14.05.2020 r.
Temat: Epoka rozumu- krytyka rozumu. Oświecenie i początek nowoczesności.
Dzień dobry,
Na dzisiejszych zajęciach poznacie główne przemiany światopoglądowe oraz kulturę tej epoki oświecenia.
- DEFINICJA OŚWIECENIA
W odróżnieniu od nazw „renesans” czy „barok” termin „oświecenie” obejmuje swym zakresem przede wszystkim epokę historyczną wyznaczoną przez przemiany kulturowe i polityczne.
Oświecenie to inaczej wiek oświecony, wiek filozofów ( ludzi myślących i wykształconych), wiek światła- jako metafory wiedzy i wykształcenia. Nazwę tę nadali epoce ludzie tamtych czasów.
Największy filozof XVIII w. Immanuel Kant w swoim artykule z 1784 r. pt. Co to jest oświecenie? zdefiniował to pojęcie jako:
– historyczną dojrzałość ludzkości do samodzielnego posługiwania się rozumem, czyli zdolność do odrzucenia „obcego kierownictwa” autorytetów, zwłaszcza religijnych;
– krytyczny stosunek do tradycji i obowiązujących schematów myślowych;
– śmiałe rozumowanie, odwołujące się do łacińskiej sentencji autorstwa Horacego
SAPERE AUDE- w tłum. z łac. MIEJ ODWAGĘ BYĆ MADRYM
Fragment artykułu Immanuela Kanta, na temat oświecenia znajdziesz w pliku- Immanuel Kant Co to jest oświecenie.
| OŚWIECENIE | |
| POCHWALAŁO | POTĘPIAŁO |
| rozum,
wykształcenie, naukę, wolność, tolerancję, krytycyzm, republikę, równość obywateli, postęp
|
zabobony,
ciemnotę, autorytety, pańszczyznę, niewolnictwo, fanatyzm, dogmaty, monarchię, hierarchię społeczną, zacofanie
|
Polecenie:
Uzupełnij informację z tej części zajęć, zapoznając się z informacjami na temat wielkich idei oświecenia opisanych w przewodniku (podręcznik, t.46, s. 244)
- CZAS TRWANIA EPOKI W POLSCE I W EUROPIE
Europa- od 1680 do końca XVIII w.,
Polska- lata 40. XVIII w – pierwsze dwudziestolecie wieku XIX.
- NAJWAŻNIEJSZE NURTY W SZTUCE OŚWIECENIA
W sztukach króluje :
klasycyzm – który dąży do jasności i harmonii, do prostoty stylu
i przejrzystości myśli
Przykłady:
klasycystyczny pałac w Łazienkach Królewskich w Warszawie
OGRÓD KLASYCYSTYCZNY, WERSAL
sentymentalizm – który skupiał się na akcentowanie roli uczuć zarówno w procesie poznania, jak i wszystkich dziedzinach życia oraz wiary w niezwykłą moc natury
rokoko- wyróżniające się lekkością i dekoracyjnością form, swobodną kompozycją, asymetrią i płynnością linii oraz motywami egzotycznymi
Polecenie:
Wejdź na stronę epodręczniki.pl i zapoznaj się z poleconym przeze mnie materiałem dotyczącym cech charakterystycznych sztuki oświeceniowej- https://epodreczniki.pl/a/przeczytaj/D17Cqmc8Z
- CHARAKTERYSTYKA POLSKIEGO OŚWIECENIA
- Rola króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1732-1798)
Hojny mecenas sztuk i nauk, który drogę do reformy politycznej i społecznej widział w powszechnym oświeceniu umysłów oraz w walce z przestarzałym modelem kultury szlacheckiej. Uchwalił Konstytucję 3 maja 1791 r.
- Rozwój czasopism i publicystyki (tu prym wiodły takie formy, jak esej, felieton, artykuł, reportaż, list do redakcji), najsłynniejsze czasopisma:
„Monitor” -na jego łamach przeprowadzono krytykę sarmatyzmu, głoszono nową racjonalną filozofię, postawę otwartości i tolerancji, popierano moralność pozbawioną religijnych motywacji;
„Zabawy przyjemne i pożyteczne” – program pisma zakładał naukę poprzez zabawę. Na jego łamach drukowano głównie utwory oparte na wzorach antycznych i oświeceniowej poezji europejskiej.
Wielki rozkwit publicystyki nastąpił podczas obrad Sejmu Czteroletniego.
Do ważnych osiągnięć polskiej publicystyki należy twórczość Hugona Kołłątaja i Stanisława Staszica.
Reforma szkolnictwa:
Utworzenie Collegium Nobilium (1740) – pierwszej nowoczesnej szkoły polskiej, której założycielem był ksiądz-pijar Stanisław Konarski. Wprowadzono nowe metody nauczania, oparte na logicznym myśleniu
i łączeniu teorii z praktyką. W systemie edukacji kładziono nacisk na nauki przyrodnicze, prawne, ekonomię, geografię, historię i języki nowożytne.
Fot. Collegium Nobilium pijarów w Warszawie łac. Collegium Nobilium Scholarum Piarum
Powołanie Komisji Edukacji Narodowej (1773) – wprowadzono język polski do szkół. Instytucja wspierała reformy szkolnictwa, powołała Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, popierała wydawanie podręczników w ojczystym języku.
Rozwój teatru: W 1765 r. król Stanisław August Poniatowski powołał Teatr Narodowy. Za najbardziej zasłużonego dla oświeceniowego teatru należy uznać Wojciecha Bogusławskiego – pisarza, aktora i organizatora życia teatralnego na przełomie XVIII i XIX w., wieloletniego dyrektora Teatru Narodowego, który wprowadził na scenę największe utwory europejskie i polskie.
na ilustracji: Teatr Wielki (1840–1841)
Teatr Narodowy- zdjęcie współczesne.
Najwięksi twórcy oświeceniowi: Ignacy Krasicki, Franciszek Zabłocki, Stanisław Staszic, Julian Ursyn Niemcewicz, Jan Potocki, Hugo Kołłątaj.
Polecenie:
W ramach uzupełnienia informacji z tej części zajęć przeczytaj o osiągnięciach polskiego oświecenia (podręcznik, s. 245)
Dla chętnych:
Wejdź na stronę http://scholaris.pl/resources/run/id/72325 i zapoznaj się z interaktywnym tematem Oświeceniowa wiara w rozum i człowieka.
Praca domowa:
Proszę sporządzić notatkę z dzisiejszych zajęć.
Pozdrawiam- Bożena Kusiuk