28.04.2020 r.
Temat: Oświeceniowe rewolucje
- Powstanie Stanów Zjednoczonych
- a) Kolonie angielski
W połowie XVIII wieku w Ameryce Północnej istniało 13 kolonii angielskich. Tworzyły one rodzaj niezależnych państewek różniących się między sobą gospodarką, strukturą społeczną i formami samorządu. Na północy obok rolnictwa rozwijał się handel i przemysł, a na południu istniały ogromne plantacje, opierające się na pracy niewolników – Murzynów. W angielskich koloniach obowiązywało angielskie prawo, język i obyczaje. Koloniami zarządzali mianowani przez króla gubernatorzy.
- b) Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych
Po wojnie z Francją o Kanadę, Anglia przeżywała kryzys finansowy. W związku z tym rząd w Londynie nałożył na kolonie w Ameryce nowe podatki w postaci opłaty stemplowej(opłata od wszystkich transakcji handlowych, aktów prawnych i druków) oraz cła na towary sprowadzane z Anglii. Działania te wywołały niezadowolenie i koloniści zaczęli stosować bojkot angielskich towarów. Najsłynniejszy protest miał miejsce w 1773 r. i przeszedł do historii jako „bostońskie picie herbaty”. Bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny o niepodległość było ogłoszenie przez kolonistów 4.07.1776 Deklaracji Niepodległości. Wojna trwała siedem lat. Dzięki wsparciu Francji w 1783 r. Anglia uznała niepodległość swoich kolonii. W wojnie po stronie kolonistów walczyli ochotnicy z całej Europy,
w tym również Polacy m.in. Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski.
- c) Konstytucja Stanów Zjednoczonych
W 1787 r. Amerykanie uchwalili konstytucję. Była to pierwsza na świecie, nowoczesna ustawa, określająca kształt ustrojowy państwa i kompetencje poszczególnych organów władzy. Konstytucja wprowadziła trójpodział władzy. Władza ustawodawcza należała do Kongresu, składającego się
z Senatu i Izby Reprezentantów, władza wykonawcza do Prezydenta wybieranego na czteroletnią kadencję, a sądownicza do Sądu Najwyższego. Każdy ze stanów otrzymał duży zakres samodzielności. Natomiast w gestii władz centralnych pozostała polityka zagraniczna, wojsko, cła oraz emitowanie pieniędzy. Pierwszym Prezydentem USA został Jerzy Waszyngton.
- Wielka rewolucja francuska
- a) społeczeństwo francuski
Społeczeństwo francuskie dzieliło się na trzy stany. Stan pierwszy i drugi czyli duchowieństwo i szlachta, były uprzywilejowane i nie płaciły żadnych podatków. Pozostali mieszkańcy tworzyli stan trzeci, który ponosił koszty utrzymania państwa i dworu królewskiego.
- b) przyczyny wybuchu rewolucji
Do najważniejszych przyczyn wybuchu rewolucji zaliczamy: klęski żywiołowe (susza, nieurodzaj i głód) zła sytuacja finansowa państwa spowodowana wydatkami na cele wojenne i rozrzutnością dworu, napływ haseł wolnościowych ze Stanów Zjednoczonych i wzrost niezadowolenia stanu trzeciego.
- c) Wybuch rewolucji francuskiej
Aby poprawić sytuację finansową Ludwik XVI w maju 1789 r. zwołał Stany Generalne. Jednak reprezentanci stanu trzeciego podnieśli bunt i ogłosili się Zgromadzeniem Narodowym. W lipcu do stanu trzeciego dołączyli przedstawiciele szlachty i duchowieństwa i Zgromadzenie Narodowe przekształciło się w Zgromadzenie Konstytucyjne, którego najważniejszym zadaniem było uchwalenie konstytucji. Niezadowolony z takiego obrotu sprawy król rozpoczął wówczas mobilizację armii. Wywołało to niepokój wśród mieszkańców Paryża i 14.07.1789 r. uzbrojony tłum zdobył Bastylię. Szturm na Bastylię uznaje się za początek rewolucji francuskiej.
- d) Zmiany ustrojowe
26.08.1789 r. Zgromadzenie Konstytucyjne uchwaliło Deklarację Praw Człowieka i Obywatela. Na mocy deklaracji zniesiono stanowy podział społeczeństwa. Obywatele stali się równi wobec prawa, uzyskali wolność wyznania oraz prawo do bezpieczeństwa i własności, a król utracił władzę absolutną. Dwa lata później we wrześniu 1791 r. uchwalono konstytucję i Francja przekształciła się w monarchię konstytucyjną. Konstytucja wprowadziła trójpodział władzy. Wkrótce wybuchła wojna z Austrią i Prusami. W czasie jej trwania król został oskarżony o zdradę państwa i pozbawiony władzy. 22.09.1792 r. parlament francuski zniósł monarchię i ogłosił republikę. Odtąd władza we Francji należała do Konwentu Narodowego. Na początku stycznia 1793 r. Ludwik XVI został uznany za winnego zdrady narodu i skazany na śmierć. Wyrok wykonano 21.01.1793 r. przy użyciu gilotyny.
Dariusz Nastaj