27.05.2020 r.
Temat: Święta miłości kochanej ojczyzny… Dwa ujęcia patriotyzmu.
Dzień dobry,
Na dzisiejszych zajęciach poznamy dwa teksty pełniące funkcję hymnów narodowych: „Hymn do miłości ojczyzny” Ignacego Krasickiego oraz „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech” Ignacego Józefa Wybickiego.
Oba teksty przeanalizujemy pod kątem zaproponowanej w nich wizji patriotyzmu.
Ojczyzna to wspólnota ludzi połączonych dziedzictwem kultury, zespołem wyznawanych wartości, dla których warto żyć, a nawet umierać. Propagatorami takiego rozumienia idei ojczyzny byli oświeceniowi autorzy hymnów narodowych: Ignacy Krasicki i Józef Wybicki.
Przeczytaj utwór I. Krasickiego
„ Hymn do miłości ojczyzny”
Święta miłości kochanej ojczyzny,
Czują cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe[1] smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe[2].
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkoszy[3] prawdziwe,
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.
Przypisy
zjadły — jadowity. [przypis edytorski]
niezelżywy — taki, który nie hańbi, niebędący obelgą. [przypis edytorski]
rozkoszy — dziś popr. forma B. lm: rozkosze. [przypis edytorski]
Utwór Krasickiego ma formę oktawy.
Ottawa ta jest apostrofą hymniczną- czyli uroczystym zwrotem do sakralizowanej idei patriotyzmu ( miłości do ojczyzny).
Zauważ, że podmiot wypowiada się w imieniu społeczności połączonej wspólną ideą.
Ostatnie dwa wersy hymnu to deklaracja walki i poświęcenia dla ojczyzny. Poeta gloryfikuje złożoną ojczyźnie ofiarę.
Podniosły nastrój to efekt używania przez poetę takich środków stylistycznych jak:
personifikacja Polski: „Jeszcze Polska nie umarła”;
peryfraza: „Co nam obca moc wydarła” – chodzi o polskie ziemie zagarnięte przez zaborców.
anafora– w. 3.–4. („Dla ciebie”);
powtórzenia: w. 7.–8. („Byle cię można wspomóc, byle wspierać, / Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać”);
oksymorony: smakują trucizny; chwalebne blizny; więzy, pęta niezelżywe;
Zastosowane środki służą wzmocnieniu oczekiwanej postawy względem kraju, podkreślają deklarację gotowości do najwyższych poświęceń w imię patriotyzmu. Służą podkreśleniu idei wagi poświęcenia siebie i swojego życia dla kraju – wszystko (bolesne przeżycia, niewola czy rany poniesione w walce) wynagradza, bowiem miłość ojczyzny.
Drugi z analizowanych tekstów o charakterze patriotycznym to współczesny polski hymn narodowy.
O genezie powstania „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech” przeczytaj w podręczniku, s. 295-296.
„Pieśń Legionów Polskich we Włoszech”, nazywana również „Mazurkiem Dąbrowskiego”, to utwór o charakterze patriotycznym, wyrażający nadzieję na odzyskanie niepodległości. Utwór powstał w 1792 roku, jako pieśń mająca uświetnić wymarsz Legionów Polskich na spotkanie z armią Napoleona. Wydarzeniu towarzyszyły wielkie nadzieje i właśnie ten nastrój radosnej wiary w zwycięstwo dominuje w pieśni.
Utwór początkowo przeznaczony dla legionów, dzięki swej uniwersalnej wymowie stał się hymnem narodowym. Polacy pozbawieni swojej ojczyzny, pielęgnowali w sobie wiarę w odzyskanie niepodległości. Wyrażają to pierwsze słowa utworu: „Jeszcze Polska nie umarła/ Kiedy my żyjemy”.
Józef Wybicki poświęcił swoją pieśń dowódcy Legionów Polskich, Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu, mającemu przybyć z wojskiem „z ziemi włoskiej do Polski”, dlatego dziś znana jest ona pod tytułem „Mazurek Dąbrowskiego”.
