromada żyje według określonych zasad, których przekroczenie grozi jednostce wyrzuceniem poza nawias społeczności, ma  własną moralność zbiorową. Każdy ma tu swoje wyznaczone  miejsce, choćby było najbardziej poślednie. Bohaterowie indywidualni to członkowie rodziny Borynów i osoby z nimi związane, włączone w konflikt. Przypominam, że postacie te mają cechy archetypiczne: ojciec i syn walczą o władzę ( ziemię) i o kobietę.

Przeczytaj co o Jagnie napisał Kazimierz Wyka, w książce  Reymont, czyli ucieczka do życia.

…Jej wyobcowanie z gromady, jej erotyczna amoralność to nie tylko kreacja kobiety z ducha Przybyszewskiego. W tej zachłannej na życie i kochanków piękności widnieją rysy Heleny, żony Menelaja, o którą potoczy się wielka waśń epicka; poprzez postać Heleny coraz bardziej zmitologizowane rysy Bogini Płodności, dla której prawem najwyższym jest akt miłosny, a obojętni są jego kolejni sprawcy.  

 W Jagnie odnajdujemy archetyp pięknej Heleny lub nawet, jak sugeruje Kazimierz Wyka, pradawnych żeńskich bóstw płodności. Każda pora roku wiąże ją z innym kochankiem- jesień- Boryna, zima- Antek, wiosna- wójt, lato- Jaś

  1. Interpretacja fragmentów powieści zamieszczonych w podręczniku.

Proszę  zapoznać się z dwoma fragmentami powieści zamieszczonymi w podręczniku (s. 151, s. 152–153). Spróbuj określić, co je łączy, jaka jest ich funkcja w kontekście fabuły I tomu?

Zauważ, że fragment pierwszy Rozmowa o Jagnie ( z rozdziału I) przedstawia plotki lipieckich kobiet na temat rozwiązłego postępowania Jagny, fragment drugi, Tęsknota Antka ( z rozdziału X),  dzięki zastosowaniu mowy pozornie zależnej oraz elementów monologu wewnętrznego, ukazuje perspektywę Antka, kochanka Jagny.

  1. Odczytanie relacji między jednostką a gromadą.
    1. Zasady życia w społeczności lipieckiej, nakazy kulturowe (perspektywa gromady)- fragment I:
      • trzeba być pracowitym;
      • należy szanować ziemię;
      • trzeba być użytecznym dla gromady;
      • należy żyć zgodnie z etyką chrześcijańską;
      • trzeba żyć zgodnie z prawami stanowionymi przez gromadę;
      • należy żyć skromnie;
      • należy szanować rodzinę;
      • należy szanować starszych (wolę ojca);
      • nie można żyć w związku z własną matką (grzech / kazirodztwo); – grzesznik zawsze zostaje ukarany przez Boga.
    2. Ukryte pragnienia mieszkańców (perspektywa Antka)- fragment II:
      • chęć utrzymywania bliskich kontaktów z Jagną;
      • rozwiązłość (uleganie popędowi seksualnemu);
      • wolność (życie zgodne z pragnieniami seksualnymi);
      • traktowanie ojca jako rywala (myśl o zabiciu własnego ojca).

W prezentowanych w podręczniku fragmentach powieści Reymonta tragizm jest widoczny przede wszystkim w kreacji Antka. Monolog wewnętrzny bohatera ujawnia istniejący w nim konflikt między zasadami organizującymi życie lipieckiej gromady (np. ojcowa ona, to i obca; co powie stary, co ludzie, co wieś) a jego pragnieniami (np. chciało mu się ojcu do oczu stanąć i rzec: nie możecie się z Jagną żenić, bo ona moja!). Dodatkowo, wewnętrzny konflikt Antka zyskuje tragiczny wymiar dzięki świadomości bohatera i jego przekonaniu, że związek z Jagną byłby grzechem, ukaranym przez Boga.

Zwróć uwagę na to, w jaki sposób bohaterowie powieści mówią / myślą o erotyce.
a) perspektywa gromady:
– sformułowania odnoszące się do rozwiązłego życia kobiety (puścić pod pierzynę; cieka się on za Jagną kiej ten pies; jak za suką, tak chłopaki za nią ganiają);

b) perspektywa Antka:
– fizyczne aspekty pożądania (ręce mu drżały, oczy rozbłysły i dreszcz go przechodził mocny, ognisty, aż się zatoczył był w gorączce);

– emocje bohatera (budziło się znowu kochanie i wznosiła swój łeb kolczasty tęskność bolesna);

-charakteryzowanie miłości w kategoriach relacji zwierzęcych (bo to jedną noc na deszczu i chłodzie warował jak ten pies przed jej chałupą!);

– pejzaż mentalny (Ale przyszły nań wspomnienia, wypełzły skądściś, z tych pól nagich…).

Praca domowa:

  1. Proszę sporządzić notatkę z dzisiejszych zajęć w zeszycie przedmiotowym.
  2. Na podstawie przywołanego cytatu spróbuj określić stosunek bohaterów „Chłopów” do kobiet. Zastanów się, czy jest to charakterystyczny przejaw mentalności XIX‑wiecznej.
    ”Nie mówił on żonie, co go żarło we wątpiach, ni co mu leżało na sercu, niby węgiel rozżarzony, bo aniby mógł wypowiedzieć, niby zrozumiała go dobrze…Zwyczajnie, jak kobieta, co ni pomyślenia nie ma, ni niczego nie wymiarkuje sama, ino zyje se jako ten cień padający od człowieka”

 Odpowiedzi proszę przesłać na mojego maila b.kusiuk@wp.pl , do 15.04.2020r.

Pozdrawiam- Bożena Kusiuk