Drodzy Uczniowie,
dzisiaj powtórka zasad pisowni.
Temat: Pisownia -ji, -ii oraz -i w zakończeniach niektórych rzeczowników. Kiedy piszemy ą i ę, a kiedy – om, on, em, en?
- Kiedy piszemy -i?
Literę i (mimo że słyszymy ji) piszemy po samogłoskach (alei, twoi, stoi, boi się) i spółgłoskach oprócz c, s, z (biurko, kiosk, biodro, wiara). Zakończenie -i mają rzeczowniki rodzime bądź też dawno zapożyczone (hrabi, głębi, ziemi). Ponadto wszystkie wyrazy zakończone na -ea (idea, Korea) w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku liczby pojedynczej mają końcówkę -i (idei, Korei). Podobnie jest z zakończeniami -aja, -eja, -ija, -oja i -yja (Maja – Mai, zawieja – zawiei, ostoja – ostoi, szyja – szyi).
- Kiedy piszemy -ji?
Literę j piszemy w rzeczownikach zakończonych na -cja, -sja i -zja (kolacja, misja, wizja). W dopełniaczu, celowniku i miejscowniku liczby pojedynczej rzeczowniki te przybierają końcówki -cji, -sji i -zji (kolacji, misji, wizji). Jak łatwo zauważyć, literę -j piszemy po spółgoskach c, s, z.
- Kiedy piszemy -ii?
Zakończenie -ii w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku liczby pojedynczej mają wyrazy zapożyczone, które w mianowniku liczby pojedynczej kończą się na -ia (Portugalia – Portugalii, Klaudia – Klaudii, historia – historii, religia – religii, filozofia – filozofii, ortografia – ortografii).
Wyrazy zakończone na –nia… komplikują sprawę. Tu trzeba zwrócić uwagę na wymowę.
W wyrazach zakończonych na -nia piszemy w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku:
– -i, gdy w mianowniku wymawiamy -ńa (pustynia – pustyni, palarnia – palarni),
– -ii, gdy w mianowniku wymawiamy -nja (harmonia – harmonii, Dania – Danii).
(Powyższe wyrazy w mianowniku słyszymy jako pustyńa, palarńa, harmonja, Danja).
- A teraz garść trudnych przykładów:
placki z dyni i cukinii, jad żmii, nie po kolei, stać w linii, daj mydło tej flei, urodziny Mai i Julii, port w Gdyni, korale na szyi, lekcje historii sztuki
- W rzeczownikach obcego pochodzenia zakończonych na -ja oraz na -ia formy dopełniacza liczby mnogiej mają taką samą postać jak formy dopełniacza liczby pojedynczej, zarówno w mowie, jak i w pisowni, np.
tej lekcji – tych lekcji
tej misji – tych misji
tej procesji – tych procesji
tej komedii – tych komedii
tej teorii – tych teorii
tej akademii – tych akademii
tej epidemii – tych epidemii
tej mafii – tych mafii.
- Obejrzyjcie film z kampanii „Język polski jest ą ę”, której patronem była Rada Języka Polskiego:
https://www.youtube.com/watch?v=EbsxnXZA4l8
- Zapoznajcie się z zasadami pisowni ą, ę, om, on, em, en w podręczniku (s. 210–211). Opracujcie w zeszytach notatkę w formie prostej infografiki.
- Odpowiedzcie na polecenia w karcie pracy
klopoty-z-a-i-e propozycja odpowiedzi
Pozdrawiam
Agnieszka Piekarska