30. 04. 2020r.
TEMAT: Początki unii polsko-litewskiej.
Dzisiaj celem lekcji będzie zapoznanie Was z przyczynami oraz okolicznościami unii polsko – litewskiej w XIV wieku!
Analizując materiał objęty zagadnieniami, proszę abyście do zeszytów przepisali informacje zaznaczone wytłuszczonym drukiem-to są najważniejsze treści i należy je zapamiętać!
- Geneza unii:
Przyczyny ze strony Królestwa Polskiego:
– poszukiwanie męża dla Jadwigi Andegaweńskiej (króla Polski od 1384)
– zagrożenie ze strony Krzyżaków i dążenie do odzyskania utraconych ziem
– dążenie Kościoła katolickiego w Polsce do chrystianizacji Litwy
Przyczyny ze strony Wielkiego Księstwa Litewskiego:
– dążenie do wzmocnienia władzy wielkiego księcia po szybkim powiększeniu terytorium o ziemie Rusi (wielokrotnie większe od samej Litwy)
– zagrożenie ze strony Krzyżaków i Moskwy
– dążenie Litwy do wzmocnienia pozycji międzynarodowej (wejście przez chrzest w krąg kultury zachodniej)
2. Unia w Krewie 1385r. – układ przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego Jagiełły z królem Polski Jadwigą oraz objęcie przez niego polskiego tronu, w zamian za co Jagiełło zobowiązał się przyjąć chrzest, schrystianizować Litwę i odzyskać wszystkie ziemie utracone przez Koronę. Unia w Krewie była unią personalną, czyli stanowiła połączenie dwóch oddzielnych państw wyłącznie osobą władcy, bez łączenia instytucji, armii, skarbu itp. Jagiełło przyjął na chrzcie imię Władysław – jest więc znany w historii jako Władysław Jagiełło, który zapoczątkował dynastię Jagiellonów.
Obejrzyjcie krótki filmik podsumowujący informacje na temat unii w Krewie.
3. Losy unii polsko-litewskiej w XV wieku
- unia wileńsko-radomska 1401r. – unia potwierdzona i zmieniana w Wilnie i Radomiu – była efektem bezdzietnej śmierci Jadwigi i porażki Litwy w bitwie nad Worsklą. Witold (kuzyn Jagiełły) miał sprawować rządy na Litwie, a po jego śmierci władza miała wrócić do Władysława.
- unia w Horodle 1413r. – wprowadziła instytucję odrębnego wielkiego księcia na Litwie. Ustalono też, że decyzje dotyczące krajów mają zapadać przy współudziale szlachty polskiej i litewskiej, co było gwarancją odrębności Litwy; przywileje szlachty polskiej rozciągnięto na katolicką szlachtę litewską. Unia horodelska, choć gwarantowała odrębność obydwu państw, to była istotnym krokiem w kierunku zacieśniania związków między Polską i Litwą.
- unia w Grodnie 1432r. – była jednym z aktów unii polsko-litewskiej. Została podpisana w Grodnie, aby odbudować związki między dwoma krajami, które to związki stopniowo ewoluowały w zaledwie unię personalną. Mimo deklaracji, więzi między Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim nadal zanikały i zostały ostatecznie zerwane na czas między 1440 a 1447 rokiem. W 1447 roku unia została ponownie wprowadzona jako unia personalna.
4. Skutki unii Polski z Litwą:
– utworzenie wieloetnicznego polsko-litewskiego organizmu państwowego
– skuteczna walka Polski i Litwy z Krzyżakami
– chrystianizacja Litwy
– przesunięcie zainteresowań politycznych Polski na wschód
– początek dynastii Jagiellonów (panującej w Polsce i na Litwie w latach 1385-1572, a czasowo także w Czechach i na Węgrzech)
Związek Polski i Litwy trwał z przerwami aż do roku 1569, gdy zawarto unię realną w Lublinie (połączenie Polski i Litwy w jedno państwo – Rzeczpospolitą Obojga Narodów).
Jako podsumowanie i utrwalenie wiadomości z dzisiejszej lekcji proszę abyście dokonali zapisu notatki oraz dokładnie zapoznali się z materiałem w podręczniku na str. 284-285.
Wszelkie pytania i informacje zwrotne należy kierować poprzez komunikator, e-dziennik lub e-mail zelaga@wp.pl wpisując w tytule wiadomości imię i nazwisko ucznia oraz klasę.
Pozdrawiam
Agnieszka Żelazowska