05.05.2020r.
TEMAT: Przekształcenia gospodarcze w Polsce po 1945 roku.
Celem dzisiejszej lekcji będzie omówienie zmian gospodarczych w Polsce w okresie PRL-u oraz zapoznanie z cechami gospodarki socjalistycznej.
WPROWADZENIE DO LEKCJI:
Polska Rzeczpospolita Ludowa powstała w 1952 roku na mocy konstytucji PRL-u. Dziś zajmiemy się sytuacją gospodarczą społeczeństwa polskiego oraz walki o wszystkie możliwe produkty jakie mamy dzisiaj, w epoce kapitalizmu. Współcześnie możemy swobodnie nabywać w sklepach różnorodne produkty, zarówno polskie, jak i zagraniczne. Kiedyś tak nie było. Państwem rządziła gospodarka centralna, ceny były z góry narzucane przez państwo, praktycznie nie było żadnej konkurencji, gdyż jedynie można było nabywać towary państwowe, rodzimej produkcji. Nie było wolnej konkurencji, nie było więc także i reklamy, która dzisiaj staje się naszym nierozłącznym towarzyszem w handlu, działającym w podświadomości na nasze wybory produktów. W sumie wówczas nie było nawet co reklamować ani tym bardziej nie było sensu. Bo po co państwo miło wydawać pieniądze na zachęcanie ludzi do kupienia swoich towarów, skoro i tak innego wyboru nie mieli. Nie było marketingu ani innych typowym właśnie dla kapitalizmu instytucji.
ZAGADNIENIA: podręcznik – str. 331-334
- Odbudowa kraju ze zniszczeń wojennych.
- Gospodarka planowana centralnie – gospodarka polska po wojnie opierała się, zgodnie z modelem radzieckim, na polityce planowania. Już w listopadzie 1945 roku powstał Centralny Urząd Planowania. Pierwsze plany krótkofalowe pojawiły się jeszcze w latach 1945-1946 i zostały zrealizowane. W lipcu 1947 roku Sejm Ustawodawczy uchwalił ustawę wprowadzającą w gospodarce polskiej plan 3-letni – Plan Odbudowy Gospodarczej. W lipcu 1950 roku Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o planie 6-letnim. Wobec narastającego napięcia zimnowojennego nacisk położono szczególnie na rozwój przemysłu ciężkiego. Zapamiętaj! Cechą charakterystyczną planu 6-letniego były ciągłe korekty, zmiany założeń planu. Rok 1955 przyniósł zakończenie realizacji planu; efekty były negatywne: dochód wzrósł jedynie o 73% (założenia 112%), zatrudnienie o 56% (60%), produkcji rolnej 13% (50%!), płace wzrosły o 27% (40%). Jedynie w przemyśle produkcja wzrosła o 172% (158%). Ogólnie obniżył się poziom życia ludności, zmalała konsumpcja, niedoinwestowane rolnictwo przeżywało wielkie trudności, brakowało mieszkań.
- Dekret o reformie rolnej – 6 września 1944 r. Krajowa Rada Narodowa wydała dekret o ustroju rolnym i osadnictwie na Ziemiach Odzyskanych, czyli dekret o reformie rolnej. Nowo tworzone gospodarstwa miały posiadać przeciętnie 7 do 15 ha. Część gruntów przekazano w zarząd państwu lub parcelowano grupom osadników tworzących spółdzielnie,
- Cechy gospodarki socjalistycznej:
- kolektywizacja wsi, czyli przymusowe przystępowania chłopów do spółdzielni rolnych (tzw. kołchozy) lub państwowych gospodarstw rolnych (PGR-y)
- centralne planowanie
- nacjonalizacja przemysłu – ustawa o nacjonalizacji przemysłu w Polsce z 1946 r., zakładała przejecie na własność państwa bez odszkodowania przedsiębiorstw należących do Niemców, Oprócz tego państwo przejąć miało za odszkodowaniem zakłady przemysłowe zatrudniające ponad 50 robotników na jedną zmianę. Realizacja ustawy praktycznie zlikwidowała resztki polskiej burżuazji przemysłowej.
- zagospodarowanie Ziem Odzyskanych – po zakończeniu II wojny światowej zmieniły się granice Polski. Skutkiem tych zmian były dwie fale migracyjne. Pierwsza repatriacja miała miejsce w latach 1944-1946 i objęła blisko 2 mln osób. Była to ludność polska przesiedlona z terenów zajętych przez Związek Radziecki. Ludność ta osiedlana była głównie na Ziemiach Odzyskanych (Dolny Śląsk, Pomorze, Warmia i Mazury).
PODSUMOWANIE:
W historii lata 1947-49 zapisały się pod nazwą „Bitwa o handel”. Był to okres, kiedy zaczęto wprowadzać gospodarkę centralną, niszcząc jakiekolwiek przejawy prywatnej działalności gospodarczej. Wszystko miało być wspólne, państwowe. Taki proces upaństwowienia nazywamy nacjonalizacją. Ustanowiono wówczas maksymalne ceny żywności, których nikomu nie wolno było przekroczyć oraz narzucono wysokie podatki.
Czytaj więcej! Polska w okresie stalinizmu POLECAM!
Jako notatkę z dzisiejszej lekcji proszę, abyście zapisali w zeszytach przedmiotowych wszystkie informacje zaznaczone wytłuszczonym drukiem oraz na podstawie wybranych scen z filmu „Sami swoi” opiszcie najbardziej charakterystyczne problemy Polaków na Ziemiach Odzyskanych „Sami swoi”.
Wszelkie pytania i informacje zwrotne należy kierować poprzez komunikator, e-dziennik lub e-mail zelaga@wp.pl wpisując w tytule wiadomości imię i nazwisko ucznia oraz klasę.
Pozdrawiam!
Agnieszka Żelazowska