02. 04. 2020r. TEMAT: Polskie wzorce obywatela.
Cel lekcji – zapoznanie uczniów z modelami wzorowego obywatela Rzeczypospolitej szlacheckiej na tle wad i zalet narodowych Polaków oraz prezentacja prób zreformowania państwa.
Zagadnienia do lekcji;
1. Kwestia obywatelstwa w Rzeczypospolitej Obojga Narodów
a. ideologia sarmacka – podkreślała wyjątkowość szlachty i uzasadniała jej uprzywilejowaną pozycję
b. Andrzej Frycz Modrzewski (1503-1572) – O poprawie Rzeczypospolitej
– postulował przyznanie praw obywatelskich niezależnie od stanu
c. Piotr Skarga – Kazania sejmowe
– krytykował nadmierne uprzywilejowanie szlachty
– postulował wzmocnienie władzy królewskiej
2. Autorzy programów reform doby oświecenia i ich dzieła
a. Stanisław Leszczyński– Głos wolny wolność ubezpieczający
– postulowane reformy: reforma i wzmocnienie sejmu; ograniczenie liberum veto; nadanie chłopom wolności osobistej i ich oczynszowanie (zamiana pańszczyzny na czynsz); usprawnienie władzy wykonawczej przez tworzenie fachowych rad ministerialnych
b. Stanisław Konarski – O skutecznym rad sposobie
– postulowane reformy: zniesienie liberum veto; reforma i umocnienie sejmu;
c. Stanisław Staszic – Przestrogi dla Polski
– postulowane reformy: zniesienie wolnej elekcji i ustanowienie monarchii konstytucyjnej; ustanowienie jednoizbowego sejmu; głosowanie w sejmie większością głosów; zniesienie poddaństwa chłopów
3. Wzrost aktywności mieszczan w okresie Sejmu Wielkiego (1788-1792 r.)
a. tzw. czarna procesja – manifestacja mieszczan pod przywództwem Jana Dekerta