28. 05. 2020r.
TEMAT: Sztuka i architektura średniowiecza.
Na dzisiejszej lekcji zapoznamy się z przykładami budowli reprezentującymi średniowieczne style architektoniczne oraz cechami sztuki romańskiej i gotyckiej.
ARCHITEKTURA ŚREDNIOWIECZA
Na podstawie tabeli zapoznajcie się z cechami budowli w architektury romańskiej i gotyckiej.
| Architektura romańska X – XII w. | Architektura gotycka XIII – XV w. |
 Opactwo benedyktyńskie w Cluny |
 Katedra w Chartres |
| § budowle na planie krzyża łacińskiego lub rotundy | § budowle na planie krzyża łacińskiego, |
| § budowle głównie o charakterze sakralnym | § budowle o charakterze sakralnym i świeckim – zamki, kamienice, ratusze, sukiennice, fortyfikacje, |
| § głównie bazyliki trójnawowe lub pięcionawowe, z poprzecznym transeptem | § bazyliki wielonawowe lub budowle typu halowego, z poprzecznym transeptem |
| § budowle z kamienia | § budowle z kamienia (zachód Europy) lub czerwonej cegły (Europa Środkowo – Wschodnia) |
| § budowle przysadziste, | § budowle wysokie i strzeliste, jasne |
| § bardzo grube mury, które lekko zwężano wraz z wysokością, | § mury cieższe, wysokie, odciągane przyporami by nie zawaliły się do środka, |
| § okna małe, umieszczone wysoko, zakończone półokrągłymi łukami; albo pojedyncze albo dzielone kolumienkami – biforia, triforia, | § okna bardzo duże, z witrażami, zakończone ostrym łukiem |
| § przy wejściu dwie wieże, | § przy wejściu dwie wieże, |
| § zdobione portale wejściowe zakończone półokrągłymi łukami (tympanony półokrągłe, rzeźbione) | § bardzo ozdobne portale wejściowe, o kształcie ostrych łuków (tympanony zakończone ostrym łukiem, bogato rzeźbione) |
| § sklepienie kolebkowe | § sklepienie krzyżowe – żebrowe |
| § ściany zdobiono freskami | § budowle ozdabiano witrażami |
| § ______________________________ | § nad wejściem okrągły witraż w kształcie kwiatu – rozeta, podobnie jak w transepcie, |
| § kapitele kolumn zdobione różnymi motywami; | § kapitele kolumn bardzo bogato zdobione |
SZTUKA ROMAŃSKA
Proszę, abyście się zapoznali z tą prezentacją. Pokaże Wam, jak wyglądała sztuka w okresie od X do XII wieku w średniowieczu sztuka romańska – prezentacja
Cechy malarstwa romańskiego
- malowanie obrazów na wewnętrznych ścianach kościołów – fresków, mozaik (szczególnie we Włoszech widoczne są wpływy malarstwa mozaikowego z Bizancjum),
- duża popularność malarstwa miniaturowego – ręcznie pisane i ilustrowane księgi, plakietki, puzderka,
- stosowanie roztopionego wosku do malowania na deskach,
- określony sposób malowania: obrysowywanie postaci, dopiero później ich kolorowanie, najczęściej na złotym i srebrnym tle,
- charakterystyczny wygląd postaci (głowy przechylone o surowym wyrazie twarzy, palce rąk wykrzywione, nogi rozstawione – to znamiona ruchu),
- właściwe dla tamtym czasów stroje: suknie, płaszcze, krótkie tuniki, dla świętych – długie szaty,
- duże zainteresowanie witrażownictwem,
- skoncentrowanie się na tematyce biblijnej,
- malowanie elementów roślinnych.
