08. 05. 2020r.
TEMAT: Opozycja polityczna w PRL.
Celem lekcji będzie omówienie procesu tworzenia się w Polsce opozycji, czyli genezy powstania NSZZ “Solidarność”.
WPROWADZENIE:
Proces wprowadzania ustroju komunistycznego w powojennej Polsce odbywał się ze złamaniem podstawowych praw człowieka i obywatela. Polskie społeczeństwo dało temu wyraz poprzez manifestacje i strajki. Robotnicy strajkowali w Poznaniu w 1956r, studenci i inteligencja manifestowali przeciwko cenzurze w marcu 1968r., stoczniowcy na wybrzeżu w 1970r. zorganizowali strajk jako protest wobec komunistycznych rządów w Polsce.
Dzisiejszy temat będzie realizowany na podstawie materiału w podręczniku str122-125.
ZAGADNIENIA:
- Początki opozycji– po strajkach robotników na wybrzeżu w 1979r. Gomułka został odsunięty od władzy. Nowym przywódcą został Edward Gierek. W dniu 4 czerwca 1976 r. władze zapowiedziały drastyczne podwyżki cen żywności. Następnego dnia w blisko stu zakładach pracy wybuchły strajki i demonstracje, najgwałtowniejsze w Radomiu. Reakcja władz była brutalna – zatrzymanych zostało 2,5 tys. osób w całym kraju, byli bestialsko bici, więzieni, wyrzucani z pracy (w Radomiu zwolniono niemal tysiąc robotników). W reakcji na taką politykę grupa działaczy opozycyjnych i społecznych, a także intelektualistów, artystów i pisarzy powołała Komitet Obrony Robotników (KOR), na rzecz wsparcia prześladowanych. Stał się on głównym ogniwem zorganizowanej, jawnej opozycji ( polska opozycja. ).
- Kształtowanie się organizacji opozycyjnycha. a. w 1977 r. Komitet Obrony Robotników przekształcił się w Komitet Samoobrony Społecznej „KOR” (KSS „KOR”) b. w 1977 r. powstał Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) c. w 1978 r. powstały Wolne Związki Zawodowe (WZZ) – m.in. Andrzej Gwiazda, Anna Walentynowicz d. w 1979 r. powstała Konfederacja Polski Niepodległej (KPN) – Leszek Moczulski e. działalność Ruchu Młodej Polski – Aleksander Hall Zapamiętaj! 7 maja 1977 r. w w Krakowie śmierć poniósł współpracownik KOR, student Uniwersytetu Jagiellońskiego Stanisław Pyjas. Oficjalny komunikat podawał, iż przyczyną jego śmierci były obrażenia głowy wywołane upadkiem ze schodów. Okoliczności zdarzenia wskazują jednak na to, że stał się on kolejną ofiarą działań Służby Bezpieczeństwa. Do dnia dzisiejszego sprawa śmierci Pyjasa nie została w pełni wyjaśniona.
- Znaczenie pontyfikatu Jana Pawła II dla społeczeństwa polskiego- 16 X 1978 r. kardynał Karol Wojtyła został wybrany na papieża i przyjął imię Jana Pawła II. Wybór Polaka na papieża został przyjęty przez polskie społeczeństwo z ogromnym entuzjazmem. W czerwcu 1979 r. odbyła się pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski – ” Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze Ziemi. Tej ziemi !”
- Porozumienie sierpniowe – Na skutek tak zdecydowanej aktywności opozycji raz po raz zaczęły w kraju wybuchać strajki. Nasiliły się one zwłaszcza w 1980 roku. Szczególne znaczenie miał strajk w Stoczni Gdańskiej, powstał tam, bowiem pierwszy Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Kierował nim Lech Wałęsa. MKS przedstawił 17 sierpnia 21 postulatów (postulaty sierpniowe), w których żądano zalegalizowania wolnych związków zawodowych, prawa do strajku, respektowania wolności słowa, przywrócenia do pracy osób zwolnionych po 1970 i 1976 roku, zwolnienia więźniów politycznych, podwyżki płac i lepszych warunków pracy. MKS przejął właściwie władzę w mieście. Strajki objęły cały kraj. Postulaty zostały wypisane na drewnianych tablicach i wywieszone na bramie stoczni gdańskiej.
- Utworzenie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego (NSZZ) “Solidarność”-1980r. Lech Wałęsa – elektryk w Stoczni Gdańskiej; tworzył Wolne Związki Zawodowe, w sierpniu 1980 r. stanął na czele Komitetu Strajkowego; podpisał wraz z wicepremierem Wojciechem Jagielskim porozumienia sierpniowe; przewodniczący NSZZ „Solidarność”; w 1983 r. otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla; w latach 1990-1995 był prezydentem III Rzeczpospolitej.
PODSUMOWANIE:
Pod koniec 1980 roku doszło do uspokojenia sytuacji w kraju, a symbolem porozumienia i zgody między społeczeństwem a władzą miało stać się odsłonięcie Pomnika Poległych Stoczniowców w grudniu 1980 roku transmitowane nawet przez telewizję. Pomnik w formie trzech krzyży i kotwic umieszczono przy bramie nr 2 Stoczni w Gdańsku. Na uroczystości byli obecni Lech Wałęsa, kardynał Franciszek Macharski, a władzę reprezentował Henryk Jabłoński- ówczesny przewodniczący Rady Państwa. Apel Poległych odczytał Daniel Olbrychski.
Zadania do realizacji po dzisiejszej lekcji:
- Jako notatkę z dzisiejszej lekcji proszę, abyście zapisali w zeszytach przedmiotowych wszystkie informacje zaznaczone wytłuszczonym drukiem.
- Przepiszcie informację dotyczącą Lecha Wałęsy.
- Na podstawie dzisiejszego materiału z lekcji wyjaśnijcie pojęcia i skróty: opozycja, KOR, ROPCiO, KPN, MKS, NSZZ.
- W oparciu o materiał źródłowy str. 124 proszę odpowiedzieć na pytanie 2 pod tekstem – praca dla chętnych!
Wszelkie pytania i informacje zwrotne należy kierować poprzez komunikator, e-dziennik lub e-mail zelaga@wp.pl wpisując w tytule wiadomości imię i nazwisko ucznia oraz klasę.
Pozdrawiam!
Agnieszka Żelazowska