W tekście „Mazurka Dąbrowskiego” można odnaleźć odwołania do historii Polski – autor wspomina kampanię Stefana Czarnieckiego i wojny szwedzkie. Przykłady chwalebnych zwycięstw mają tchnąć otuchę w serca Polaków, przypomnieć im, że ojczyzna już nie raz znajdowała się w ciężkiej sytuacji, a jednak Polacy zawsze bronili jej z poświęceniem.
Utwór przeznaczony był do śpiewania, stąd jego regularna budowa i powtarzający się refren: „Marsz, marsz, Dąbrowski,/ Do Polski z ziemi włoskiej,/ Za Twoim przewodem/ Złączem się z narodem”.
Dedykowana legionom pieśń podkreśla wolę walki, żądzę zwycięstwa i gotowość do poświecenia się dla dobra ojczyzny. Podmiot liryczny wypowiada się w imieniu zbiorowości, posługując się formą pierwszej osoby liczby mnogiej, wyraża pragnienie odzyskania ojczystej ziemi: „Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,/ Będziem Polakami”.
Pieśń powstała do melodii marsza – krótkie wersy współgrają z rytmicznym krokiem. Język, jakim posłużył się poeta, jest prosty, jasny i dobitny, właściwy dla pieśni żołnierskiej.
Przeczytaj wersję historyczną utworu Józefa Wybickiego „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech”
Jeszcze Polska nie umarła,
Kiedy my żyjemy,
Co nam obca moc wydarła,
Szablą odbijemy.
Marsz, marsz, Dąbrowski
Do Polski z ziemi włoski
Za Twoim przewodem
Złączem się z narodem.
Jak Czarnecki do Poznania
Wracał się przez morze
Dla ojczyzny ratowania
Po szwedzkim rozbiorze.
Marsz, marsz… itd.
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę
Będziem Polakami,
Dał nam przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.
Marsz, marsz… itd.
Niemiec, Moskal nie osiędzie,
Gdy jąwszy pałasza,
Hasłem wszystkich zgoda będzie
I ojczyzna nasza.
Marsz, marsz… itd.
Już tam ociec do swej Basi
Mówi zapłakany:
„Słuchaj jeno, pono nasi
Biją w tarabany”
Marsz, marsz… itd.
Na to wszystkich jedne głosy:
«Dosyć tej niewoli
Mamy racławickie kosy,
Kościuszkę Bóg pozwoli.»
Marsz, marsz… itd.
Porównanie poetyki i programu ideowego ’Hymnu do miłości ojczyzny’ oraz „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”.
| Hymnu do miłości ojczyzny | Pieśń Legionów Polskich |
| · liryka inwokacyjna (bezpośredni zwrot do ojczyzny);
· wiersz sylabiczny, jedenastozgłoskowy; · styl wysoki – podniosły, z użyciem licznych środków stylistycznych (apostrofa, oksymorony, anafory, powtórzenia, paralelizmy); · uniwersalność idei patriotyzmu; · sakralizacja postawy patriotycznej, rozumianej jako poświęcenie dla kraju; · postawa gotowości do znoszenia cierpienia, ubóstwa, a nawet poniesienia śmierci w imię wolności ojczyzny (zapowiedź romantycznej kreacji cierpienia, ofiary i martyrologii); · miłość ojczyzny jest czymś szczególnym, darem dla ludzi prawych: „umysłów poczciwych” (szlachetnych), wymaga bezgranicznego poświęcenia.
|
· utwór jest pieśnią, zawierającą strofy i refren;
· wiersz sylabotoniczny, ośmiozgłoskowy; · język znacznie prostszy, słownictwo potoczne; · pieśń nawiązuje bezpośrednio do aktualnej sytuacji historycznej, a także odwołuje się do historycznych czynów zbrojnych Polaków: bitwy pod Racławicami, walk ze Szwedami;
|
Zadanie domowe na zaliczenie zajęć:
Wykorzystując informacje z dzisiejszych zajęć napisz w punktach, „Co każdy Polak powinien wiedzieć o Mazurku Dąbrowskiego”
Na przykład- treść pierwszego punktu, może być taka:
- Mazurka Dąbrowskiego nie napisał Jan Henryk Dąbrowski, lecz Józef Wybicki.
Swoje prace prześlij na maila b.kusiuk@wp.pl , w dniu dzisiejszym.
Pozdrawiam- Bożena Kusiuk