Cechy rzeźby romańskiej
- przewaga płaskorzeźb (reliefów), niewielka ilość rzeźb wolno stojących,
- bliskie związki rzeźby z architekturą,
- wykonanie rzeźb w kamieniu, rzadziej w drewnie,
- upodobanie rzeźbiarzy do scen ilustrujących Pismo Święte,
- stosowanie motywów roślinnych i zwierzęcych,
- zdobienie portali (obramowania drzwi wejściowych), kapiteli kolumn i ich trzonów, tympanonów pod łukami półkolistymi, umieszczanie rzeźb w niszach i zagłębieniach muru,
- stosowanie prawa ram – figurki bohaterów komponowano, tak aby mieściły się one w kwadracie,
- anonimowość artystów,
- brak dbałości o wierne oddanie prawdziwego wyglądu człowieka; ukazywano go odzianego w długie szaty, bez cech charakterystycznych w rysach twarzy; gestem czy wyrazem twarzy nie zdradzającego żadnych uczuć,
- nienaturalne układy postaci, dostosowane do ilości miejsca na rzeźbę; bywają wygięte lub wyprostowane, nieprzywiązywanie wagi do prawidłowości anatomicznych,
- przedstawianie postaci Chrystusa zawsze w sposób surowy, sztywny, nieporuszony.
SZTUKA GOTYCKA – sztuka gotycka – prezentacja
Cechy malarstwa gotyckiego
- nierozerwalny związek niektórych obrazów z ołtarzem,
- rozpowszechnienie, po raz pierwszy w dziejach sztuki, obrazu niezależnego, przeznaczonego do zawieszania na ścianach kościoła,
- upodobanie do obrazów tablicowych, malowanych na desce farbami temperowymi,
- rozprowadzanie barwników białkiem kurzego jaja,
- wykorzystanie scen z Nowego Testamentu, z życia Marii, Jezusa oraz świętych i męczenników,
- pojawianie się obrazów o tematyce świeckiej,
- różnice w malarstwie różnych krajów (Niemcy, Czechy, Francja, Polska) mimo pewnych cech wspólnych,
- ukazywanie postaci taką, jaka jest naprawdę – realistyczne ukazywanie człowieka z uwzględnieniem jego wyglądu, uczuć, otoczenia, rysów twarzy, proporcji ciała, stroju,
- ukazywanie przeżyć człowieka poprzez wyraz twarzy, gesty,
- ukazywanie postaci w naturalnym otoczeniu – krajobrazie, wnętrzu,
- stosowanie światłocienia i perspektywy na miarę ówczesnych umiejętności,
- duże znaczenie malarstwa witrażowego.
Cechy rzeźby gotyckiej
- ścisły związek z kościołem, zainteresowanie tematyką religijną,
- pojawianie się wizerunków osób świeckich,
- duża popularność rzeźby kamiennej wraz z bujnym rozwojem rzeźby drewnianej, malowanej wielobarwnie (polichromowanie),
- występowanie zarówno pojedynczych figur, jak i tłumów postaci,
- uniezależnienie się rzeźby od tła, od architektury; jeżeli jest związana z budowlą – nie jest ograniczana ilością miejsca,
- większa swoboda artysty w przedstawianiu postaci w celu uniknięcia deformacji postaci,
- ozdabianie kapiteli kolumn liśćmi i motywami roślinnymi,
- postacie ludzi pełne wdzięku i życia, spokojne, racjonalne, realistyczne; swobodne w gestach, postawie i mimice twarzy, wzory zaczerpnięte z Antyku,
- dążenie do realistycznego przedstawienia przedmiotu lub postaci.
Zadania do realizacji po dzisiejszej lekcji:
- Jako notatkę z lekcji proszę, abyście w zeszytach przedmiotowych zapisali notatkę sporządzoną samodzielnie na podstawie podręcznika str. 314-325 oraz na bazie udostępnionych materiałów na lekcji – potwierdzenie aktywności.
- Spróbujcie rozpoznać w swojej okolicy budowle lub inne dzieła sztuki w prezentowanych dzisiaj stylach architektonicznych-romańskim i gotyckim.
Wszelkie pytania i informacje zwrotne proszę kierować poprzez komunikator, e-dziennik lub e-mail zelaga@wp.pl wpisując w tytule wiadomości imię i nazwisko ucznia oraz klasę.
Pozdrawiam!
Agnieszka Żelazowska