28.04.2020 r.
TEMAT: Słowa i ich znaczenia.
Dzień dobry,
Dzisiejsze zajęcia rozpoczniemy- tak jak zapowiadałam- od kartkówki z ostatnich zajęć. O godz. 9.45 proszę się zalogować na stronę https://epodreczniki.pl/ , następnie otwieracie „Kartkówkę z lektury „Don Kichot” i rozwiązujecie zadania. Kartkówka będzie dostępna przez 15 minut- od 9.45 do 10.00. Po ukończeniu proszę się wylogować. Dziękuję.
Przechodzimy do dzisiejszego tematu lekcji.
Celem dzisiejszych zajęć jest analiza leksykalno- semantyczna wierszy barokowych J. A. Morsztyna.
Wprowadzenie:
Na znaczenie wyrazu składa się jego treść i zakres.
Treścią wyrazu nazywamy zespół cech pozwalających określić, co ten wyraz znaczy, a zakres wyrazu dotyczy ogółu przedmiotów nazywanych tym wyrazem.
Wykonaj krótkie ćwiczenie: Na podstawie dwóch zdań, „Kasia spacerowała z psem” i „Kasia spacerowała z jamnikiem”, zastanów się, który z wyrazów ma bogatszą treść, a uboższy zakres.
Zwróć uwagę na zależności między treścią a zakresem wyrazu.
Zauważ, że im bogatsza, bardziej szczegółowa jego treść, tym węższy zakres, i odwrotnie.
Przeczytaj wykład w podręczniku(str. 197-198), na temat znaczenia i wieloznaczności słów, czyli polisemii.
Zapamiętaj, że ze względu na swoje znaczenie słowa mogą pozostawać wobec siebie w różnych relacjach:
SYNONIMIA to relacja między wyrazami o tym samym lub bardzo podobnym znaczeniu. Wyrazy, które wchodzą w taką relację nazywamy synonimami– wyrazami bliskoznacznymi, np. miłość- kochanie, sympatia, amory.
ANTONIMIA, czyli związek łączący słowa o przeciwstawnych znaczeniach. Wyrazy o znaczeniach przeciwstawnych to antonimy, np. miłość- nienawiść.
HOMONIMIA, czyli identyczność brzmienia i pisowni wyrazów mających różne znaczenia i zwykle też różne pochodzenie. Homonimami są np. bal (jako zabawa) – bal ( jako ociosany pień drzewa).
Wykonaj ćwiczenie: W poniższym tekście Tomasza Olbratowskiego odszukaj i zanalizuj przykłady gier językowych opartych na:
a) wieloznaczności wyrazów,
b) częściowej homonimii,
c) wykorzystaniu słownictwa związanego z wodą w utartych połączeniach wyrazowych.
Tekst:
Tomasz Olbratowski (RMF FM)
[…] pewien fryzjer z Tajlandii […] wpadł na dość niezwykły sposób uprawiania swojego zawodu. Proponuje on swoim klientkom strzyżenie pod wodą. W zakładzie zainstalował basen, gdzie w akwalungu schodzi pod wodę wraz z klientką […] – stanowią w dwójkę parę wodną. […] Bardzo dobrze pod wodą wychodzą fale, a specjalnością zakładu jest fryzura o nazwie „mokra Włoszka”. Jeśli klientka chce sobie utlenić włosy albo zafarbować wodoodrosty, to wtedy fryzjer napełnia basen wodą utlenioną. […] Poza tym klientka nie może wynurzać się przed fryzjerem, bo go wszelkie wynurzenia nudzą.
Sprawdź, czy poprawnie wykonałeś polecenie- otwórz plik- ćwiczenie- odpowiedzi
Przykłady omawianych na dzisiejszych zajęciach zjawisk można odnaleźć w wierszach J.A. Morsztyna.
Przeczytaj wiersz J.A.Morsztyna Cuda miłości. Sonet, dostępny na stronie https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/cuda-milosci-karmie-frasunkiem-milosc-i-mysleniem.html lub w podręczniku na str. 198
Czytając wiersz barokowy zwróć uwagę na leksykalne środki wyrazu zastosowane przez barokowego twórcę.
Odpowiedz na pytania:
- W jakim znaczeniu występuje w wierszu słowo „miłość”? Odwołaj się do znaczeń tego słowa, podanych w słowniku języka polskiego, które znajdziesz na stronie https://sjp.pwn.pl/szukaj/mi%C5%82o%C5%9B%C4%87.html
- Uzasadnij, dlaczego wybierasz to, a nie inne znaczenie słowa „miłość”.
- Jakie dwa znaczenia słów „karmić” i „głód” wykorzystał autor, tworząc koncept, na którym jest oparty analizowany wiersz?
- Ustal, które z wykorzystanych w utworze znaczeń słów „karmić” i „głód” jest znaczeniem metaforycznym.
Sprawdź, czy udzieliłeś poprawnych odpowiedzi – otwórz plik- Przykładowe odpowiedzi.
Zapamiętaj!
- Stosowanie świadomie wykorzystanych semantycznych środków językowych podnosi wartość pracy (bogactwo językowe, styl indywidualny, żywy i swobodny).
- Stosowność wypowiedzi oficjalnej wymaga zrezygnowania ze słownictwa potocznego i slangowego.
- Należy zachować ostrożność w stosowaniu wyrazów nacechowanych emocjonalnie.
- Przy nieprzemyślanym zastosowaniu polisemów czy homonimów może powstać niezamierzona dwuznaczność lub śmieszność wypowiedzi.
- Wykorzystanie semantycznych środków językowych powinno służyć wyeksponowaniu własnego stanowiska, zwróceniu uwagi na szczególnie istotny problem czy nawiązaniu kontaktu z odbiorcą.
Zaliczenie zajęć:
Proszę sporządzić pełną notatkę z lekcji, zrobić zdjęcie i przesłać na mojego maila w dniu dzisiejszym.
Pozdrawiam- Bożena Kusiuk