Uncategorized

język polski 1 B4

29.04.2020 r.

Temat: Ideologia sarmatyzmu w Pamiętnikach Paska.

  1. Geneza i cechy ideologii sarmackiej.

Kulturę, światopogląd i obyczajowość szlachty polskiej od schyłku XVI do połowy XVIII w. określa się pojęciem sarmatyzmu. Nazwa ta wiąże się z  Sarmatami – starożytnym, walecznym ludem zamieszkującym wschodnią Europę, który cenił wolność i demokrację.

Sarmacki mesjanizm przypisywał Polakom szczególną misję w dziejach ludzkości, zrodził przekonanie, iż Bóg w sposób szczególny opiekuje się Polakami.

Na samym początku pojęcie sarmatyzmu miało zabarwienie pozytywne.

Typowy Sarmata w XVI w był wzorem wszelkich cnót takich jak:

– rycerskość, szlachetność, odwaga;

– odznaczał się patriotyzmem, pobożnością oraz gotowością do walki w obronie chrześcijaństwa i ojczyzny;

–  był niezwykle związany ze swoimi rodzinnymi tradycjami, szanował i pamiętał o dawnych obyczajach.

Z czasem pojęcie sarmatyzmu nabrało negatywnego znaczenia. W XVII w. oznaczało ono całokształt kultury szlacheckiej, obyczajów, utożsamianych z zacofaniem intelektualnym, nietolerancją, dewocją, skłonnością do zabaw i przepychem.

Przyczyną takiej opinii było nie realizowanie przez Sarmatów obowiązków wobec ojczyzny. Cenili oni przede wszystkim własne interesy, dbanie o zachowanie jak najwięcej przywilejów. Na miejscu starych cnót wyrosły nowe negatywne cechy.

Do najgorszych cech zaliczyć można megalomanię oraz ksenofobię.

Ksenofobia – nadmierna niechęć lub wrogość w stosunku do cudzoziemców i wszystkiego, co obce.
Megalomania – przesadne poczucie własnej wartości, przekonanie o wyjątkowych możliwościach intelektualnych, tendencja do przeceniania swoich umiejętności, sukcesów, osiągnięć.

Innymi wadami były też między innymi materializm, pazerność, pijaństwo, pycha, życie ponad stan oraz samochwalstwo i brak samokrytycyzmu.

  1. Sarmata (poza specyfiką zachowania) wyróżniał się również strojem.

 

Nosił kaftan (żupan) ściągany rzemieniem albo pasem.  Na żupan zazwyczaj wkładano długi kontusz z wywiniętym kołnierzem. Jedną z charakterystycznych cech kontusza są rozcięte rękawy, zwane wylotami. Po ubraniu żupana oraz kontusza sarmata – szlachcic musiał przepasać się tzw. pasem kontuszowym, który stał się jedną z najbardziej charakterystycznych części stroju polskiego, był on bogato zdobiony oraz bardzo długi (od 2,5 do 4 metrów długości). Do cienkiego miękkiego pasa, którym przewiązywało się żupan przypinano szabelkę – karabelę.

  1. Wizerunek polskiego Sarmaty doskonale ukazują należące do nurtu sarmackiego „Pamiętniki” Jana Chryzostoma Paska. 

Pamiętnik – relacja z wydarzeń, w których autor uczestniczył, wspomnienia, opis przeżyć.

„Pamiętniki” Paska są dokumentem mentalności siedemnastowiecznego szlachcica Sarmaty, prezentują obyczajowość w wojsku i na wsi. Są także źródłem historycznym, wspominają o takich wydarzeniach historycznych, jak: walka ze Szwedami, wojny z Moskwą, walki z Tatarami, a nawet odsiecz Wiednia.

Dalszą część lekcji przeprowadzimy w oparciu o portal epodręczniki.pl.

Wykonaj polecenia:

  1. Wejdź na stronę https://epodreczniki.pl/a/polski-mit-sarmaty-pamietniki-jana-chryzostoma-paska/DuKly1Lnf i zapoznaj się z tematem: Polski mit sarmaty. Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska.
  2. Proszę zapoznać się z informacjami na temat Jana Chryzostoma Paska (1636–1701), najbardziej znanego barokowego pamiętnikarza, przedstawiciela nurtu sarmackiego w polskim baroku.
  3. Następnie proszę przeczytać tekst Czesława Hernasa Literatura baroku– dotyczący „Pamiętników”.
  4. Przeczytaj fragmenty utworu- Jan Chryzostom Pasek Pamiętniki i wykonaj umieszczone pod tekstami ćwiczenia.
  5. Zaliczeniem zajęć będzie wykonanie ćwiczenia 3.3
  6. Proszę zrobić notatkę w zeszycie przedmiotowym z dzisiejszych zajęć, w której należy ująć: genezę i cechy sarmatyzmu, elementy stroju (można również wkleić zdjęcie),krótka  informację na temat  Paska i

Ważna informacja dotycząca kartkówki z „Don Kichota”. 

Uczniowie, którzy w dniu wczorajszym nie mogli napisać kartkówki, z powodów technicznych (brak internetu, błędne logowanie)- mogą napisać kartkówkę w dniu jutrzejszym, na j. polskim- 1 lekcja. Kartkówka będzie dostępna na epodreczniki.pl przez 15 minut- od 8.30 do 8.45. Radzę się zalogować chwilę wcześniej i poczekać na udostępnienie materiału. Oczywiście pytania będą inne, ale zakres materiału pozostaje bez zmian.

Pozdrawiam- Bożena Kusiuk