Drodzy Uczniowie,
dzisiejszą lekcję poświęcimy retoryce – umiejętności poprawnego, logicznego i skutecznego komunikowania się.
Temat: Polszczyzna bez tajemnic: retoryka.
- Krótki wykład na temat retoryki:
RETORYKA – teoria i sztuka wymowy (I podręcznik – Kwintylian, I w. n.e.); trzy postulaty: uczyć (docere), zachwycać (delectare), poruszać (movere).
Retoryka to sztuki ozdobnego wysławiania się. Wykształciła się ona ponad dwa i pół tysiąca lat temu na greckiej agorze i towarzyszy ludzkości do dziś. Od zarania dziejów stanowiła ona ważny punkt w życiu każdej społeczności, bowiem sztuka pięknego mówienia decydowała o słuszności i prawdziwości słów wypowiadanych podczas przemówień czy kazań. Pojęcie retoryki skonkretyzował w czasach starożytnych Arystoteles. W swoim dziele opisał czym jest retoryka, wskazał zasady, które musi przestrzegać mówca, aby jego działania odniosły właściwy skutek. Dostrzegł ważny aspekt logiczny istotny podczas argumentacji, rolę statusu społecznego mówcy oraz istotę szacunku dla audytorium. Dzięki Arystotelesowi retoryka została włączona do tego samego typu nauk co poetyka i dialektyka. Założenia Arystotelesa były idealistyczne. Tworząc swoje dzieło zakładał, że retoryka ma służyć dobru, gdzie mówca powinien opierać się na prawdomówności i przestrzeganiu zasad etyki. W tym celu kreował retoryczność w oparciu o greckie sądownictwo. Przemowy stały się sposobem odzyskania własnego mienia w sprawach dotyczących utraty majątku. Osoba poszkodowana była pozbawiona adwokata i sama musiała przekonać sąd o słuszności własnych świadczeń. Jedną z takich osób był Demostenes – najwybitniejszy mówca starożytnej Grecji. Do przemówień przygotowywał się w sposób dość specyficzny, bowiem wadę wymowy korygował po przez ćwiczenie swoich przemówień z kamieniami w ustach. Aby każdą chwilę wykorzystać na powtarzanie swej mowy zgolił połowę zarostu na twarzy i głowie. Tygodnie przygotowań okazały się przynieść zamierzony skutek, bowiem Demostenes wygrał proces, jednak to przemówienia polityczne wpłynęły na jego popularność. W starożytności to właśnie Demostenes został ogłoszony najwybitniejszym retorykiem i choć sztuka ta jest w pełni aktywna także dziś to trudno wskazać osobę, która zasłużyła na to miano.
- Zapoznanie z różnymi rodzajami mów:
- doradcze, dotyczące spraw polityki
- sądowe (oskarżycielskie, obrończe)
- popisowe (pochwalne) czy okolicznościowe
3. W jaki sposób trzeba przemawiać, aby to, co mówimy, dotarło do odbiorcy?
- zebranie i zgromadzenie materiału rzeczowego, potrzebnego do przygotowanie przemówienia, budowanie argumentacji, szukanie kontrargumentów
- stworzenie schematu kompozycyjnego wystąpienia (wstęp, rozwinięcie, zakończenie) w formie pisemnej
- dobranie odpowiedniego słownictwa do wypowiedzi
- opanowanie pamięciowe tekstu, jego zrozumienie
- zadbanie o poprawną artykulacje i modulację głosu
4. Przeanalizujcie fragment oracji Cycerona („Rzymska krytyka i teoria literatury. Wybór, część II, III. Wrocław – Kraków 1983”) na podstawie, której sporządźcie zwięzłą notatkę.
„Najlepszy mówca to ten, którego słowa pouczają słuchaczy, sprawiają im przyjemność i poruszają wewnętrznie. Pouczanie jest obowiązkiem, sprawianie przyjemności-dodatkowym darem, poruszanie umysłów – czymś absolutnie koniecznym. Doskonały mówca winien – jak sądzę – posiadać nie tylko właściwy mu dar bogatego wysławiania się, lecz jest rzeczą konieczną, aby przyswoił mu pokrewną wiedzę dialektyków. Doskonały mówca […] Będzie posiadał umiejętność definiowania przedmiotów nie tylko skrótowo i zwięźle, a nieco jaśniej i szerzej. I nie tylko w dialektykę powinien uzbroić się mówca – niech zna także wszystkie działy filozofii praktycznej i teoretycznej”.
Cechy dobrego mówcy (notatka – wnioski z powyższego tekstu):
- poucza,
- sprawia przyjemność słuchaczom (jakość językowa, styl wypowiedzi),
- wywołuje emocje, wpływa na wolę słuchaczy,
- elokwencja (umiejętność łatwego posługiwania się słowem),
- znajomość dialektyki,
- jasność wypowiedzi,
- erudycja, wiedza ogólna.
5. Zapoznaj się z treścią lekcji na stronie e- podręczniki
moje.epodreczniki.pl/a-shared-owner/DVfSPTmLu/5RGsfLE0
6. Podsumowanie
Sztuka układania i wygłaszania tekstów przemówień jest ważną składową umiejętności poprawnego i skutecznego posługiwania się językiem polskim – tym ważniejszą, że mającą przełożenie praktyczne na funkcjonowanie w różnych dziedzinach życia. Ma wpływ na sukces szkolny, dalszą drogę edukacji, życie zawodowe. Jest niezbędna w wielu sytuacjach oficjalnych i prywatnych.
7. Napisz krótkie przemówienie okolicznościowe. Wybierz jedną z poniższych sytuacji:
-
przyjęcie rodzinne z okazji rocznicy ślubu twoich rodziców;
-
przyjęcie z okazji 18. urodzin twojej przyjaciółki lub twojego przyjaciela.
Odpowiedź prześlij na mojego e-maila – ckupar@wp.pl.
Pozdrawiam
Agnieszka Piekarska