6.05.2020 r.
Lekcja 41. Język, jako narzędzie perswazji.
Celem dzisiejszych zajęć jest przypomnienie zasad i środków, którymi posługiwała się retoryka.
Sztuka przekonywania jest tak stara jak posługiwanie się przez człowieka językiem. Starożytni nazywali ją sztuką wymowy- retoryką.
Retoryka- nazywana w starożytności sztuką wymowy, pochodzi od greckiego słowa reo– czyli mówię celowo, stosownie, pięknie i rhetor– mówca, nauczyciel wymowy. W Grecji uczyli jej sofiści- pierwsi wędrowni nauczyciele.
Język, służy nie tylko do przekazywania informacji (funkcja informatywna) i wyrażania uczuć ( funkcja ekspresywna), ale również do przekonywania innych do własnych racji ( funkcja impresywna). Jeśli w wypowiedzi dominuje funkcja impresywna to mamy wówczas do czynienia z perswazyjnym użyciem języka. Celem takich wypowiedzi jest wywarcie wpływu na odbiorcę. Tego rodzaju oddziaływanie może odbywać się wprost lub nie wprost, zawsze jednak odwołuje się do emocji i rozumu odbiorcy. Ukryte sterowanie kimś bez jego zgody a nierzadko i wiedzy nazywamy manipulacją językową.
Perswazja wykracza często poza język obejmując niewerbalne( pozasłowne) środki komunikacji, np. mimikę twarzy mówcy, jego gesty, pokazywanie rekwizytów.
PODSTAWOWE REGUŁY RETORYKI:
- Stosowność, łac. decorum– czyli dostosowanie języka do odbiorcy, celu, rodzaju i przedmiotu mowy
- Poprawność językowa– brzmieniowa, gramatyczna, znaczeniowa i stylistyczna
- Jasność wypowiedzi– precyzja wysłowienia, przejrzystość
- Ozdobność- czyli estetyczna wartość wypowiedzi.
Polecenie:
- Przeczytaj informacje zawarte w przewodniku (podręcznik, s. 216) na temat najważniejszych środków retorycznych.
- Podaj po jednym przykładzie eufemizmu, katachrezy, antytezy.
Z retoryką powiązana jest erystyka- czyli sztuka prowadzenia sporów.
Erystyka- koncentruje się na chwytach potrzebnych do wygrania dyskusji, bez względu na słuszność tezy i prezentowane argumenty.
Celowo użyte błędne schematy logiczne to sofizmaty. Nazwa pochodzi od sofistów- wędrownych nauczycieli mądrości i wymowy w starożytnej Grecji, którzy uczyli jak udowodnić nawet najbardziej absurdalne twierdzenie.
Uzupełnieniem informacji na temat erystyki i chwytów erystycznych jest wykład w podręczniku, s. 217, z którym proszę się zapoznać.
Barokowym przykładem literackim retoryki jest fraszka Wacława Potockiego „Sofista”
Polecenie:
Przeczytaj wiersz „Sofista”- podręcznik, s. 218 i wyjaśnij, na czym polega zastosowany przez syna sofizmat (patrz: Wiedzieć więcej…, s. 217).
Odpowiedź prześlij na maila b.kusiuk@wp.pl
Pozdrawiam- Bożena Kusiuk