5.05.2020 r.
TEMAT: Sen, muzyka, granie, bajka… Relacje między inteligencją a ludem w „Weselu”.
Jest to druga lekcja z cyklu godzin poświęconych na omówienie „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego.
Na pierwszej lekcji zapoznaliście się z genezą dramatu, okolicznościami powstania utworu, bohaterami, oraz obrazem chłopów przedstawionym w dramacie Wyspiańskiego. Na dzisiejszych zajęciach omówimy relacje między inteligencją a ludem.
W „Weselu” Stanisław Wyspiański poddaje krytyce modną w czasach modernizmu ludomanię (chłopomanię).
Chłopomania (ludomania) – przesadne, nacechowane egzaltacją interesowanie się chłopstwem; fascynacja ludem, jego siłą, prostotą, barwnością, obyczajowością. Chłopomania była charakterystyczna dla okresu Młodej Polski. Przejawem ludomanii wśród młodopolskich artystów były np. małżeństwa z chłopkami.
- Charakterystykę inteligencji przeprowadzimy w oparciu o znajomość aktu I dramatu. Tekst utworu dostępny na stronie https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/wesele.html.
Przypomnij sobie bohaterów dramatu należących do inteligencji- (podręcznik, s. 122). Wyszukaj w tekście dramatu wypowiedzi bohaterów, którzy idealizują wieś.
Zwróć uwagę, że idealizacja i mitologizacja wsi widoczna jest w wypowiedziach Pana Młodego, Poety, Dziennikarza i Gospodarza, Przedstawiciele inteligencji zwracają uwagę na:
- liczne zalety chłopów,
- piękno kobiet podkreślone przez barwny, odświętny strój,
- szczerość, spontaniczność uczuć,
- witalność, zdrowie,
- urodę wsi i sielankową wizję życia.
- Typowym przykładem chłopomana jest Pan Młody:
- egzaltowany, ujawniający spontaniczne, naturalne uczucia;
- zachwycony strojem żony – jak z lalki z Sukiennic – i folklorem (lud krasny, kolorowy);
- pobudzony swojską urodą żony (światłem gorą lica);
- ma stereotypowy obraz wsi (modrzewiowy dwór, brzózki, sad, pszczoły, zboże, słońce);
- ma uproszczone wyobrażenie o życiu chłopów (chodzenie boso, bez bielizny – źródłem zdrowia, witalności);– nie zna obyczajów;
- traktuje wieś jako temat twórczości (kiedyś wszystko to opiszę).
- Ważna rolę w dramacie Wyspiański przypisał Gospodarzowi, który miał być swoistym pomostem między wsią a miastem i potencjalnym przywódcą powstania narodowego.
Proszę przypomnieć sobie fakty biograficzne z życia pierwowzoru postaci literackiej ( podręcznik, s. 122) a następnie przeczytać wskazane fragmenty utworu, zwracają uwagę na następujące zagadnienia:
- opinię Gospodarza o chłopach współczesnych i dawnych (akt I, scena 24, 30),
- opinię Gospodarza o inteligentach (akt II, scena 30),
- refleksję o przyczynach zbliżenia, sojuszu z chłopami (akt I, scena 30).
Zwróćcie uwagę na trzeźwość myślenia Gospodarza, wiarę w lud i dobrą wolę inteligentów dążących do zgody społecznej, a jednocześnie jego dystans wobec mitycznych i heroicznych potrzeb duchowych Polaków, świadomość zagrożeń wynikających z cech stanowych chłopów.
