5.05.2020 r.
Temat: Rzeczpospolita pod zwierzchnictwem Rosji
- Początki panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego
Po śmierci Augusta III (1763 r.) przez wiele miesięcy trwało bezkrólewie. Dopiero we wrześniu 1764 r. odbyła się ostatnia w dziejach Rzeczpospolitej wolna elekcja. Nowym królem został popierany przez Rosję Stanisław Poniatowski. Duże nadzieje z objęciem władzy przez Poniatowskiego wiązali przedstawiciele magnackiej rodziny Czartoryskich, którzy dążyli do przeprowadzenia reform Rzeczypospolitej. Było to sprzeczne z zamiarami Rosji i caryca Katarzyna II zdecydowała się na bezpośrednią ingerencję. W wyniku intrygi ambasadora Rosji Mikołaja Repina w 1767 r. został rozpętany w Rzeczypospolitej konflikt między katolikami innowiercami. Kraj stanął na progu wojny domowej. W 1768 r. zastraszony przez wojska rosyjskie sejm uchwalił równouprawnienie dla innowierców i tzw. prawa kardynalne, których gwarantem miała być caryca Katarzyna II.
Prawa kardynalne
- Wolna elekcja
- Liberum veto
- Prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi
- Wyłączność szlachty do piastowania urzędów i posiadania dóbr ziemskich
2 Konfederacja barska i pierwszy rozbiór Rzeczypospolitej
Rosyjską ingerencją oburzona była część szlachty. W 1768 r. została zawiązana w obronie wiary katolickiej i wolności konfederacja barska. Konfederaci podjęli walkę przeciwko Rosji i polskiemu władcy. Walki trwały cztery lata i mimo pomocy Francji zakończyły się klęską konfederatów. Sytuację wykorzystały również państwa ościenne: Rosja, Prusy i Austria i w 1772 r. dokonały pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej.
- Ożywienie gospodarcze
W czasach panowania St. A. Poniatowskiego nastąpił dalszy wzrost gospodarczy. Król będąc zwolennikiem merkantylizmu popierał produkcję krajową i ograniczenie importu. Dla usprawnienia komunikacji rozpoczęto budowę nowych dróg, mostów i kanałów łączących główne rzeki w państwie. W miastach powstały pierwsze domy handlowe i banki. Rozpoczęto również brukowanie ulic
i budowę wodociągów i kanalizacji.
- Rozwój kultury
St. A. Poniatowski szczególną wagę przywiązywał do spraw oświaty. W 1765 r. założył Szkołę Rycerską zwaną Korpusem Kadetów, której zadaniem było przygotowanie młodzieży do służby
w armii oraz gruntowne wykształcenie kadry oficerskiej. W 1773 r. na wniosek króla sejm rozbiorowy powołał do życia Komisję Edukacji Narodowej. Było to pierwsze w Polsce i na świecie ministerstwo oświaty. Czasy stanisławowskie to także wspaniały rozkwit polskiego piśmiennictwa, kultury i sztuki.
Z inicjatywy króla utworzono pierwsze czasopismo „Monitor” oraz powołano do życia Teatr Narodowy. Król chętnie otaczał się ludźmi kultury. Do legendy przeszły obiady czwartkowe, czyli spotkania przy królewskim stole pisarzy i artystów. Na dworze królewskim przebywali znani
w Europie malarze włoscy Bernardo Bellotto i Marcello Bacciarelli. Z inspiracji monarchy architekt królewski Dominik Merlini przekształcił wnętrza zamku królewskiego w Warszawie i przebudował
w stylu klasycystycznym letni pałacyk w Łazienkach.
Zadanie domowe
- Wyjaśnij pojęcia: ingerencja, innowiercy, konfederacja.
- Jakie ziemie utraciła Rzeczpospolita w wyniku pierwszego rozbioru?
Odpowiedzi prześlij na dziennik elektroniczny lub adres historia.sp2020@wp.pl
Dariusz Nastraj