- Charakterystyka chłopów i inteligencji poparta cytatami z utworu.
| CHŁOPI | INTELIGENCJA |
| z takich jak my był Słowacki
dumni z własnego rodowodu sięgają do historii |
panowie dużo by już mogli chcieć ino oni niechcom chcieć
bierni, niezdolni do walki, leniwi, egoiści |
| Panowie to nijak nie wiedzą, że chłop chłopskim rozumem trafi choćby było i daleko
na swój sposób mądrzy, rozumni, optymiści, wiedzą, że panowie wątpią w nich, mają świadomość różnic stanowych |
ja myślę, że w waszej parafii świat dla was dosyć szeroki
nie chcą, aby chłopi mieszali się w politykę, wiedzą, że wieś jest zacofana, ale nie chcą tego zmieniać |
| zapalni jak sucha słoma
pełni zapału, chęci, ale zapał ten nietrwały jest i szybko się wypala |
u nas wszystko dramatyczne, w wielkiej skali, niebotyczne
wszystko wyolbrzymiają, upiększają, idealizują, przewartościowują |
| chłop potęgą jest i basta
tylko na wsi dusa co się z fantazyją rusza mają świadomość własnej potęgi, wiedzą, że w nich leży siła i potęga narodu |
Wy a wy — co wy jesteście: wy się wynudzicie w mieście, to się wam do wsi zachciało
zainteresowanie wsią spowodowane jest nudą, szukaniem nowej rozrywki |
| my tu gotowi
są gotowi do walki, patrioci, ale bez przywódcy |
Pon się boją we wsi ruchu Pon nos obśmiwają w duchu
kpią z chłopów, ich zapału, dążeń, odwagi, zapału do walki, sami boją się odpowiedzialności, nie chca jej brać na swoje barki |
| Niech na całym świecie wojna, byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna
krytykowani za obojętność, niewiedzę wobec losów kraju, świata, żyjący we własnym świecie, egoiści |
wyście sobie, a my sobie każden sobie rzepkę skrobie
podzieleni, brak porozumienia z chłopami, każdy martwi się o siebie, wszyscy godzą się na ten podział |
WNIOSKI:
| Chłopi są materialistami, egoistami, nieodpowiedzialni, niedojrzali, pełni słomianego zapału, energiczni, pazerni, egoistyczni, niezorganizowani. | Inteligenci są próżni, bierni, niezdolni do czynu, słabi, bojaźliwi, unikający odpowiedzialności, nieufni wobec chłopów, znudzeni. |
7. Podsumowanie:
Sojusz między chłopami a inteligencją nie jest możliwy, gdyż więcej ich dzieli niż łączy. Chłopi są silni i chętni do walki, ale nie potrafią sami zorganizować powstania. Inteligenci mogliby poprowadzić chłopów, ale nie dojrzeli jeszcze do tak wielkiej sprawy, jaką jest powstanie.
Relacje między chłopami a inteligencją przedstawia poniższa tabela.
| Jak jest? | Jak powinno być? |
| – brak porozumienia między inteligencją a chłopami
– pozorna zgoda i wzajemna akceptacja, ukryte animozje (nieautentyczność relacji) – wady inteligencji (bierność, marazm, chłopomania, poczucie wyższości, postrzeganie życia przez pryzmat literackich wyobrażeń) oraz chłopów (brak umiejętności panowania nad emocjami, zapalczywość, skłonność do agresji) |
– naród zdolny do współdziałania |
| Dlaczego nie jest tak, jak powinno być? | Co można zrobić, aby zmienić ten stan rzeczy? |
| – nieznajomość wiejskich realiów oraz lekceważenie chłopów przez inteligentów
– dekadentyzm inteligentów – powierzchowność zainteresowania wsią, postrzeganie jej przez pryzmat wiejskiego folkloru – wydarzenia z przeszłości (rabacja galicyjska) |
– zjednoczenie w imię wyższego celu (walki o niepodległość)
– wykorzystanie siły i zapału chłopów oraz potencjału inteligentów jako przywódców powstania (zaprzepaszczona szansa – zapowiedź problematyki następnej lekcji) |
Praca domowa:
- Proszę napisać notatkę z dzisiejszych zajęć w zeszycie przedmiotowy.
- Na następnych zajęciach w czwartek, zapoznacie się z ekranizacją „Wesela”.
- Na przyszły wtorek- 12 maja 2020 r. zapowiadam sprawdzian z „Wesela”, który będzie dostępny na stronie epodręczniki, od godz. 12.35.
- Proszę czytać kolejną lekturę, którą są „Chłopi” Reymonta.
Pozdrawiam- Bożena Kusiuk